Туелсіздік – ата-бабам асаан
Аты-жні: Ахмурзина арыла
Облысы: Атырау
Мектеп аты: .ліпов тындаы орта мектеп.
Таырыбы:Туелсіздік – ата-бабам асаан
Масаты:Туелсіздік ымын тсіндіру арылы аза халыны асырлар бойы басынан ткен иыншылытарын айта келіп, осы иын злмат жылдары еліні азаттыын, еркіндікті асаан лт зиялыларына тоталу.з елін, жерін орайтын елжандылы руха трбиелеу.
Крнекілігі:Елімізді туы, Елтабасы мен нраны, Отан, Туан жер туралы наыл сздер, буклеттер.
Б А Р Ы С Ы:
Кіріспе.
Туелсіз ел – азастан.
Туелсіздік жолында крескен тлалар.
Тарихи оиалар тізбесі.
Желтосан рбандарына тазым.
Туелсіздік аланнан кейінгі ол жеткізген жетістіктер.
Орытынды.
І.Кіріспе
Тариха кз жгіртсек, аза – наыз батыр халы екенін мойындайсы. Жгі нарда, азаны теде болып, кшіп, онып мір срген ата-бабаларымыз ш нрсені бойтмардай сатап адірлеген. Ол ел мен жер жне ана тілі. андай халы болмасын осы шеуінсіз егемен ел екенін длелдей алмайсы. Ал енді біз халымызды сан асырлар кресіп армандап жеткен Туелсіздік жолын жырлайы.
І-жргізуші:
Армысыздар, Отандастар!
ІІ- жргізуші:
айырлы кн, ымбатты онатар, стаздар, ата-аналар, оушылар!
І- жргізуші:
Елімізді егемендік алуы, халымызды тарихында жаа дуірді бетін ашты, бкіл оамды мірімізге жаа леп, серпін ала келді. Ол – баршамыз бейбіт мірде, еркіндікті асаан а ниет, а тілеумен зіміз тіккен орта шаыраымызды туелсіздігі.
ІІ-жргізуші:
Шатты нры шашылып зебіректен
Шуаын кн тгеді енді кктен.
Шылбыр зді даланы арымаы,
Туелсіздік жалауын желбіреткен.
Дбір осып зідей сйглікке
А боз атты алдынан жанды міт те.
Ту ып стап асаан азаттыты,
азастан бет алды мгілікке!
Оушы:
М.Шаханов «Трт ана»
Тадырыды тамырсызды індетінен алалы,
Мазмн жота мазмнсызды шыа келер ортаа.
р адамда з анасынан баса да,
Демеп жрер, жебеп жрер арада,
Болу керек діретті трт ана:
Туан жері – тп азыы айбыны,
Туан тілі – сарылмайтын байлыы.
Туан дстр, салт-санасы, тірегі,
адамына шуа шашар немі
Жне туан тарихы,
Еске алуа аншама
Ауыр рі асіретті болса да
діреті жо трт анаа те келер,
Онсыз сана абаа сап сенделер.
зге ананы лылыын танымас,
Трт анасын менсінбеген пенделер.
Трт анадан сенім таба алмаан
Тамырсызды басы айда алмаан.
Трт анасын сыйламаан халыты
Ешашанда ба жлдызы жанбаан.
асиетті бл трт ана – тадырымны тынысы.
Трт ана шін болан крес – крестерді лысы!
ІІ- жргізуші:
Туелсіздік ата-бабам асаан
Жете алмай рбан болды анша адам.
І- жргізуші:
аза халы азатты шін талай иындыты бастан кешірді. Біра ешашан мойымады, кресе білді. Азатты таы туатынына кміл сенді. Енді осы кейбір тарихи оиаларды еске тсіріп тейік.
І-крініс
ІІ- жргізуші:Жоар хан ордасы. Хан тата отыр.
Узір:Лппай тасыр! азатар келіп тр.
Хан:Кірсін! (Бір топ аза еліні адамдары кіреді)
Хан:И, азатар! Неменеге келдідер? Айтатындарыды айтыдар да йлеріе айтыдар.
азыбек би:Біз — аза деген елміз, біра ешкімге сотыпай жай жатан елміз. Елімізден т-береке ашпасын деп, жерімізді шетін жау баспасын деп, найзаа кі таан елміз. Досымызды сатай білген елміз, дм тзды атай білген елміз. Сен алма та, біз аза арпысалы келгенміз Табысуа кнбесе, шабысалы келгенбіз Ттыр сары желімсіз жабысалы келгенбіз. Сен темір де біз кмір еріткелі келгенбіз. Берсе жндеп бітіміді айт, не тратын жеріді айт!
Хан:Балам аты кім?
азыбек би:Атым азыбек, кем Келдібек би, лтым аза, руым аракесек.
