Ленар ВЛИЕВ, Арча районы, Орнашбаш авылы
АЛАТАСЫ ИДЕ...
И-их, бу дньяда 1 сентябрьдн д келле бйрм юк, мгаен. Беренче сыйныфка аяк атлавым бит, белем йортына керем! Мин шат бген, ша-а-ат!..”. Лйсн, куанычыннан хислрг бирелеп китте, тик... бермл йрге тибеннн туктап, катып калгандай булды. Хтта иркен сулыш ала алмыйча тисен бтн апа белн берг торганын креп шок хлен килде.
ле кич ген: “Мен, кызым, сиа мктпк беренче тапкыр атлап кере чен ап – ак клмк, тфли алдым. Яле, киеп кара”, дигн иде Рамил Хсимович. зе мктп директоры, эшеннн зарланганнары юк, шуа, ун еллап биред хезмт куя. Мактаулы исемнре, уышлары да кп, авылда дрле кешелрдн санала. Тормыш иптше хуалыкта баш исп – хисапчы булса да, хезмт хакын кп алмый, гади тормыш яратучан, бик эшчн, аралашучан. Ки келле булганга халык ярата зен. Байлыкка кызыкмый, н, ире д бит акчасыз эшт тгел, шуа, булганына шкер итеп яши бел.
Кзге каршында бертуктаусыз бтерелгч:
– Миа бик ошый, тием, матур. килешме со?, – дип Лйсн ти-нисене кзлрен карар чен елмаеп борылды.
– Ничек килешмсен, кызым, бгърем, бик йбт кен, тие сайлый белгн н, аа рхмт.
– Рхмт, ти, – дип кызлары битлреннн пте д кояш кебек балкып торган йзлрен яшер алмыйча урамга чыгып китте.
Бик зур хыялларга кмгнгме, бйрм тиз килеп итте. 1 сентябрь. Мктп каршында бар ианга трледн трле ччклр, хуш ис таралган. Алар злре ген к бйрмг рух сти. Барлык укучылар, укытучылар, ти-нилр м килгн кунаклар да кп. рберсе з чыгышларында укучыларга, беренче атлап керчелрг уышлар, саулык телслр, йзлрен карап соклануларын яшермделр. Ап-ак клмк, бантик куйган кызлар, костюм кигн егетлр... Кояш нурына ялтырап балкышалар, кзлренд мет чаткысы, тормышта, мгыятьт и киркле кеше булу уйлары белн яналардыр кк. “Мен крерсез, скч, игелекле кеше булам, матур тормыш корам”, диешлр сыман. Укытучыларга да келле бйрм ул. з балаларыдай якын, тигез крлре, ярдмчел булуларын бел ле! Бу дньяга караш, белем чишмсе алардан башлана, лбаса!
Келле тте д со бу кн! мма Лйсннеке ген алай булмады. Инде мктп белн танышып беттем дигнд ген, бер дрес укыгач тисе янына сугылырга уйлаган кызчык блмсе ишеген ачып ибрг газизен яа килгн яшь укытучы белн кочакланышып торганын кргч ишекне ачудан “шап” итеп япты. Мктптн чыгып ен кайтып итрк келе тулып китте, тзмде, ксеп елады... “Беренче кннн к хллр болай барса нишлрмен?”, диеп уйлады. Гаплнен яшерерг телп, нисен йтне кирк санамады. “Борчыйсы килми, йрге лл ни уйлар...”.
Бернич кн тте. Атналар тиз узалар. Лйсн укуын уышлы двам ит, билгелре д куанырлык, зен сабыр тота, тырыш. енд нисен булыша, барын да эшли. й эшлрен алдан ук зерли, блмсен ыештыра, бакча, урамны леп ярата. Тик... тисе ген гел кзалдыннан китми. Яа килгн укытучы аны сыйныф иткчесе, ствен! Шуны чен артык борчылды кызчык, кзалдыннан р кргне китмде. Укытучыны да кайбер дреслрг бтенлй кермве, я булмаса, бик солавы гаплндерде. Лкин, Лйсн бел: “Ул... тием янында...”, дип эчтн ген уйлап куя да, лифбасына карап ян уйларга бата.
