Гипертониялы криздегі алашы кмек
Асынан гипертониялы криздерде кезесетін асыну кріністері
Гипертониялы энцефалопатия;
Аорта ажырауы (расслоение); Жедел коронарлы синдром;
кпе ісінуі;
Ми ан айналымыны жедел бзылысы Феохромоитома;
Эклампсия;
Асынбаан гипертониялы криздер деп аза шін маызды азаларды заымдалуы жо немесе те минималды болып келетін жадайда айтады. Бан кез келген ауыр жадайдаы артериялы гипертония, атерлі гипертония, баса аурулар кезінде байалатын айын гипертония (кйіктер, жедел гломерулонефрит, склеродермия кезіндегі криз) жатызамыз.
Гипертониялы криз – артериалды ысымны (А) крт жоарылауынан туындайтын шыл жай-кй. Бл кезде субъективтік бзылыстар мен церебралды, кардиалды жне вегетативтік сипаттаы объективтік симптомдар пайда болады.
Гипертониялы кризде кптеген жйелер мен азалар тарапынан асынулар, орталы нерв жйесіні бзылыстары, жректік тапшылы, стенокардия, миокард инфаркті, кпе ісінуі, аневризм жне басаларды ауіпі артады.
ан ысымыны () ктерілуі екі механизмге байланысты:
ан тамырлы
кардиалды
Гипертониялы кризді симптомдары:
диастоликалы артериалды ысымны 110-120 ммсынба-нан жоары ктерілуі;
атты бас ауыру, детте желке тсында;
самайдаы тамыр блкілдеуі;
ентігу (жректі сол арыншасына тсер жк кшейгендіктен);
жрек айнуы немесе су;
кру бзылыстары (кз алдындаы “кіреукелену”, кру рісіні ішінара жоалуы ммкін);
тері жамылыларыны ызаруы;
тс астында ыспалы ауруды пайда болуы ытимал;
озу, ызалану.
Кризді екі трі ажыратылады.
ü Бірінші типтегі криз (гиперкинтетикалы) кбіне артериалды гипертензияны ерте сатыларында байалады. Бан жедел басталу, кбіне систоликалы А-ны артуы, тамыр соысыны жиілеуі, “вегетативтік белгілерді” молдыы тн.
ü Екінші типтегі криз (гипокинетикалы) детте А-ны жоары дегейі фонында кеселді соы сатыларында дамиды, милы жне жректік симптомдармен бірге біртіндеп даму (бірнеше сааттан 4-5 кнге дейін) жне ауыр аым тн.
Гипертониялы криздегі алашы кмек
науасты тсекке жатызу (бас жаын жоары етіп);
толы физикалы жне психикалы тынышты жасау;
дрігер келгенше рбір 15 минут сайын артериалды ысымды жне жректі жиырылу жиілігін (ЖЖЖ) баылау;
А-ды тмендететін емді шыл бастау (йде, жедел жрдем клігінде, аурухананы абылдау блімінде);
жоары А фонында тахикардия байалса селективті емес бета-адреноблокаторлар тобыны препараттары (пропранолол) сынылады;
кризді бетін ыпалды айтару шін каптоприл олданылады, сіресе анамнезінде кардиосклероз, жректік тапшылы, ант диабеті болса;
нифедипинді жктілік фонында, осымша бйрек жне бронх-кпе жйесіні кеселдері боланда олданады;
аладатушы процедуралар:
желкеге, белге жне аяа ыша;
атты бас ауруында баса салын ою;
ысты ая ванналары.
Гипертониялы криз емі мір шін ауіп тндіріп тран криздерді дереу емдеу ажет. Кпшілік жадайда алдымен ан ысымын 180/110 -160/100 мм.сын.ба дейін тмендету керек деп есептеледі. Ары арай алыпты крсеткіштерге дейін. Асынан гипертониялы кризді емдеу негізінен мыты гипотензивті препараттармен жргізіледі. Кпшілік жадайда блар инфузия трінде енгізіледі. Артериялы ысымды тсіру шін е танымал препараттарды бірі нитропруссид натрий болып табылады. Нитропруссид натрий барлы ауыр гипертониялы криздерде олданылады. Бл препарат ерекшелігі А ине шында стауа ммкіндік береді, яни нитропруссид натрий инфузиясын тотатанан кейін дереу 5 мин. ішінде оны сері жойылады. Сонымен атар вена ішіне нитроглицерин инфузиясын олдануа болады. Шет мемлекеттерде келесідей препараттарды олдану сынылан: лабеталол (в/і 20 мг, кейін 20-80 мг рбір 10 мин сайын эфектіге дейін), эсмолол (селективті ультраыса серлі бета-блокатор, бастапы доза 500 мкг/кг -1 мин ішінде, кейін 50-300 мкг/кг/мин.). Бл препараттардан баса клофелин, верапамил, дроперидол, дибазол жне аминазин, пентаминді олдануа болады. Асынбаан (ургентті) гипертензиті жадайларда А бірден тмендету ауіпті болып келуі ммкін. Себебі перфузия клемі критикалы дегейге жетіп, инсульт даму ауіпті жоарылай тседі. Сондытан А баяу, бірнеше саат ішінде тмендету сынылады. Ауыр криз кезінде де ішке жне сублингальді (тіл астына) олданылатын препараттар нтижелі болып табылады. Жиі нифедипин (коринфар) немесе клофелин олданылады. Сонымен атар осы масатта каптоприл, празозин, верапамил жне лабеталол да олданылады. Таы бір ескеретін жайт, гипертониялы кризі бар адамдара диуретиктерді олдануда аса са болу керек. Кплішік гипертоиялы кризі бар науастарда сйыты дегейі жоары емес керісінше гиповолемия жадайында болады (ысым арасында передиурез). Тіпті кпе ісінуінде де алдымен ан ысымын тмендетуге тырысу керек. Сондытан кпшілік жадайда диуретиктер (фуросемид) абайлап олданылады, тек сйытыты айын трде жиналуы байалса, аз млшерден олдануды бастау керек.+ Жеіл жне орташа ауырлытаы кризді емдеу шін сублингвальді каптоприл, клофелин жне нифедипин олданан дрыс. Анапирилинді осымша айын тахикардия боланда таайындайды. Тамыр ішілік юа (инъекцияа) йренген науастара клофелин б/е немесе в/і олдануа болады.
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
КЛИНИКАА КІРІСПЕ КАФЕДРАСЫ
КПЕ ІСІНУІ, ІШ АУЫРСЫНУ КЕЗІНДЕГІ ДРІГЕРГЕ ДЕЙІНГІ КМЕК ЖНЕ ДИАГНОЗТИКАСЫ
ОРЫНДААН: ТАКИБАЕВА Ж.А.
ТОП:213ЖМ
ТЕКСЕРГЕН: МАНШАРИПОВА Ж.Б.
АСТАНА,2016 ЖЫЛ