Хан:Ендеше даусы азды даусындай аылдап шыады екен., есімі аз дауысты азыбек боп айта жаырсын.
Хан шапала рады.
Узір:Лппай, тасыр!
Хан:амаудаы азатарды босатыдар.
І- жргізуші:И, аза халыны басынан небір илы заман тті. Тарихта аты шулы «Атабан шбырынды, алакл слама аралы ата ие болан 1723 жылы жоар шапыншылыы аза жерін мойсыратып кетті.
ІІ- жргізуші:1837-1847 жылдар Кенесары асымлы бастаан лт-азатты ктеріліс.1836-1838 жылдар Ішкі Бкей ордасындаы ктеріліс
1916 жылы Амангелді Иманов бастаан лт-азатты ктерілісі болды.
І- жргізуші:1925-33 жылдары Голощекин азастанда лі революция болмаан деп «Кіші октябрь» саясатын жргізді. Елді ашты тыырыына тіреп, негізгі кн крісі мал болан азатар 2-3 жылда малдарынан тгел айырылып, азастанда тратын 2 млн. аза аштытан ырылды.
ІІ- жргізуші:1937 жылы асыра сілтеуді кесірі – бізді аза дебиетінде жайалып келе жатан жас теректерді тамырын иды.
І- жргізуші:Атада жылдардаы аза деп абырасы айысан айраткерлер де туелсіздігімізге жеткізер лы жолдаы рбандар еді.
ІІ-крініс:
Бес арыс бейнесіндегі бес арыс баланы скерлер алып шыады. Атуа дайындап трызады.
скер:И, соы сзді кім айтады іштерінен.
Мажан:
Ей ткаппар дние,
Маан да бір арашы.
Танимысы сен мені
Мен азаты баласы.
Мылты даусы естіледі.
Оушы:
рбандарым жазысыз рбандарым,
Бет бадарын баиа брандарым
аралы жылдардай боп арауытып,
Халымны мгі есінде трандарым.
рбандарым жазысыз рбандарым.
Оушы:
Кеудемдегі олатаны оздатаны
Тншыса да трмеде тозбапты нім.
Жазысыз жапа шегіп бл жаланнан
Жалтататып кете баран боздатарын.
ІІ- жргізуші:лы Отан соысы жылдарын жырлалы.
Хормен
Брі де майдан шін, брі де жеіс шін.
Оушы:Блт тнеріп аспаннан,
Талай кзден жас таман
Ттиылдан жау тиіп,
ырын соыс басталан.
Оушы:
Соыс жалмап аа, іні, бауырды.
Зор жылатты тыныш жатан ауылды.
Жалызынан айырыпты ананы
кесінен айырыпты ананы.
Оушы:
1941-1945 жылдары адамзат тарихында болмаан алапат соыста, бірлік жолында жан иан аза батырлары фашизмнен бкіл адамзатты орап, ерекше ерлік крсетті. 100-ге тарта аза аарманына Кеес Одаыны Батыры деген абыройлы ата берілді.
І- жргізуші:
20 асырда дние жзіндегі бір де бір ел аза кргенді крген жо. 1949-50 жылдары Семей полигонында сыналан 600-ден астам ядролы жарылыстарды кесірінен осы ірдегі 500 мынан астам адам уланды.
ІІ- жргізуші:
1986 жылды желтосаны.
Атыраудан Алтайа, Сарарадан Алатауа дейінгі байта жерімізге желтосанны анды ара дауылы дей тсіп дбеле жайылды. азаты кптеген азаматтарыны мойындарына ыл шылбыр салынды. ділдік шін бой ктерген жас боздатарды мадайы таса соылды. Бастарына ара бл тйірілді.
І- жргізуші:
Елімізді туелсіздігін асаан жастар еліккеннен, еріккеннен шыан жо, алдына масат ойып шыты. «лтшылды», «бзаы», «арамтама» ттіпсіздікті «йымдастырушылар» деген жаланнан ойлап тапан жала бкіл совет еліне таратылды. аза лтшыл халы деген ата алды.
Оушы:
асалда шып клінен
Шрегей келіп онан кн
ыранды уып кгінен
аралар билік алан кн
Оушы:
Нашаор деп, лтшыл деп,
азаа кйе жаан кн.
Базары кетіп бір кнде
айыа халы батан кн.
Оушы:
ааан ысты ызары,
Сйектен тіп кеткен кн.
ара кз аза ыздарын
ОМОН-дар бастан тепкен кн.
Оушы:
ариялар итке таланып,
Ер басын крке шапан кн
Аппа ар ара боянып
ып ызыл мз боп жатан кн.
Оушы:
айы езіп елді есесін
Жаншыдау жанын батан кн
Енді айтып келмесін,
Сол бір арыс атан кн.
