Баылау: сканворд шешу
Сабаты таырыбы бойынша баылау: Физиологиялы ызметтерді зерттеу дістері. озыш лпаларды тітіркендіру дістері.
1. Сырты ортаны трлі згерістеріне жауап беретін, зіндік реттеуші жйе алай аталады? - организм
2. Сыртыы орта тітіркендіргіштеріне, организмні жауапты реакциясы алай аталады? – рефлекс
3. Организмні ішкі ортасыны тратылыы аталады: - гомеостаз
4. Организмні жоары жйке іс-рекетіні ілімін алаан: - И.П.Павлов
5. Организмні тіршілік рекетіні жиынтыы орыс тілінде алай аталады? - среда
6. ыса уаыта созылатын, жансыздандырылан жануарларды мшелер жмысын зерттеу шін, оларды организмін кесіп, жйкелерін тітіркендірудегі серін зерттеу, дрілік заттарды егу жне т.б. жадайдаы тжірибе орыс тілінде алай аталады? - острый
Сабаты таырыбы бойынша баылау: Физиологиялы ызметтерді зерттеу дістері. озыш лпаларды тітіркендіру дістері.
( студенттерге)
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
№3 ТЖІРИБЕЛІК САБАА АРНАЛАН ДІСТЕМЕЛІК ДЕУЛЕР
Таырыбы: Биоэлектрлік былыстар. Биопотенциалдарды табиаты туралы азіргі кездегі кзарас.
Саат саны: 4
Курс: 2
Мамандыы: 051301 «Жалпы медицина»
Астана 2015ж
1.Таырыбы:Биоэлектрлік былыстар. Биопотенциалдарды табиаты туралы азіргі кездегі кзарас.
2.Масаты:Биологиялы былыстарды табиатын, азаны сырты ортамен атынасын білу апаратты ткізу былысын тсіну шін ажет.
3.Оу масаты:озыш тіндерде болатын биоэлектрлік былыстарды негізгі механизмдерін алыптастыру.Классикалы физиологиялы тжірибелермен таныстыру.Бааны арты аяынан препарат жасауды студенттерге йрету.
4.Таырыпты негізгі сратары:
1.Биоэлектрлік былыстар жайындаы ілімні дамуы. (Гальваниді 1 жне 2 тжірибесі).
2.Мембраналы потенциал, рекет потенциалы, оларды тіркеу дістері, пайда болу механизмі.
3.лпаны озу кезіндегі озышты асиетіні згеруі..
4.Биопотенциалдар пайда болуыны теориясы жне оларды пайда болуы жайындаы азіргі кездегі кзарас. Жасуша тітіркенуі кезіндегі мембраналы жне жасушаішілік процестер.
5.Мембрананы ионды каналдары. Биологиялы мембраналар арылы заттарды активті жне пассивті тасымалдануы.
6.озыш лпаларды физиологиялы асиеттері.
7. озыш лпаларды тітіркендіру задары. (полярлы за, «брі жне ештее емес» заы,кш заы, кш жне уаыт заы, градиент заы).
5.Білім беруді жне оытуды дістері (шаын топтар, пікірталас, жадайлы есептер, жптасып жмыс істеу, презентациялар, кейстади жне т.б.)
1.озыш тіндердегі биоэлектірлік былыстарды крсетуді биологиялы тсілі.
2.Сызбансаларды сызу.
6. дебиет:
Негізгі:
1.Таырып бойынша дріс
2 Адам физиологиясы. Х.К. Стбаева, А.А.тепбергенов, Ж.Б. Нілдібаева, Алматы, 2005, 663
3 .Судаков К.В., и др. Нормальная физиология в динамических схемах: атлас: учеб.пособие. – М., 2009.
4.Агаджанян Н.А., Смирнов В.М.. Нормальная физиология: Учебник для студентов медвузов.- М.: ООО «Медицинское информационное агентство», 2007.
5.Орлов Р.С., Ноздрачев А.Д., Нормальная физиология: учебник + СД-диск. – М., 2006. – 696 с.
6 .Физиология человека. Под ред. Р.Шмидта, Г. Тевса. М.,., в 3-х томах.- 2007.
7. Ткаченко Б. И. и др. Физиология человека.Compendium: учебник. – М., 2009.
осымша:
1.Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на компакт-диске. Под ре. Ю.В.Наточина, В.А.Ткачука. – М.: ГЭАТАР-Медиа, 2007. – 384 с.
2.Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Учеб. пособие / Н.Н.Алипов, Д.А.Ахтямова, В.Г.Афанасьев и др.; Под ред. С.М.Будылиной, В.М.Смирнова. – М.: Издательский центр «Академия», 2005. – 336 с.
3.Атлас по нормальной физиологии / Под ред. Н.А. Агаджаняна.-М.: Высшая школа, 2007 4.Судаков К.В., Киселев И.И. и др. Нормальная физиология в динамических схемах: Атлас (цветной, иллюстрированный): учебное пособие. – М., 2007. – 350 с.
5.Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы студентов / Под ред. А.А. Утебергенова, Д.А. Адильбековой. - Шымкент, 2006. - 66 с.
6.В.М. Смирнов. Физиология в рисунках и таблицах.- М., «МИА», 2007.
7. Баылау:ситуациялы есептерді шешу
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
№3 сабаа таратылатын материал
Саба таырыбы:Биоэлектрлік былыстар.
