Ислам мметіні адасудан тылу себептері
Барлы матау лемдерді Раббысы Аллаа тн, пайамбарымыз Мхаммедке r, оны отбасына жне барлы сахабаларына Аллаты слемі мен салауаты болсын!
Алла Таала бкіл адамзата з даналыымен сына емтиханды жіберуші. Оларды уелгісі – адамдарды атасы Адам u. Алла Адамды u жне оны йелі Хауа ананы оларды дшпаны, Адама ызаныш жне ткаппарлы ылан Ібліспен сынады.
Содан со Алла Таала Адаммен u Хауа анаа тубе етуге ммкіндік берді. Бл жайында Алла ранда былай дейді: "(Адам ата мен Хауа анамыз): Раббымыз, біз зімізге кесір істедік. Егер Сен бізді жарылап, мрхемет етпесе, лбетте зияна щыраушылардан боламыз деді". (раф . 23)
Сйтіп Алла оларды тубелерін абыл етіп былай деді: "Сонда Адам Раббысынан сздер йреніп алды да, жалбарынды. Алла оны тубесін адылдады. йткені Ол тубені те абылдаушы, ерекше Мейірімді". (Баара. 37)
Сол сияты Адам баласына заман туімен сынатар келіп трды. Алла пайамбарларды жне олара ергендерді сынады жне оларды кпірлерден, мнафытардан болан дшпандармен (жын мен адамдарды шайтандарымен) сынады. Алла Таала ранда былай дейді: "Сол сияты р пайамбарлара адамдарды жне жынны шайтандарынан дшпан ылды", (Анам. 112)
"Сол сияты р пайамбар шін кнрларды дшпан ылды, Раббы жетекшілік жне кмекшілікте саан жетіп асады". (Фуран. 31) Бірата Алла пайамбарларды жне оан ергендерді тарды. Алла Таала ранда: "Сонсо елшілеріміз-ді, иман келтіргендерді тарамыз. Осылайша иман келтіргендерді таруымыз Бізге міндет"- дейді. (Юнус – 103)
Пайамбарлардан басалары тек Аллаа иман келтірумен аман алады. Бл нрсе Аллаты мына сздерімен кшейе тседі: " Осылайша иман келтірген-дерді таруымыз Бізге міндет", "Сондай – а мміндерге жрдем ету Бізге міндет".(Рум. 47)
Алла иманды фитнадан тылу сипатымен сипаттады, сондытан мміндер имандарына берік болып, діндерін жасы станса, Алла оларды барлы фитналардан тарады, жне дние аіретте жеіске жеткізеді. лбетте бл — Аллаты иман келтіргендерді мнафитардан ажыратанынан кейінгі болатын хикметі. Алла бл жайында былай дейді: "Адамдар: "сендім" деумен сыналмай ойып ойылатындытарын ойлай ма? Рас олардан брыныларды да сынаан едік. Сондай-а Алла лбетте шыншылдарды да, тірікшілерді де біледі", (Анкабут. 1-3) "Егер Алла аласа ш алар еді. Біра біріді – бірі сынау шін". (Мхаммед. 4) "й мміндер егер Аллаа (дініне) жрдем етседер, Ол сендерге жрдем етіп, табандарыды бекітеді".(Мхаммед. 7)
азіргі кезде мнафытар мен кпірлерді мсылмандара стем боландарына та алма! йткені бл Аллаты з халына болан сннеті, Алла ранда: "Бл Аллаты таза мен ласты ажыратып, ластарды бір – біріні стіне ойып барлыын бір жерге йіп тозаа салуы шін. Міне солар зияна шырау-шылар"-дейді. (нфал. 37)
Біра бізге сабырлы ылып, Аллатан сауапты міт ету міндет болады, йткені: "Соы табыс тауалардікі". (Араф. 128) Алла Таала былай дейді: "Малдары жне жандары жайында рине сыналасындар, сондай – а сендерден брыны кітап берілгендерден жне мшріктерден кптеген реніш естисідер. Егер сабыр етседер рі тауалы ылсадар, шксіз бл маызды істерден" (Али ымран. 186) жне "Егер сабыр етседер, саты істеседер, оларды сыандытары сендерге ешбір зиян ылмайды. Кдіксіз Алла оларды не істегендерін толы біледі". (Али ымран. 120)
Мсылмандар осы шартпен, яни сабырлыпен рі діндерінде берік болуларымен жеіске жетеді. Сондай-а іс андай иын жадайа жетсе де, кпірлер мен мнафытарды разы ылу шін дінні бір ісін кемітуге болмайды. Керісінше андай жадайда да сабырлы ылу жне дінде берік болу міндет болады. Алла Таала бл жайында былай дейді: "Олар сабыр етіп, аяттарымыз-а на сенген кезде, араларынан бйрыымызбен тура жол крсететін имамдар ылан едік". (Сжде. 24) Шейхул ислам Ибн Таймия осы аят жайында: "Сабыр-лыпен жне на сеніммен діндегі имамды дрежеге жетеді" - деді. Ал бл екеуінсіз имамды дрежесіне жету иын болады.