асалда ні орындалады.
ІІІ-крініс.
Ортаа бір топ ыз жігіттер шыады.
- ыздар, мен газет келдім
- ане, не жаалы бар екен?
- Пленум болыпты.
- онаевты орнынан алды дейді.
- Онысы несі?
- Орнына кім болыпты?
- Колбин деген. Ульяновтан келіпті.
- азатан-а біреу ойсашы!
- Т.б.
Жастар шуласып кетеді.
І- жргізуші:
Осы шешімге арсы халыты леуметтік жаынан оралмаан топтарды бірі – аза студенттері мен жастары алаа шыты. Шеру бейбіт жне саяси сипатта болды. Сонымен 16 желтосанда таы саан 7-де Брежнев атныдаы алада жастарды алашы тобы пайда болды.
Бір топ жастар Мені азастаным нін айтып шыады.
- Пленум шешіміне арсымыз!
- р лта з басшысы!
- Колбинді кетсін!
- онаевті зі сйлесін!
Оларды екінші топ ОМОН, милиция киімін кигендер уып таратады. 1-2 адамдарды стап алады.
- айрат!
- айрат! – деп топ шуласып тарайды.
айратты тергеуге келеді.
айрат:
Таспа тілгенде тнімнен тоза шырды
Балааттайсы маан бір тйінін тсінбедім.
Жазыты емеспін айталай берем несіне,
Оып кр міне, леге тнде тсірдім.
Тергеуші:
Ткірдім мен жырларыа
Ит не деген ткір еді
Ине стым тырнаыа
лердей ып тепкіледім.
Алдап арбау тсілімен
Мойындата алмадым.
айрат:
Мойындата алмайсы
Тергеуші:
Байа, 87 бл блігі кп
Отырсы ой ылмысты дбірі боп.
Тіліді безеп, ле айт маан десе,
Свицкийді лтірді алада сен.
айрат:
Бітер екен осы бір «Кеес» ашан
лтіргем жо, кргем жо мен ешашан.
Сенбесеіз дай менен достар ку.
Тергеуші:
Жылап бркіт болмас 10 мы ара,
кіметті матпа болдыдар ма?
Брібір іске аспады амалдары
араайдай аылдаан адамдары
Жары дниеге сені енді айтармаймыз
Паспорттарыды атуа даярлаймыз.
айрат:
Кнадан таза басым бар,
Жиырма бірде жасым бар.
Бозторайдай жаным бар,
Алам десе алыдар,
айрат деген атым бар.
аза деген затым бар.
Еркек тоты рбанды.
Атам десе атыдар!
Ж..Тінлиевті «Желтосан желі» ні орындалады.
Оушы:
Ербол, айрат, Лззат сынды аа-апаларымызды есімдері ешашан мытылмайды. 1986 жылды Желтосан рбандарына тазым етіп, 1 мин. Орнымыздан трып нсіздікпен еске алайы.
Оушы:
1991 жылы 16желтосанда азастан Республикасы Туелсіз Республика деп жарияланды.
Оушы:
азастан асиетті ым бл,
Ей, келешек, жан тнімен ын, біл.
Он бір ріп не маына береді,
Ал толайы жеткенінше ызыл тіл.
Т – білдіреді тедікті,
- дептілік, лдікті.
У – уайымсыз уаытты,
Е – егемендік елдікті
Л – дейді лаып лепірме
С – сенімділік секілді е,
І – ілтипат пен ізет ой,
З – зиялылы тілек ой.
Д – шаырады достыа,
К – дейді кн боп кктегі Кз алартпа, кршілерге ол спа.
Оушы:
Далада думан, алада думан жыр бгін
асыр бойы асайда кткен бл кнім.
Жасай бер, жаса алдыран баыт блблым.
Хормен:Туелсіз азастаным!
Оушы:
Туелсіз азастан Республикасыны жер клемі 2417,3 мы шаршы шаырым жерді алып жатыр, яни республикамызды территориясына жеті мемлекет сияды. Мысалы, Норвегия, Швеция, Франция, Германия, Португалия, Испания, Италия Жер клемі жаынан Б 180 мемлекетті ішінде 9-шы орында. Республикамыз 5 мемлекетпен кршілес, Олар: Ресей, ытай, -збекстан, ырызстан, Тркіменстан. Елімізде 135 лт, кілі трады. азастанда 14 облыс, 858 ірі алалар бар. Ел ордасы – Астана.
Оушы:
Бізді азастан Республикасы те бай мемлекет.Бізде алтын, темір, мырыш, кміс, кмір, мата, газ, мнай, яни сзбен айтанда Менделеев кестесіндегі 105 элементті 99 элементі азастан жерінде кездесін.