№ 1-жмыс.озыш лпалардаы биоэлектрлік былысты шеруді биологиялы тсілі (Гальваниді 1- жне 2- тжірибелері мен К. Маттеучиді тжірибесі). (Практикум по нормальной физиологии под ред. А.В. Коробкова, 1983, 156 б.; Практикум по нормальной физиологии под ред. Г.И. Косицкого, 1988, 80-83 б.).
«Тірі электрлікті» бар екендігін бсекелессіз длелдейтін Гальваниді 1-тжірибесіні мні- жйке-блшыет препаратына биметалды пинцет серінен кейін блшы етті жиырылуы баыланатындыында.
Гальваниді 1-тжірибесі:
Жумыса ажетті ралдар: биметалды пинцет, препарат жасайтын ралдар жиынтыы, лоток, универсалды штатив, марлі салфеткалары, Рингер ерітіндісі, клбаа.
Жмыс барысы: Клбааны екі арты аяынан препарат жасап, оны штативке ілііз. Сосын бір браншасы мыста, ал екінші браншасы темірден жасалан пинцетті аламыз. Содан кейін мыстан жасалан браншаны жйкелік рімге апарады да екнінші браншасын ая блшыетіне саламыз. Осыны нтижесінде ая блшыеттеріні жиырылуын баылаймыз.
Жумысты бейнелеуге сыныстар: Тжірибені жобасын салыыз, блшыетті жиырылу себебі туралы орытынды жасаыз.
Гальваниді 2-тжірибесінде (металсыз жиырылу)
балтыр блшыетіні жарааттанан блігіне жалаашталан шонданай жйкесін саланда клбааны арты аятарыны блшы еті жиырылады. Тыныштытаы блшыетті сырты беткейі мен ішкі беткейіндегі потенциалдар айырмасы, блшыет жарааттананда баыланады. Жарааттанан жне жарааттанбаан блімдер аралыындаы пайда болан потенциал, «жараат потенциалы» немесе «демаркациялы потенциал» деп аталады. Блшыетті жарааттанан электрлі-теріс бліміне жйкені саланда, блшыетті жарааттанбаан дегейі мен жйкеге жанасан жеріндегі о зарядты полюсі лкен роль атаратын, тізбекті иылысуы жреді. Сонымен Гальваниді 2-тжірибесіндегі жйкені озу себебі, лпаа тікелей сер ететін токты тітіркендіргіш рекеті болып табылады.
Жмыс барысы: Клбааны арты аяынан препарат жасаймыз. Сосын шонданай нервін жасылап препараттап, ол нервіні омырта жанынан кесеміз. Санны тменгі блігіндегі блшыетті иып тіп, йнек ілгішпен тез арада шонданай нервін алып, тез арада блшыетті стіне ою керек. Ол жанаы санны жарааттанан жне жарааттанбаан аймавн бір уаытта жанау керек.
Жмысты бейнелеуге сыныстар:тжірибені жобасын сызыыз, орытындыда арты аятар блшы етінні жиырылу себебін орытындылаыз.
Маттеучи тжірибесі.
аа блшыеті жйкені ток кші серімен тітіркенуі (2-реттік тетанус). 1840 ж. Маттеучи, жйке-блшыет препараты блшыетіні жиырылуын, келесі препаратты жирылан блшыетіне жйкені салса да, тудыруа болатындыын крсетті. Бл тжірибе, баса препаратты жйкесіне арналан тітіркендіргіш ретінде олдануа болатынын, жиырылан блшыеттегі токтар мні жоары екендігін кулндандырады. Осы токтар «Ток рекеті» деген атау алды.
Жумыса ажетті ралдар: препараттауа арналан рал-жабдытар жинаы, лоток, стимулятор, электрод, йнектен жасалан ілгіш, тыын пластинкасы, Рингер ерітіндісі жне клбаа.
Жмыс барысы: Клбааны жансыздандырамыз да, екі арты аяынан препарат жасаймыз. Сосын екі препараттаы шонданай жйкесін йнек іггішті кмегімен тізе буынына дейін препараттайды. Сан сйегі мен сан блшыеттерін тгелдей алып тастап, тек ана сира пен табанды алдырамыз. Бір препарттаы жйкені омырта кесіндісімен алдырып, ал екіншісінде омырта кесіндісін алып тастайды. Екі аяты да тыын пластикасыны стіне оямыз. Бір жйке-блшыеттік препаратты жйкесін йнек ілгішті кмегімен электрода ояды. Ал ол электродтар стимулятормен байланысты. Бл препаратты блшыетіне зына бойы екінші препаратты жйкесін орналастырады. Бірінші жйке-блшыеттік препаратты жйкесін ретмикалы тітіркенуге апарып сотырады. Содан кейін аятарды титаникалы жиыруларын баылайды.
Жмысты орындалу кезінде жйкені препараттаанда те са болу керек! йткені жмыс барысында жйке кеуіп алуы ммкін. рине тжірибеден брын бірінші жйке-блшыеттік препаратты блшыеттік жазытыын фильтр аазы кмегімен кептіру керек.
Жмысты бейнелеуге сыныстар: Тжірибені жргізілу жобасын сызыыз, екінші реттік титанны пайда болу себебін орытындылаыз.
Жмысты бейнелеуге сыныстар: Тжірибені жргізілу жобасын сызыыз, орытындыда ток рекетіні туу себебін тсіндірііз.