Ирбад ибн Сария деген сахаба (оан Алла разы болсын) пайамбарымыз r адамдара насихат ыланы туралы былай дейді: "Бір кні Аллаты елшісі r бізбен намаз оыды, кейін бізге жзімен брылып, те серлі насихат айтты.. Сол кезде адамдарды кздерінен жас аып, жректері жібіді. Сонда бір адам: "И Аллаты елшісі!: Бл оштасушыны насихаты сияты ой, бізге не деп сиет етесіз?", - деп срады. Пайамбарымыз r : "Аллаа тауалы ылуды жне сендерге хабашийді[1] лы мір болса да, оан ла салып, бойсынуды сиет етемін. Сендерден кімде-кім менен кейін мір срсе, кптеген келіспеушіліктерді креді. Сондытан сендерге мені сннетімді, рі идаята бастаушы халифаларды[2] сннетін берік станулары міндет болады. Сондай - а дінге жаалы енгізуден са болыдар, йткені рбір жаалы бидат, р бидат - адасу"— деп жауап берді.
Пайамбарымыз r осы насихатында бізге тауалыты сиет етті. Бл сз жасы мінезді барлыын амтиды. Тауа дегенімізді маынасы: зімен оратын нрсені арасына сені одан сатайтын нрсені жасау, сол сені айтарылан істерден сатайды. Мысалы: адам баласы зіне суы пен ыстытан сатану шін й салады, бл й оны ысты пен суытан сатайды, сол сияты зіді Аллаты азабынан, ашуынан, тоза отынан сатайтын нрсе жасауы, бл нрсе Аллаты бйыранын істеумен жне айтаранынан айтумен болады, міне тауалы деген осы.
Расында сені Аллаты азабынан жне тоза отынан биік орандар, скерлер жне ымбат киімдер сатамай-ды, сені тек ана тауалы сатайды.
Кейін пайамбарымыз r: "Сіздерге егерде л басшы болса да оан ла салып бой сыныдар" - деді. Бл — жеіске жетуді жне аман болуды себебі. лбетте мбетте жамаатты, дулет жне оларды жауларынан сатайтын кш-уаттарыны болуы — оларды басшыларына бойсынып ла салуларымен болады. Алла ранда былай дейді: "Барлытары Аллаты жібіне (дініне) жабысыдар да блінбе-дер!". (Али ымран - 103).
Жамаат тек ана басшымен жне оны басаруымен болады. Ал оны басаруы тек ана оан бойсынумен жзеге асады.
