Тісті берілісті жндеу

 

Химиялы жне тама нерксібінде, жетістікті трде цилиндрлік немесе конусты тісті доалаы бар тісті берілістер олданылады. Беріліс типі негізінен жабы. Біра сонымен атар жетістікті трде ашы типті берілістер кеінен олданады.

Тісті берілістерді жмысты олдану тжрибесі крсеткендей, жмыс істеу процесінде тісті доалаа тісті иілу кернеуі, контакталы-шаршау тозуы жне тістерді ажалуы сер етеді. сер етуші кштерді аталан сипатына байланысты, тісті доалаты тозуы тістерді алыдыыны жаруымен, жмысшы беттерді пішініні брмалануымен, тіс тбіндегі шаршау жарыншаыны пайда болуы мен жне тіс бетіні абыршаталуымен жреді.

Шаршау жарыншаы иілу салдарынан е лкен созылу кернеулер пайда болан орындарда алыптасады. ыса тік пішінді тістер толыымен сынады, ал зын, аса гипоидты немесе иаш тістер има бойынша сынады.

Тістерді активті беттеріні ирауы контактылы кернеулер мен йкелісу кшіні серімен шатталады жне де шаршаушы кйреу, механикалы тозу жне ашау трінде болады.

Тісті шаршаушы ирау здіксіз жне малынбалы майлану жадайында жмыс істейтін, тісті беріліс доалаыны жиі істен шыу себебі болып табылады (мысалы шін, май ваннасына батыру жолымен жне т.б.).

Кп жылы тісті берілістерді жмыса пайдалану тжрибесіні нтижесінде орнатыландай, тісті берілістерді трлі жмыс жадайында олдану кезедерінде трлі механикалы тозулар трлері аныталып отыр. Осыан орай, тозу дрежесін баалауды трлі тсілдерін олдану ажет.

детте, тістерді шыны толы шталып алуы кезінде, тісті доалаты тозан деп санайды да, мндай доалатар жарамсыз деп танылады. Тісті алыдыы бойынша тозуын тіс алыдыыны алашы жне наты мніні айырмасы бойынша аныталады, жне де мны штанген тіс лшегішті траты хордасы бойынша лшейді. Траты хорда-деп, алашы контур мен тіс сіне перпендикуляр имадаы тіс профилімен жанасар нктелер аралыындаы тзу сызыты айтады.

Бл хорданы лшемі траты модульдегі трлі тіс саны бар доалатар шін бірдей.

нерксіптік технологиялы жабдытарда, тозу нтижесінде тістерді алыдыыны жаруы келесі аралытарда рсат етіледі:

- 2 м/с шеберлік жылдамды кезіндегі ашы тісті беріліс шін-30%; немесе 0,5m, (мндаы m-тіс модулі, мм).

- 5 м/с дейінгі шеберлік жылдамдыта жмыс істейтін редукторлы жне баса да берілістер шін – 20% дейін.

- 5-10 м/с шеберлік жылдамдыта жмыс істейтін беріліс шін- алашы тіс алыдыыны 15% дейін.

Тісті кескін бетіні тозу шамасы тіс зындыыны 10-15% аспауы тиіс. Химика-термиялы делген беті бар тісті доалатарда беріктетілген абатты тозу шамасы осы абатты алаш алыдыыны 80%-нен аспауы керек. лкен тозу шамасында доалатарды ауыстыру керек.

Тістерді дер кезінде ауыстырмау тісті сынуын тудыруы жне де берілісті баса да тісті доалатарын істен шыаруы ммкін.

Цилиндрлік тісті доалаты реверсивсіз жмысы мен симметриялы конструкциясы кезінде, біліктегі доалаты тісті тозбаан бетін олдану шін ауыстыруа болады. Бл айла берілісті тісті доалаыны за мерзімділігін шамамен 2-ге арттыруа ммкіндік береді.

азіргі уаытта, тісті тжді тозан тісін толы жойана дейін жонып, зауытта дайындалан жаа тжді престеп отырызумен жретін жндеу дісі ол-данылады. Престеп отырызу жнделінген тжді алдын-ала май ваннасында ыздырумен жреді. Сонымен атар, тжді кертпешке тойтарып шегелеп біріктіген конструкцияларда кездеседі. Бл кезде шегелеп тойтаруды суы кйде жргізген жн. Енді тждер шін тойтарып шегелеуді ыздыран шегемен жргізген тиімді.

Аталан тозу трлерінен баса, тісті доалатарда келесі тозу трлері кездеседі: 1) Шлицалар мен шпонкалы паздарды тозуы. 2) Спицалардаы, жатаушадаы жне кертпештердегі жарыншатарды орын алуы. Бл кездегі жндеу дісі жарааттану сипаты мен доалаты конструктивті ерекшелігіне байланысты болады. Мндай блшектерді алпына келтіруді негізгі дісі жоарыда арастырылан.

 

Лекция 11