Екінші: Таматтуъ ажылыы

"" - «таматтуъ»сзіні тілдік маынасы: ыайлы жадайды пайдалану, ажетіне жарату, рааттану . Ал шариатты трыда таматтуъ ажылыы дегеніміз - ажылы атарылатын айда умра жасау. Сосын ажылы басталатын кнге дейін Меккеде трып, ажылыты атару.

Длелі: Жбир, Алла таала оан разы болсын, былай деді: Пайамбармен (саллаллау алайи уа саллам) бірге ажылыа бардым. Ол зімен тйе малын айдап келді. Адамдар ифрад ажылыы шін ихрама кіріп ойан еді. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) олара:

( )

«абаны тауаф етумен жне Сафа мен Маруа арасындаы жеіл жрісті атарумен, сосын шаштарыды алуларымен бл ихрамдарынан шыыдар да труия кніне дейін (Меккеде) трыдар. (Таруия кні) ажылы шін ихрама кірідер. Сйтіп, алдында жасаандары мутъа (таматтуъ) болсын»[1228].

Таматтуъ ажылыыны жасалу жолы

- Миатта умра шін ихрама кіреді.

- Меккеге кіргенде умра тауафын жасайды. Тауафты бастауымен тлбия айтуын тотатады.

- Сосын Сафа мен Маруа арасындаы жеіл жгірісті атарады.

- Сосын шашын толы алдырады немесе ысартады. Осы амалдарды атаруымен умраны ихрамынан шыып, злхижжаны сегізінші кніне дейін Меккеде тратайды.

- Злхижжаны сегізінші кні ал-Харам территориясында ажылы ихрамына кіреді. Ихрама миатта емес, ал-Харамда кіруіні себебі - таматтуъ ажылыын атарушы Меккеде труымен меккелік кіміне кіреді. Ал меккеліктерді миаты - ал-Харам.

- Сосын ажылы амалдарын ифрад ажылыындаыдай атарады.

 

Таматтуъ ажылыын жасаушы кісі зімен бірге рбанды малын келген болса, умраны тауафы жне Сафа мен Маруа арасын жруімен шектеліп, шашын алмайды жне злхижжаны сегізіне дейін умраны ихрамында болуын жаластырып, ажылы ихрамына кіреді. Сйтіп, ажылыын аятаанда екі ихрамнан бірге шыады.

 

Таматтуъ малын шалу

Тмендегі шарттарды орындалуымен таматтуъ ажылыын атарушы кісіні шкір ретінде «таматтуъ малын» шалуы ужіп:

1 -Умрасы ажылы айында жасалуы.

2 - Алдымен умраны, сосын ажылыты атаруы.

Алла таала ран Крімде былай дейді:

«..Кім умраны атаруымен ажылыа дейін ермек етсе, мал трінен ммкіншілігі жеткенін шалсын..»[1229]. Бл аяттаы «ермек етсе» дегеніміз - таматтуъ ажылыын атарушы кісі ажылы айында умрасын атаруымен злхижжаны сегізіне дейін ихрамнан шыып, йелімен кіл ктеруіне жне баса да рсат етілген ермек трлерімен алдануына болады. Негізінде, йелімен кіл ктеру жне жалпы рсат етілген ермек трлерімен алдану - ихрамдаы кісіге млде арам. Сол себептен оны атаран умрасы мен атаратын ажылыы бірттас кміл болуы шін жне Алла тааланы оан ажылы ихрамына дейін умра ихрамынан шыуына рсат еткені шін Алла таалаа шкір ретінде таматтуъ малын шалуы ужіп. Бл малды шалынуымен ажылы пен умрасыны толы атарылуы жзеге асып, кемшіліктерді орындары жабылады. Таматтуъ малы Минада Ааба жамратын тас латырылан со жне шаш алдырудан брын айт кні шалынады. Таматтуъ малын шалуа ммкіншілігі жетпеген кісі ш кн ораза стайды. Е абзалы злхижжаны 5,6,7 кндері стауы. Сондай-а 6,7,8 кндері стаса да болады. ажылы кезінде лсіздік басуынан ауіптенген кісіге бл ш кнді умра ихрамына кіргенінде бастап, араларын зіп стауына да болады. йтеуір Арафа кніне жеткізбеуі мустахап. Сосын еліне ораланда таы жеті кн ораза стап, оразасын он кнге толтырады. Алла таала ран Крімде былай деді:

«..Кім (мал) таба алмаса, ажылыта ш кн ораза жне (елге) ораландарыда жетеуін стадар. Толы он кн - осы..»[1230].

Алла таала: «..ажылыта ш кн ораза..» -дегендіктен кім бл оразасыны алашы шеуін ажылы кндерінен кешіктіріп алса, бл ателігін орнына ой шалумен ана тейді. Сйтіп оан енді екі мал шалуы ужіп болады. Біріншісі - таматтуъ малы, йткені оразаны кешіктіруімен оны орнын жаба алмады. Екіншісі мал шалмастан ихрамнан шыаны шін шалынады.

лааыс:ажылы айларында умраны атаран со ажылы басталатын кнге дейін Меккеде трып, ажылыты атаран кісіні ажылыы таматтуъ болады да оан мал шалуы ужіп болады. Умраны аятаан со ажылы басталанша Мдинаа барса, сосын ажылыты атарса, таматтуъі дрыс болады жне оан мал шалуы ужіп. Кім умраны атаран со еліне барып келіп ажылыты атарса, таматтуъі дрыс болмайды да таматтуъ малын шалу ужібі мойнынан тседі. Атаран ажылыы ифрад кімінде болады.