Бл басшы лы бір рудан болмаса да оан бой сынылады. йткені бл рулыа байланысты емес, керісінше оны атару жмысына жне оны дрежесіне байланысты. Сондытан мсылмандарды басшыларына бой сынылады, осы арылы мсылмандарды пайдасы жне ауызбіршілігі пайда болады. Тек бір нрседе олара бойсынуа болмайды. Ол жайында пайамбарымыз r былай дейді: "Жаратушыа кнр болатын істе жаратылана бой сынуа болмайды". Сондытан басшыа Аллаа кнр болатын істе бойсыныл-майды, біра одан басасында басшыа бойсынылады. Бны маынасы: егерде ол басшы бір кн іске бйырса бізді оан арсы шыып тая ктеруіміз емес, керісінше оан осы кн істе бойсынбауымыз, біра одан баса кн емес істерде оан бой сынуымыз.
Бдан кейін пайамбарымыз r келешекте мбетті осы сиетке мтаж болатындыын баяндады. Бл сиет: мсылмандарды басшысыны міріне ла салып, бой сынулары. "Сендерден кімде-кім менен кейін мір срсе, кптеген келіспеушіліктерді креді. Сондытан сендерге мені сннетімді, рі идаята бастаушы халифаларды сннетін берік стану міндет болады".
мбетті тылу жолдары
Біріншісі: Пайамбарымызды r жне оны идаят-а бастаушы халифаларыны сннеттерін берік стану. Бл сзден со Пайамбарымыз r хадисті жаласында "Кптеген келіспеушіліктер креді" деді, демек ол аз емес, кптеген келіспеушіліктер. Бл кптеген келіспеушіліктерден осы мбетті тек ана пайамбарымызды r сннетін берік стану жне оны идаята бастаушы халифаларыны, мажирлер мен ансарларды сннетінде болу ана тарады. Бл жайында Алла былай дейді: "Мажирлер, ансарлардан алашы иман келтіргендер жне жасылыта олара ергендерден Алла разы болды. рі олар да Аллатан разы болды. Сондай-а Алла олар шін ішінде мнгі алатын, астарынан зендер аатын жаннаттар зірледі...." (Тубе - 100).
Пайамбарымыз r келіспеушіліктер рі кптеген тарматара бліну туралы хабар берді: "Яудилер жетпіс бір топа, Насранилер жетпіс екі топа блінді, осы мбет жетпіс ш топа блінеді, оларды біреуінен басасыны барлыы тозата болады" – деді. Сахабалар: "И Аллаты елшісі! Сол тозата болмайтын біреуі айсысы? – деді. Сонда Пайамбарымыз r: "Менімен мені сахабаларым болан нрседе боландар", - деп жауап берді.
Сондытан мсылман адам келіспеушілік фитнасынан рашан, сіресе аыр заманда тек ана пайамбарымызды r жне сахабаларды сннеттерін берік стаумен ана аман алады. Осы шін лі снн жамааты "фитнадан жне иямет кнінде тоза отынан тылушы" топ деп аталды. Олардан басалары тылмайды: "Біреуінен басасыны барлыы тозата". йткені олар сннетке теріс келіп, топтара блініп кетті. Олардан тек ана аиатта берік боландары ана алды. Аиатта берік болу жне пайамбарымызды r сннетімен сахабаларды жолдарын берік стану тек ана пайдалы біліммен болады. йткені зі бір нрсені білмесе, онда алай берік боласын? Сондытан аиатта болып, оны берік стануымыз шін Пайамбарымызды r жне оны сахабаларыны сннетін йренуіміз парыз.
