Рбан шалуды ужіп ететін шарттар

1 -Мсылман болуы.

2 - Азат болуы.

3 - Тіршілік ажеттіліктерінен тыс мал-млкі спесе де (зекет тленетін) нисапты рауы.

4 - Трылыты болуы. Жолаушы кісіге ужіп емес. бу Бкір мен Омар, Алла таала олара разы болсын, жолаушы кездерінде рбан шалмайтын[1279].

Имам бу Ханифа мен бу Юсупті кзарастарында рбан шалуды ужіп ететін клемде мал-млкі бар сби рбан шалуы ужіп. рбанды малын аморшысы баланы аражатынан алып шалады.

айсыбір мсылман рбан айт кндерінен баса кндері Алла шін рбан шалуа нзір серт берсе, рбан шалуы ужіп, тіпті паыр болса да. Сонымен атар кім малды рбан шалу ниетімен сатып алса, оны рбандыа шалуы ужіп, тіпті паыр болса да.

рбанды малы аталан уаытта туып ойса, немесе одан кейін жкті болсын, баласы оса шалынады. Ол малды стін ожайынына ішуге болмайды.

Кім рбанды малын жоалтып немесе рлатып алса, орнына басасын сатып алып шалады. Егер жоаланын тауып алса, екеуін де шаланы абзал.

 

 

Рбан шалуды дрыстыына ажетті шарттар

1 -Шалынатын мал тйе, сиыр, ой жне ешкі болуы. Мал ішінде трі трысынан рбандыа е абзалы - ой малы, ал салмаы трысынан е еттісі. Сондай-а тсі трысынан рбанды малыны е абзалы - аы, сосын сарысы, сосын бозылты, сосын ызылы, сосын шбары, сосын арасы. Пайамбарымыз (саллаллау алайи уа саллам) рбандыа а ошар шаландытан, ой малында рбандыа е абзалы - ошар. Ешкі, тйе жне сиыр малдарында, салматары те келсе, еркектеріне араанда рашылары абзал. йткені рашы малды еті жасы болады.

Сиыр мен тйе малына атысты рбандыты бірнеше адам бірігіп шалуларына болады, алайда кісі саны жетеуден аспауы шарт. Бірігіп шалуа жетеуі малды сатып алардан брын келісулері ажет. Жбир, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( )

«Худайбия жылы Аллаты елшісімен (саллаллау алайи уа саллам) бірге бір тйені жеті кісі бірігіп жне бір сиырды жеті кісі бірігіп рбан шалды»[1280].

Алайда жеті кісі бірігіп сиыр немесе тйе шалана араанда ркім ой шаланы абзал. Бірігіп рбан шалушы жеті кісіні де ниеті Алла таала жаындау болуы шарт. Егер оларды біріні ниетінде ет йіне арналан болса, жетеуіні шаланы рбанды саналмайды[1281].

2 -Тйе малы бес жасар, сиыр малы екі жасар, ешкі малы бір жастан асан болуы шарт. рбандыа ой малыны бір жасарын, тіпті жеті айа аттаанын да шалса болады. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:

( )

«ойды алты айдан асаны рбандыа болады»[1282].

3 -рбанды малы трлі аурулардан жне айыптардан аман болуы шарт. Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) былай деді:

( : )

«Трт трлі мал рбандыа жарамайды: бір кзі аны жо мал, ауруы аны мал, асатыы аны мал жне жілік майы жо (ары) мал»[1283].

Сонымен атар лаыны, мйізіні жне йрыыны штен бірі кесілген мал да рбандыа жарамайды. лиді, Алла таала оан разы болсын, айтуынша Аллаты елшісі (саллаллау алайи уа саллам) лаы мен мйізі кесілген малды рбандыа шалынуына тыйым салды[1284].

Тістері жо жне нжісті жерде жайылан мал да рбандыа жарамсыз.

4 - з уаытында шалынуы. рбан шалынатын уаыт рбан шалынатын кндерді біріншісінде айт намазынан кейін басталып, шінші кні кн батар алдын тотайды. Ал-Барра, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( : )

Пайамбар (саллаллау алайи уа саллам) бізге рбан айт кні тпа айтып: «Бл кні е бірінші атаратын ісіміз - намаз оуымыз. Сосын намаздан айтып, рбан шаламыз»-деді[1285].

рбан шалынатын кндер - злхижжаны оныншы, он бірінші жне он екінші кндері. Е абзалы - злхижжаны онында айт намазынан кейін шалынуы. Ибн Омар, Алла таала оан разы болсын, былай деді:

( )

«рбан айт кнінен кейінгі екі кн де - рбан шалынатын кндер»[1286].

рбан шалуы ужіп болан кісі рбанды малды сатып аланымен оны белгіленген уаытынан ткізіп алса, малды тірідей садаа етеді. Ал лі сатып алмаан кісі уаытты ткізіп алса, бір ойды нындай садаа беруі ужіп. Кім айт кні рбан шалмастан дниеден озса, ужіп мойнынан тседі.

 

5 -Мсылман кісіні бауыздауы. Малды мсылман емес кісіге бауыздатуа болмайды.