Р-ны Конституциялары (1993 ж., 1995 ж.).

1993 жылы антарды 28-інде азастан Республикасыны тыш Конституциясы абылданды. Негізгі За 4 блімнен, 21 тараудан, 131 баптан трды. Оны рамдас блімі елімізді оамды даму ерекшелігін бейнелейтін тпелі кезе жадайларына арналан тарау.

1995 жылы 30 тамызда елімізді жаа Конституциясы абылданды. Бл негізгі Заымызда республиканы экономиалы ш-уаты мен ммкіндіктері ылыми трыдан тиянаталып, халыты леуметтік топтарына тиісті мселелерді шешу ескерілді. Конституцияны ерешеліктері:

1. Демократиялы Президенттік басаруа жол ашылды.

2. Парламент екі палаталы болды: Сенат жне Мжіліс депутаттар саны 177-ден 114-ке ысартылды.

3. Жалпы жне трелік соттар жйелері біріктірілді. Оларды ызметіне араласуа жол берілмейді, ісіне ол суа болмайды. Судьялар наты істері бойынша есеп бермейді, тек Конституция мен Заа баынады.

4. Билік тарматарына, мемлекеттік лауазым иелеріне Конституциялы ытарды бзуа жол берілмейді.

5. азастан мемлекеті лтына арамастан барлы азаматтарды мндесін орайды.

6. Республикада ос азаматтыа жол берілмейді.

1995 жылы 30 тамызда абылданан азастан Республикасыны Конституциясы ыты мемлекет ру жолындаы жаа реформалара жол ашты. Конституцияны 1-бабында: «азастан Республикасы зін демократиялы, зайырлы, ыты жне леуметтік мемлекет ретінде орнытырады: оны е ымбат азынасы — адам жне адамны мірі, ытары мен бостандытары», - деп тжырымдалды. ыты мемлекетті одан рі дамыту жолында Конституциялы задар да абылдады.

1995 жылы Конституция азастан Республикасын президенттік баскару нысанындаы бірттас мемлекет ретінде орнытырды. Еліміздегі саяси реформалау 1997 жылдан траты даму мен барлы мемлекеттік институттар жйесіні тиімділігін арттыруа баытталды. Осы жылы азастанны 2030 жыла дейінгі стратегиялы даму бадарламасы абылданды. Елбасыны 1998 жылы азастан халына Жолдауында елді демократияландыру жне саяси реформалау бадарламасы сынылды.

1998 жылы 7 казанда № 284 «азастан Республикасы Конституциясына згерістер мен толытырулар енгізу туралы» азастан Республикасы заы абылданды. 1998 жылы Конституцияа енгізілген толытырулар мен згерістер мемлекеттік билік жйесіндегі кілетті органны орны мен рлін, маызын ныайтты. Конституция ережелеріне енгізілген тзетулер елімізді за шыарушы органы ызметіні тиімділігі мен депутаттарды ксібилігін арттыруа баытталды. Осыан сйкес, Парламентті Конституцияа згерістер енгізу кілеттілігі кеейтілді. Сот жйесін демократияландыру масатында ала билер соты енгізілді. Осы згерістерге сйкес, ауыл, село жне поселкелік кімдерді сайлау арастырылды.

Конституциялы ережедегі згерістер мемлекеттік ызметшіні жасы алпыс жастан, ал ерекше жадайларда алпыс бес жастан аспауа тиіс деген сздер алынып тасталды. Президенттік лауазыма сайлау мерзімін 7 жыла дейін зартты. 1999 жылды 6 мамырыдаы Конституцияа енгізілген толытырулара сйкес саяси партиялара Парламент Мжілісінен 10 депутатты мандат берілді. Конституцияа згерістер енгізілуімен атар кезектен тыс Президент сайлауы жарияланды.

Президент Н..Назарбаевты азастан халына тыш Жолдауы «азастан - 2030»: баыттары мен масаттары (1997 ж.).

1997 жылы азанда Прзеидент Н.. Назарбаевты "азастан-2030” жолдауы жарияланды. аралан мселелер:

1. Экономикалы дадарыстан шыу жолдары.

2. Реформаларды аятау.

3. Алдыы атарлы мемлекеттер атарына осылу.

4. "азастан барысын” алыптастыру.

Жолдауда болашаа болжам, азіргі жадайа талдау жасалып, ішкі жне сырты саясатты негізгі баыттары, республиканы дамуыны ерекшеліктері айтылды. Бл бадарламада елімізді саяси, леуметтік-экономикалы дамуыны жаын арадаы жне стратегиялы за мерзімдегі даму жолдары крсетілген. за мерзімдегі 7 басымды:

1. лтты ауіпсіздікті сатау.

2. Ішкі саяси тратылы пен оамны топтасуын ныайту.

3. Нарыты атынастар негізінде экономикалы су.

4. азастан азаматтарыны денсаулыыны білімі мен л-ауатын ктеру.

5. Энергетика ресурстарын жете пайдалану.

6. Инфрарым, клік, байланысты дамыту.

7. Демократиялы ксіби мемлекет ру.

лтты ауіпсіздік басымдытарыны дегейіне мыты демографиялы жне кш-он саясаты шыарылуа тиіс. Егер бан немрайлыпен араса, оны салдары те ауыр болады.

ХХІ асыр арсаында азастан Ресейді артынан адам саны сырты кші-он процестерінен ана емес, табии жолмен кеми беретін "демографиялы апата” шырайды.

Ішкі саяси тратылы пен оамны топтасуын жзеге асырудаы міндеттер:

1. Тедікке негізделген бірыай азаматтыты дамыту.

2. Этникалы тсініспеушілік себептеріні жойылуы жне этникалы топтар ытарыны те болуын амтамасыз ету.

3. Дулеттілер мен жарлылар арасындаы айырмашылыты азайту. Ауыл проблемасына лкен ерекше кіл блу.

4. луметтік проблемаларды немі шешіп отыру.

5. Саяси тратылыты жне оамны топтасуын амтамасыз ететін бай азастанды алыптастыру.

6. Адамдар арасындаы арым-атынас пен коммуникациялы байланыстарды барлы нысандарын дамыту.

7. ртрлі конфессиялар арасындаы зара рмет, тзімділік пен сенімді арым-атынасты ныайту.

азіргі кезеде аза дстрлері мен тіліні айта рлеуі табии былыс деп абылданатын болды.

Мемлекет е алдымен орта топты мддесін білдіруге тиіс. ала мен село арасындаы жіктелуді тере процесі жріп жатыр. Село таяудаы 10 жылда нарыты згерістерге осымша серпін беретін жне леуметтік пробемаларды шешуге ерекше кіл беретін, инфрарылымды дамыту трысынан басым сала болады.

азастан - зіні белгілі тархы мен зіндік болашаы бар евразиялы ел. Сондытан оны моделі баса ешкімні моделіне самайтын болады, ол з бойына р трлі ркениеттерді жетістіктерін сііреді.