Хузайфа ибн Йаман (оан Алла разы болсын) былай дейді: "Адамдар пайамбарымыздан r жасылытар жайында срайтын еді. Мен жамандыты маан жетуінен орыандыымнан сол жайында срайтын едім. Бірде пайамбарымыздан r : "И, Аллаты елші-сі! Біз жаманшылыта рі надандыта едік, сонда бізге Алла осы жасылыты берді. Бл жасылытан кейін жаманды бар ма?" – дедім. Ол: "И" – деді. Мен: "Осы жамандытан кейін жасылы бар ма?"дедім. Ол: "И, жне онда ттін бар" – деді. Мен: "Оны ттіні не?"- дедім. Сонда пайамбарымыз r: "Ол сондай ауым, мені крсеткен жолымнан баса жолмен жреді, сен олардан жасылы жне жаманды кресі",-деді. Сонда мен: "Бл жасылы-тан кейін жаманды бар ма?" – дедім. Ол кісі: "И, тозаты есіктеріне шаырушылар болады, кім олара ерсе, олар оны тозаа латырады," – деп жауап берді. Мен: "И Аллаты елшісі! Оларды бізге сипаттап берііз!" – дедім. Сонда ол кісі: "Олар бізді туыс-тарымыздан болан ауым, рі бізді тілімізде сйлейді," – деді. "Сол маан жетсе, маан не істеуді бйырасыз?" – деп срадым. "Мсылмандар жамааты мен оларды имамдарына ілес!"– деді. "Егер мсылман-дарды жамааты да, имамы да болмаса не істеймін?"– деп срадым. Пайамбарымыз r: "Сол топ-тарды барлыынан за бол! Талды тамырынан азу тісімен станса да, лім келгенге дейін сол жадайда бол!" – деп жауап берді.
Бл хадисте егер келешекте жаманды болса оны біліп, рі одан аман алуы шін сахаба пайамбарымыздан r не істейтінін срады. йткені адам жаманшылытардан тек сол нрсені білуімен аман ала-ды. Ал білім — оны срап, іздеумен пайда болады.
Пайамбарымыз r зінен кейін келіспеушіліктер болан кезде не істеу керек екендігін баяндады. лбетте бл нрсе пайамбарымызды r йретулерінен. Сол кезде Хузайфа ибн Йаман (Алла оан разы болсын) пайамбарымыздан r: "Егер мен сол уаытта болсам не істеуді бйырасыз?"-деп срады. Пайамбарымыз r оан: "Мсылмандарды жамаатына жне имамдарына ілес!"—деді. Бл пайамбарымызды r: "Аллаа тауалы ылыдар жне басшыларыа ла салып бой сыныдар!"— деген сзіне сйкес келеді.
Сондытан адасан топтара ерме! Дініе берік болып, Аллаты дінін йренуге тырыс, рі Пайам-барымыз r жне оны сахабаларыны сннетіне кіл бліп, соан ер! Сондай-а мсылмандарды басшылары-на ла салып бой сын да, мсылмандарды жамаатымен бірге бол!
Пайамбарымыз r : "Мсылмандарды жамаа-тына жне оларды имамдарына ілес " – деді. Сонда Хузайфа ибн Йаман: "И, Аллаты елшісі! Егерде мсылмандарда жамаат та, имам да болмаса не істеймін?" – дегенде пайамбарымыз r : "Сол топтар-ды барлыынан за бол!" – деп жауап берді.
ашан оларда Аллаты жне Оны елшісіні r сннетімен жретін жамаат та, имам да болмаса, оларды барлыынан за бол! йткені оларды барлыы адасуда, сондытан олара осылма! Пайамбарымыз r : "Егер талды тамырынан азу тісімен станса да, лім келгенге дейін сол жадайда бол!"—деді. Егер мсылмандарда жамаат та, имам да болса, олардан ажырама! Фитнадан тылып аман алу шін солармен бірге бол!
Сол сияты тылу жолдарынан: дрыс аиданы[3] стану жне Аллаты лшылыта бірлеу рі ширкті[4] лкенінен де, кішісінен де са болу. Міне осы аиданы негізі, кім осы негізді станса тозатан тылады. Бл жайында Алла Таала былай дейді: "Сондай иман келтіріп, имандарынзлымдыпен быламаандар міне солар амандыта рі тура жола тсірілгендер". (нам. 82)
Бл аяттаы "иман" сзіні маынасы — таухид.[5] Ол Аллаа лшылы етіп, Одан басаа лшылы етуді тастау.