Бераз мосулана тшеп, кефсез чагы ле бген. “Ичмасам ясалма елмаеп та булмый...”. Бу халтен нисе Ралия апа да сизде, брге чпли башлагач, аптырап:
– Ни булды, кызым? Кефсез кренсе? Авыртмыйсымы?, – дип дште.
– Юк, ни, авыртмыйм, лл кефсез кренмме?
– йе шул, сйлшмисе д, клгне, уйнаганы да юк ле бу арада...
– Мктп бераз ардырадыр, ни...
– Белмим, кызым, иялш алмыйсымы лл? Тукта ле, дуслары бйлнмиме сиа кызым?, – ди якынрак килеп. Лйсн югалып кала язды, нисене борчылуын креп дресен – эшне нид икнен йтерг кыюлады. Тылагач, ни кеше лл нишлп сискнеп киткндй булды, кызын юаткалап з урынына китеп кабат эшк кереште. Лйснне авыз ачып йткн р сзе анын телглде, яралады... “ – А!..”
Ашыгыч ярдм машинасы килг Ралия аына килгн иде инде. Иптше д никтер солады итмс, шалтыртмый ле.
Кич. Кн тнг авышып кил. Карагылык хкем ср башлады. Кинт ишекне ачып Рамил д кайтып керде. зе д сизмстн Ралиясе кычкырып ук ибрде:
– Син кая йрисе? Шушы кичк кадр? Мктп хзер шулай эшлиме? Баланы кайтканына ярты кн, лл сез икегез ген мктпт кичк кадрме?
– Ралиям, аным, кычкырма ле, тынычлан яме? Хзер барысын да алатам.
– Киркми, мин яхшы белм инде. Дресрге – без белбез!
– Ни белсе? Кемне йтсе тагын без дип?
– Сине нинди бнд икнене белбез! Белмгнг салышма! Яа килгн укытучысы, иткчесе белн йрисе ич, юньсез! Кызым шунда укып ничек крмсен ди сезне, юлр! Ояты бармы сине?
– -... син аны йтсемени? Хе-ей, хзер зем сйлим мин аны сиа, аным.
– Ни диеп акланмакчы буласы инде? Алдалармын дип белсеме? Ю-юк! Бер ген “хыялы” да барып чыкмас, ...
– Тыла ле, зинар! Блдерм!
– Й, сйлп кара киятене...
– Лйсн безне крде, йе. Тик... Ул минем йргн кешем тгел, дрес ала. Без ик туганбыз, Ралия. Ул – минем игезгем. Исеме д минеке кебек – Рамил. Кечкен чакта Рамилне явызлар урлап киткн булганнар... Сйли башласа тарихы, игезгемне кргннре йтеп бетергесез. Биклп тотканнар аны... Ул зенд ниндидер бер кч, ммкинлек табып кына качып кала алган. Ундрт яшьлек вакытында ук эшк урнашкан, идн юып, кара эшлр эшлп з тамагын ялгап, кпме авырлык, хсрт креп скн. ... хзер ул безне крше авылларны берсен килеп тплнгн, алыйсымы Ралиям? Алыйсымы-ы?.., – ир йзен каплап кз яшьлрен крстерг телмич, тынычлана тшеп сйлвен двам итте. – Мин аны эшк алганда гына документларындагы туган кнен креп гаплнгч, сорадым. земне д кем икнемне сйлгч, “Без – игезклр, Рамил!”, диде. м чынлап та шулай, Ралия. Аннан мин аны з яныма чакырттым, бертуганым булгач кочаклашу гадти кренеш, дрес ала. Кызыбыз юкка борчылган, алап бетерми шул ле ул... Алдан алата алмаганыма гафу итегез мине?
– Тынычлан, аным. Мен хзер барын да аладык инде, чыннан да сиа юкка ышанычыбыз югалган. Мхббттем, син д гафу ит безне зинар?!
– лбтт, сез бит минем гаилм! Тергем! Таянычым, бхетем!
Шушы мизгеллрд ис Лйсн д куанды, чнки аны апасы булу зе зур бхет бит!
Ленар ВЛИЕВ, Арча районы, Орнашбаш авылы