Оушы:
Елімізді зіне тн Туы, Елтабасы, нраны бар.
нранымызды авторлары: Ш.алдаяов, Ж.Нжмединов,
Н.Назарбаев
Оушы:
азастан Республикасыны Мемлекеттік туы кгілдір тсті. Онда алтын кн бейнесі шарытай шан дала ыраны жне лтты ою-рнек наышталан тік жола бар. Туды кгілдір тсі – блтсыз ашы аспан, бейбітшілік белгісі. Кнні нр шыласы – байлы пен берекені, тынышты пен жылылыты белгісі.
ыран бркіт – Туелсіздік белгісі. рнек – салт дстрімізді белгісі.Мемлекеттік туды авторы Шкен Ниязбеков.
Оушы:
азастан Республикасыны Елтабасыны бастысы – шаыра. Шаыра – киіз йді кмбезі. Ол кн бейнесін ал уытар одан тарап жатан алтын сулелері. азата «Ат – адамны анаты» деген маал бар. Елтабадаы тлпар бейнесі дала пыраы оны шапшадыы ер жігітті туелсіздікке жетелейді. Бес брышты жлдызы - р адамны міріне бадар беретін з жлдызы сияты. Кн мен айды, жлдызды кие ттатын халымыз «Жлдызы жарырай берсін» деген асыл арманын айтып трандай.
Хор: Елім мені. Авторы: Н.Назарбаев
ІІ- жргізуші:
1991-2007 жылдар аркалыында андай жетістіктерге жеттіік?
Оушы:1991 жыл Туелсіздік алан жыл.
зідікі туы да, отпен ауа, суы да,
Жаса, азастаным! Белді бекем буын да.
раны да жасасын! раны да жасасын.
анаты айрылып, ыр аранан майрылып
Егемен туелсіздіктен, ала крме айрылып.
Оушы:1992 жылы Туелсіз азастана 1 жыл толды. Осы жылды Туелсіз азастан Республикасыны Туы, Елтабасы, нраны абылданды. Б-а мше болып кірді.
Оушы:1993 жылы 15 араша «лтты валюта» кні деп аталып, алашы азастан Республикасыны тегесі айналыма тсті. Оан ататы тлалар суреті басылып шыты. 2006 жылы 15 арашада тегеміз жаа басылыммен айта шыты.
Оушы:1994 жылы мемлекетімізді тыш ордендері мен медальдары дниеге келді. Талат Мсабаев Союз-ТМ6 арыш кемесімен ккке самады.
Оушы:1995 жылы 30 тамызда азастан Республикасыны «Ата Заы» абылданды.
Оушы:1996 жылы 20 атарда азатан Республикасыны І сессиясы болып тті.
Оушы:1997 жылы «уын сргіндерді еске алу жылы» деп аталды.
Оушы:1998 жылы 6 мамыр Астана кні.азастан Республикасыны Астанасы брыны Амол аласына кшті.Бл кнде Астана аласы жаа сулетті, соы снмен кркейіп, сіп келе жатыр. Астана аласы елімізді басты аласына айналды.
Оушы:1999 жылы 10 атар Президент сайлауы тті. азастан Республикасыны Президенті болып Н..Назарбаев сайланды.
Оушы:2000 жылы «Мдениетті олдау жылы» деп аталды. Шежірелі
Тркістана 1500 жыл толды.
Оушы:2001 жыл 21 асыр бастамасы. Осы жаа асыр тсында туелсіз мемлекетімізге 10 жыл толды.
Оушы:2002 жыл. «Денсаулы жылы» деп жарияланды.
Оушы:2003-2005 жылдары «Ауыл жылы» деп жарияланды.
Оушы: 2004 жылы «азастан – Ресей» жылы болды.
Оушы:2005 жылы Ресейде «Абай жылы» аталып тті.
Оушы:2006 жылы азастан Республикасыны туелсіздігіне 15 жыл толды. Ататы Желтосан ктерілісене 20 жыл толды.
Оушы:2007 жылы «аза тілін олдау» жылы.
«Ала, азастан!» Хормен 3 рет.
азастан Республикасыны нраны хормен орындалады.
І-жргізуші:
Туан жерді сю – парыз
Сю шін білу – парыз
асиетін у – парыз
Кзетіне тру – парыз
ІІ-жргізуші
Пайдамыз тиіп Отана,
Риза болсын халымыз
«5»тік болсын баамыз
Білімнен баыт табамыз.
І-жргізуші.
рметті стаздар, онатар, оушылар! Бгінгі Туелсіздік ата-бабам асаан атты трбие саатымызды аятаймыз.
Ендігі сз кезегін трбие саатымызды арнайы онатарына береміз.
Орытындылау.
Баалау.