"Имандарын злымдыпен быламаандар" дегені: таухидтарын ширкпен быламаандар деген сз. йткені ширк таухида араласса оны бзады. йткені таухидпен ширк бір-біріне арама-айшы нрсе, олар ешашан бірге болмайды. (Таухидпен лкен ширк бірге болмайды, біра таухидпен кіші ширк бірге болуы ммкін.) Бл жердегі "злым" сзі пайамбарымыз r айтанындай ширк. Осы аят сахабалара тсініксіз болан кезде, олар: "И, Аллаты елшісі! Кім з - зіне злым ылмаан?"- деп срады. Сонда Пайамбарымыз r : "Ол сендер ойлаан злымды емес, ол — Аллаа орта осу. Сендер ізгі адаммны:"й, лым! Аллаа орта оспа! Кдіксіз орта осу — лкен злымды"-деген сзін есітімедідер ме?"– деді. Осы аяттаы "злым" сзіні маынасы — Аллаа орта осу. Кімде-кім осыдан аман алса, дние-аыретте тыныштыпен амандыта болады. Алла Таала бл жайында: "Алла сендерден иман келтіріп, ізгі іс істегендерге здерінен брыны ткендердей жер жзіне мрагер ылуды уде етті. Сондай-а олар шін дінін ныайтып, ауіп–атерден кейін амандыа айландырады. Олар маан лшылы ылады, маан еш нрсені серік оспайды"- дейді. (Нр - 55)
Міне, осы шарттармен лы жеістіктерге жетеді. Бл шарт:"Олар маан лшылы ылады, маан еш нрсені серік оспайды". Егер осы шарт орындалса (Аллаа лшылы ылып, одан басаа лшылы ылуды тастау), ммет Аллатан болан лы уделерге жетеді. Алла олар шін зі разы болан дінін ныайтып, олара ауіп-атерден кейін аманды береді. Осы лы масаттар тек таухидпен ана жзеге асады. Ол — жалыз Аллаа лшылы ылып, одан басаа ибадат ылуды тастаумен жне бидаттан затаумен жзеге асады. йкені бидат адамды ширкке алып барады. Сол шін Пайамбарымыз r : "Дінге бір жаалы енгізуден сатаныдар. йткені рбір жаа іс— бидат, рбір бидат—адасу"- деген. Баса бір риуаятта: "рбір адасу—тозата" деген. Сондытан ширктен за боланымыздай бидаттан да за боламыз. Ширктен затау—Аллаты ибадатта жалыздау, міне осы "Л ил иллллаты" маынасы. Ал "Мхаммед r Аллаты елшісі" дегенні маынасы—бидатты тастау. йткені Пайамбарымыз r хаты жне дінді баяндау шін келген жне де біз Аллаа Пайамбарды r крсеткен жолымен лшылы ыламыз. йткені пайамбарымыз r жасылыты да жамандыты да баяндап кеткен. мметті таухидты стануы, ширктен жне бидаттан затануы, лбетте осы нрселер оны амандыта болуыны себептеріне жатады. мбетті фитнадан амандыта алып алатын негізгі себеп—таухид жне ширк пен бидаттан, дінге жаалы енгізуден за болу.
мметті амандыта болуыны себептеріні бірі: жасылыа бйырып жамандытан айтару. Осы екі нрсе болса, лбетте мбет амандыта болады. Егер ол жасылыа бйыруды, жамандытан айтаруды тастаса, Исраил рпатары сияты апата шырайды. Алла ранда: (Мхаммед r!) "Олардан теіз жаасында болан кентті жадайын сра. Сол уаытта олар сенбіде (балы аулап) шектен шыатын еді. Сонда оларды сінбіні ттытаан кндерінде балытар олара аптап келіп, сенбісіз кндерде олара келмейтін еді. Оларды злымдытары себепті здерін осылайша уреге салды" (Араф - 163) жне "Жаманшылытан тосандарды тарды. Сондай злымды ыландарды бзаылы істеулері себепті атты инауа шыратты"- деді. (Араф - 165)
Бл ммет бірін-бірі жасылыа бйырып, жаманшылытан айтарумен фитнадан тылады. Пайамбарымыз r хадисінде айтанындай: "Алла Тааланы ойан шегінде тотайтын адамдар — жасылыа бйырып, жаманшылытан айтарушы-лар. Ал оны шегінде тотамайтындар — Алла айтаран істерді істеушілер. Блар кемені стінде трып ра (жебе) тастаан ауым сияты. Сонда оларды кейбіреулеріне кемені стінде, ал кейбіреулеріне тменінде болуына нсіп етті. Тмендегілер жоарыдан су алатын еді. Кейін олар: "Жоарыдаылара азар беріп айтеміз, йткенше тменнен тесіп, суды ала бермеймізбе?"-деді.Егер олар тменнен тескенде, кеме барлыымен бірге батып кететін еді.Егер жоарыдаылар тмендегілер-ді кемені тесуден айтарса, барлыы аман алады. Ал егер айтармаса, барлыы бірге суа батып лер еді." лбетте бл — мсылмандар шін аны мысал рі ибрат.
