Ужіп болуындаы сыры
Пітір садаасы рамазан айында сталан оразадаы ааулыты (кемшілікті) жндеу шін, оны орнын толтыру шін ужіп етілді. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) пітір садаасын мсылманны оразасын айтып ойан бос сзі мен жаман сзінен тазарту шін, сондай-а міскіндерге азы болуы шін парыз етті»[1041].
Сондай-а пітір садаасы айт кні паырлар мен міскіндерді айыр тілеуден тарып, оларды кілдерін ктереді. Уакиъ ибн Жаррах былай деді: «Рамазан айыны пітір садаасы - намаздаы су сждесі секілді. Су сждесі намазды кемшілігін жндесе, пітір садаасы оразаны кемшілігін жндейді»[1042].
Пітір садаасыны ужіп болуы келесі шарттарды ажет етеді:
1 - Мсылман болу. Ибн Омар, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) мсылманнан болан рбір ер кісіге де, йел кісіге де, мейлі азат, мейлі л болсын рмадан бір са немесе арпадан бір са клемде рамазанны пітір садаасын беруін парыз етті»[1043].
2 - Азат болу. Негізінде, аталмыш хадисте: «..мейлі азат, мейлі л болсын рмадан бір са немесе арпадан бір са...»-делінген. Бл хадисті жалпы маынасына негізделуші тек ханбали мзабі. Ал ханафи, шафии жне млики мзаптарында лды иелігінде ешнрсе болмаандытан, ол пітір садаасын тлемейді.
3 - Кнделікті тіршілік ажеттіліктерінен тыс жне арыздан аман нисап клеміне ие болу. бу урайра, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Садаа тек мтаж емес жадайда беріледі»[1044].
бу урайра, Алла таала оан разы болсын, Аллаты елшісіні (саллаллау алайи уа саллам) былай дегенін айтты:
( )
«Садааларды е жасысы - мтаж емес жадайда берілгені»[1045].
лааыс: Есті болуы, кмелетке толуы шарт емес. Сбиді де, жындыны да малынан пітір садаасын тлеу ужіп. Егер ол екеуіні аморшысы пітір садаасын шыармаса кнар болады. ашан жынды кісіні есі оралса жне сби кмелетке толса здеріні тлеулері ужіп болады.
Пітір садаасы кім шін тленеді?
Ханафи мзабында мсылман кімді з арамаына толы аморлыа жне толы асырауа алса, ол шін пітір садаасын шыарады.
Мсылман пітір садаасын, алдымен, зі шін, сосын арамаында асырап отыран ркім шін тлейді, рине, егер оларды ешандай табысы болмаса. Мысалы, отаасы зі шін, ксіппен шылдануа жасы жетпеген балалары шін, лы шін (тіпті кпір болса да) тлейді. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:
( )
«Мсылман иелігіндегі лы шін пітір садаасын ана болмаса, баса садаа тлемейді»[1046].
Отаасы жеке табысы бар йелі шін жне арамаында трып жатан аа-інілері, пке-арындастары жне туыстары шін пітір садаасын шыармайды. Сондай-а ксіппен шылдануа шамасы келгенімен йде отыран лкен балалары шін жне жеке табыстары бар ке-шешесі шін пітір садаасын тлеу отаасына ужіп емес.
келерінен айырылан л балалалар шін кмелетке толанша пітір садаасын аталары тлейді. Бай йелге пітір садаасын зі шін ана тлеуі ужіп. Ол балалары мен кйеуі шін ешнрсе тлемейді.
Берілетін млшер
Ханафи мзабінда пітір садаасы трт нрседен беріледі: бидай, арпа, рма жне мейіз. Саълаба ибн Саъир, Алла таала оан разы болсын, былай деді: Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) бізге тпа айтып, былай деді:
( )
«р азат шін жне р л шін жарты са бидай, немесе бір са рма, немесе бір са арпа берідер»[1047].
| Пітір садаасы берілетін нрсе | Берілетін млшер |
| Бидай | 0,5 са = 1кг 900г |
| Арпа | 1 са = 3 кг 800г |
| рма | 1 са = 3 кг 800г |
| Мейіз | 1 са = 3 кг 800г |
Ханафи мзабінда пітір садаасын бл нрселерді зімен де, нымен де беруге болады. Пайамбарымыз (саллаллау алайи уа саллам) айтандай:
( )
«Мндай кндері оларды айыр тілеуден тарыдар!», пітір садаасыны масаты - паырды мтаждытан тару. Ал мтаждытан тару затты зін емес, нын берумен жзеге асады[1048]. Сол себептен молшылы уаытта затты нын, ал таршылы уаытта затты зін берген абзал.
Малмат:Баса мзаптарда бидайдан да бір са беріледі. Сондай-а оларда аталмыш нрселерді ны емес, здері берілуі ажет.
Берілетін уаыты
Пітір садаасы берілетін ужіп уаыт - айт кніні таы уаыты. Пітір садаасын алдын-ала тлеу, мейлі рамазан айы кіргенде болсын, мейлі айт кнінен брын болсын, мкр емес. Ибн Омар, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Сахабалар пітір садаасын Ораза айтынан бір не екі кн алдын беретін»[1049].
Алайда айт кнінен кешіктіріп беру мкр. Ибн Аббас, Алла таала оан разы болсын, былай деді:
( )
«Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) пітір садаасын мсылманны оразасын айтып ойан бос сзі мен жаман сзінен тазарту шін, сондай-а міскіндерге азы болуы шін парыз етті. Кім оны намаздан брын тлесе, онда ол - пітір садаасы. Ал кім намаздан кейін тлесе, онда ол - жай садааларды бірі»[1050].
Дегенмен пітір садаасыны айт кнінен кешігуімен оны ужіптілігі мсылманны мойнынан млде тспейді. Ол оны кешіктірсе де беруі ажет. йтпесе мсылманны мойнында арыз болып ала береді.
Пітір садаасы айт кніні таынан айт намазына жеткізбей берілуі мустахап.