Осыан орай егерде біз кнрларды жне жаманшылы істеушілерді жасылыа бйырып, жаманшылытан айтармаса, олар мбетті апата шыратады. Сол апатты зияны жасыа да, жамана да тиеді. Алла Таала былай дейді: "Жне сендерден жеке залым боландара ана кесірі тиіп алмайтын фитнадан сатаныдар. Сондай-а Аллаты атты азап иесі екенін білідер." (нфл - 25). Егер кнрлара Аллаты азабы тссе, жасыа да жамана да сері тиеді, біра бл азаптан жаманшылытан айтарандар аман алады. Ал егер жасы адам болып жаманшылытан айтармаса, жоарыда айтып ткен Исраил рпатары сияты солармен бірге азапталынады. Пайамбарымыз r мына аятты оыды: "Сондай Исраил рпатарынан арсы боландара, Дауыт u жне Мриям лы айсаны u тілі арылы лаынет етілген. Ол арсы келулері, шектен шыуларыны салдарынан. Олар бір – бірлерін істеген жаманды-тарынан тыймайтын болан. Расында оларды істегендері нендей жаман". (Мида. 78-79)
Оларды лаынеттелулеріні себебі олар бір–бірлерін істеген жамандытарынан тыймайтын болан. Сосын Алла барлыын бірдей лаынеттеді. Кптеген адамдар жасылыа бйыруды, жаманшылытан айтаруды имам жне молдаларды міндеті деп тсінеді, керісінше бл р бір мсылманны міндеті. Пайам-барымыз r: "Сіздерден кім мнкр[6] істі крсе, оны олымен тзесін, ал егер олымен тзей алмаса, тілімен тзесін, ал егер оан да шамасы келмесе, сол істі жрегімен айтарсын! (жрегімен жек крсін), расында бл иманны лсіздігінен",-деген..
Жасылыа бйырып жаманшылытан айтару жне Аллаты дініне шаыру молда, имамдарды ана міндеті деу ате тсінік.
рбір адам з отбасы шін жауап береді. Алла ранда: "й мміндер! здеріді рі й-іштеріді отыны адамдар мен тастар болан оттан орадар. Оны стіндегі періштелер: жуан, атал. Олар Аллаты здеріне берген мірлеріне арсы келмейді. Не бйрылса соны істейді",-деген. (Тахрим. 6)
Молда немесе имам сені й ішідегі нрсені білмейді, керісінше сен йеліе, бала-шааа жауаптысы. Пайамбарымыз r хадисінде: "райсы-ларыыз з от басына жауапты, басты жмысшыларына жауапты, ер адам от басына, йел адам еріні йіне жне балаларына жауапты, р- айсыларыызда жауапкершілік бар, жне рбірііз сол жауапкершіліктеріізден сраа тартыласыздар",- деді.
Сондытан жасылыа бйыру, жамандытан айтару р адамны міндеті. Біра бл р адамны шамасына арай болады. р мсылмана Алла жктеген жауапкершіліктерін орындауы керек. йткені бл — мметті амандыта алуыны себептерінен.
Кейбір кездерде адамны жаманшылыты олымен жне тілімен айтаруына шамасы келмеуі ммкін. Біра сол жаманшылыты жрегімен жек круге ркімні шамасы келеді. Сол шін Пайамбарымыз r :"Бны артында днні салмаындай да иман жо", – деді. Сондытан жамандыты жрегімен айтармайтын адам ммін емес, рі оны жрегінде днні салмаындай да иман жо. Егер ол кна разы болып, оны айтармаса жне жрекпен жек крмесе онда оны жрегінде иман жо.
Міне осылар – мметті тозатан тылуыны себептері:
Біріншіден: басшыа жасылыта бой сынып, оан ла салу.
Екіншіден: ранмен сннетті берік стану: "Барлытары Аллаты жібіне (дініне) жабысыдар, блінбедер", (ли ымран. 103)
"Кдіксіз Мені тура жолым осы. Енді соан ерідер де, баса жолдара тспедер, (егер тсседер) сендерді Аллаты жолынан айырады. Аллаты сендерге деген сиеті осы. рине сатанарсыдар".(ли ымран. 153)
шіншіден: ркімні шамасына арай жасылыа бйыруы, жамандытан айтаруы: "Жасылыа, тауалыа жрдемдесідер, кна жне дшпанды-а жрдемдеспедер". (Мйд. 2)
Сондай-а мметті тылуыны себептеріні бірі: мсылмандар арасындаы махаббат пен туысанды сезімдері. Пайабарымыз r былай дейді: "Мміндер бірін – бірі тіреп тран дуалдар сияты"[7], баса хадисте:
"Мміндерді зара сйіспеншілігіндегі, мейірім-ділігіндегі, бауырмашылдыындаы мысалы дене секіл-ді. Егер денені бір мшесі ауырса, оны денені барлы мшелері сезінеді",[8] - дейді.
Сондытан мсылмандар бірін-бірі насихаттаулары ужіп болады. Пайамбарымыз r: "Дін – насихат" - деді. Сонда сахабалар: кім шін? дегенде:"Алла шін, оны кітабы жне елшісі шін, рі барлы мсылман-дар мен оларды имамдары шін",– деді. Сол сияты мсылмандарды бірін бірі жасы крулері ужіп. йткені Пайамбарымыз r : "Иман келтірмейінше жанната кірмейсідер, сондай – а біріді-бірі жа-сы крмейінше иман келтірмейсідер. Сендерге оны істеседер біріді-бірі жасы кретін нрсені йретейін бе? Араларыда слем таратыдар!" – деді. (Муслим)
Сондай-а мсылмандарды арасын жарастыру ужіп. Алла Таала былай дейді: "Оларды зара кнкілдеріні кбінде хайыр (жасылы) жо. Біра кім бір садааны, не бір игілікті немесе адамдарды арасын жарастыруды мір етсе, ол хайырлы. Жне біреу осыны Аллаты разылыын іздеп істесе, сонда оан жедел ірі сауап береміз". (Ниса. 114)
"Егер мміндерден екі топ соысса, дереу оларды жарастырыдар. Мубада екі жаты бірі екіншісіне ктемдік жасаса, бас тартан жапен Аллаты міріне айтандарына дейін соысыдар, егер айтса, араларын ділдікпен жарастырыдар, туралы істедер. Расында Алла туралы істеушілерді жасы креді". (Хужурат. 9)
кініште алмауды себептеріне мсылмандар арасындаы жеккрінішті жне бірін-бірі тлкек ылмау жатады. Бл жайында Раббымыз Алла ранда былай дейді: "й мміндер! Бір ел бір елді тлкек ылмасын. Блкім олар здерінен жасы шыар. Сондай-а йелдер йелдерді келемеждемесін, блкім олар здерінен жасы шыар. Бір-біріді міндемедер; жаман ат таыспадар. Иман келтіргеннен кейін сркей ат нендей жаман. Ал кім тубе ылмаса міне солар залымдар". (Хужурат.11)
Міне тылуды себептері — жамаатты зара шыншыл болып, бірін-бірі жасы крулері. Мсылман-ны з бауырымен арым-атынас істеуінде оны алдамауы, саудасында улы істемеуі жне бауырыны хитбасыны[9] стіне хитба ылмауы, саудасыны стіне сауда ылмауы, мсылманны з бауырыны аысын рметтеуі. Бл жайында Пайамбарымыз r: "Мсылман мсылманны бауыры, оан злымды ылмайды, оны кмексіз тастамайды жне оны кемсітпейді" – деді де "тауа мнда" – деп кеудесіне ш рет ишара ылды. Кейін: "Адамны жамандыына зіні мсылман бауырын орлауыны зі жеткілікті, рбір мсылмана мсылманны аны, оны жаны жне абыройы харам" – деді.
Міне осы тылуды себептері. Мсылмандарды арасындаы зара махаббатты басшылыа ою, жасылыа бйыруды, жамандытан айтаруды насихат ету жне жасылыа рі тауалыа кмектесу.
Имам Малик (Алла оны рахым етсін) былай дейді: "Бл мбетті аыры тек ана оны алдыылары тзелген нрсемен ана тзеледі". Алдыылар исламмен жне дінде берік болуларымен тзелді. Сол сияты аыры да тек ана алдыылар тзелген нрсемен тзеледі. Егер мбетті аырылары алдыылардан ажыраса, рып кетеді. Ал кзіргі кездегі адасандар: бл бйрытармен тыйымдар тек брынылар шін, бізді замана блар жарамайды - дейді. Алла шін дос болу немесе дшпан тту бл заман шін тура келмейді. Бл дегені сол шектен шыан аымытарды ойлауынша рана амал ылу аяталды, оан амал ылынбайды, азір біз жаа дінге, жаа тртіпке мтажбыз дегені. рі Пайамбар r бкіл лем шін елші емес жне пайамбарлыы иямет кніне дейін емес, діні де ияметке дейін алушы, р замана да мекенге де жарайтын толы дін емес дегені.
Расында сол істерді барлыы алдыыларды туімен бітті, біз азір жаа асырдамыз, жаа нрсеге мтажбыз деген сздер - тірікшілерді сздері. Сырттай Исламды крсетіп іштерінде кпірлікті жасыран мнафытарды жне азіргі кездегі исламны атын жамылып жргендерді сздері.
Егер фитна келсе оларды жасыран екі жздіктері крінеді. Сондытан олара аралмайды да, олара кіл де блінбейді жне олара ла та салынбайды. Егер адамдар бізді стімізден сйлесе де, бізді мазатаса да, оан кіл блместен аны болан аиатты жолында жруіміз керек. Ол жол — Аллаты кітабы жне пайамбарымызды r сннеті крсеткен жол. Пайамбарымыз r былай дейді: "Сендерге екі нрсе алдырдым, егер ол екеуін берік стансадар, ешашан адаспайсыдар, олар — Аллаты кітабы жне пайамбарыны сннеті". (Муатта) Алла Таала былай дейді: "Кдіксіз мені тура жолым осы, енді соан ерідер! Баса жолдара ермедер. Егер ерседер Аллаты жолынан адастырады, Алла сендерге осыларды сиет етті, ммкін сатанарсыдар!?". (нам,153)
Осы аз болса да жазан насихатымызды Алла Таала абыл етіп, барлыымызды Аллаты кітабы жне пайамбарымызды r сннетімен жріп, барлы бидаттар мен адасулардан сатасын!
[1]Эфиопия
[2]идаята бастаушы халифалар: бу Бакр, Омар, Осман жне ли (барлыына Аллаты разылыы болсын)
[3]Аида:сенім
[4]Ширк:Аллаа серік келтіру
[5]Таухид: араб тілінде "уаххада-юаххиду"етістігінен алынан, ол бір нрсені бірлеу деген маынаны білдіреді, ал шариатта:"Аллаты лшылыта бірлеу (яни:Оан ешбір серік келтірмеу) деген маынаны білдіреді.
[6]Мнкр:шариатта тыйым салынан іс.
[7]Муслим
[8] Муслим
[9]Хитба : да тсу, сз салу.