Сотталандарды сыныстарын, тініштерін жне арыздарын арау тртібі.
ылмысты-атару кодексі, баса занамалы актілері сотталандарды сыныстарын, тініштерін, арыздарын беру тртібін жне нысандарын арастырады. Сотталандарды арыздары ауызша немесе жазбаша трде беріледі (10-бапты 2-тармаы). Бас бостандыынан айырыландар тзеу мекемесіндегі ішкі тртіптемесіні ережелеріні 16-тарауына сйкес сыныстарын, тініштерін намесе арыздарын з атынан беруге ана ылы. Сотталан адама сыныстарын, тініштерін намесе арыздарын топ атынан немесе баса тлаларды атынан беруге рсат етілмейді. Сотталандар сыныстарына, тініштеріне, арыздарына ол оюлары тиіс.
Айыппл жазасымен жазаланандар, тиісті лауазымдара таайындалу ыынан айырыландар, тиісті ызметпен айналысуа шек ойылан сотталандар, арнайы, скери жне ататарынан айырыландар, дипломат, біліктіліктерінен айырыландар з сыныстарын, тініштерін, арыздарын барлы азаматтара бірдей тртіпте беруге ылы. Егерде олар мекеме кімшілігіне жіберілсе олар тіркеліп, тиісінше шешім абылданатын болады. аралан тініштерді орытындысы бойынша абылданан шешім сотталана хабарланады.
Сотталандар АК 10-бабыны 2-тармаына сйкес жазаны атарушы мекемені немесе органны кімшілігіне, жазаны атарушы мекемелер мен органдардан жоары тран басару органдарына, сота, прокуратура органдарына, мемлекеттік кімет органдарына, оамды бірлестіктерге, сондай-а адам ыы мен бостандыын орау жніндегі халыаралы йымдара сыныстар, тініштер жасауа жне шаымдануа ылы. Осы белгіленген органдара жіберілген сотталанны сыныстары, тініштері, арыздары мекеме, орган кімшілігі арылы жіберіледі.
Сотталандарды осы ытарын жзеге асыру шін ішкі тртіп ережесіне сйкес сотталандарды сыныстары, тініштері мен арыздары кн сайын ауызша жне жазбаша трде абылданады. Ауызша берілген сыныстар, тініштер мен арыздар арнайы журнала жазылып, олар туралы шешім абылдану шін жауапты лауазымды тлаа баяндалады. Жазбаша трде жне кімшілікке сынылан сыныстар, тініштер мен арыздар арнайы журналдара тіркеліп, мекеме басшысына беріледі. Мекеме басшысы бл мселені шешу шараларын олданады.
Бас бостандыынан айырылан сотталандардан тскен сыныстар, тініштер мен арыздар жне баса да хаттар тексеруге жатады (ТМК-ні 91-бабын ара). Біра ережеден тыс жадайлар да орын алуы ммкін. Мысалы, тзеу мекемелері мен органдарыны ызметтеріне адаалау жне баылау жасайтын органдара жіберілген сыныстар, тініштер мен арыздар тексерілмей бір тулік ішінде жіберіледі (демалыс жне мерекелік кндерден баса). Бл себептен жіберілетін сыныстар, тініштер мен арыздар сотталандардан жабылан кйінде алынады жне ашылмауы тиіс.
Ескеретін таы бір жадай, адаалау жне баылау ыы жо мемлекеттік кімет, оамды бірлестіктеріне, сондай-а зады жне жеке тлалара жіберілген сыныстар, тініштер мен арыздар тексеріледі сонан со ана жіберілетін болады.
Егер де сыныстар, тініштер мен арыздарда айтылан мселелер сол жерде шешілуге жататын болса, сотталанны келісімімен оны сыныстары, тініштері мен арыздары аталандарды ішкі тртіп ережелеріне сйкес ешайда жіберілмейді. Осы жадайда мекеме, орган кімшілігі сотталандарды сыныстарын, тініштерін жне арыздарын шешу шін белгілі бір шаралар олданады.
Егер кімшілік, лауазымды тла бл мселелерді шеше алмайтын болса немесе сотталанны талабы бойынша олар сынылан органа жіберіледі.
Ескеретін таы бір жай егер сыныстарда, тініштер мен арыздарда ылмысты жасалуына баытталан малматтар шифрмен немесе пия ретінде жазылан болса, олар ешайда жіберілмей сотталанны жеке ісінде тіркеледі. Сотталандарды сыныстарында, тініштер мен арыздарында кімшілікті іс рекеттері жне оларды шешімдері тотатылмайды. Біра прокурора жіберілген кімшілікті засыз шешімдері аралып, засыз абылданан бйры немесе аулы немесе кімні шешімі тотатылатын болады. Осындай жадайларда лауазымды тлалар наразылы білдірілген актіні іс рекеті тотатады.
АК 10-бабыны 5-тарауына сйкес органдар мен лауазымды тлалар сотталандарды сыныстарын, тініштері мен арыздарын азастан Республикасыны занамасымен белгіленген тртіпте жне мерзімде арауына жне сотталандара абылданан шешімдер жнінде ескертуге міндетті.
Сонымен, сотталандарды ытарыны жне зады мдделеріні бзыланы жнінде сыныстарын, тініштері мен арыздарын белгілі бір мекемелер мен органдара жіберуге ммкіндіктері бар. Сотталандар оларды субъективті ытарыны жне зады мдделеріні бзыланы жнінде сыныстарын, тініштері мен арыздарын кез келген мемлекеттік органдарына жне жергілікті органдарына жіберіп сол туралы за негізінде белгілі бір шешім абылданып ол шешім сотталана хабарландырылады.
Сотталандарды жазаны телуі жніндегі мселеге жатпайтын сыныстарын, тініштері мен арыздарын тиісті органа жіберіледі. Бндай сыныстар тскен кннен бастап бір ай ішінде аралады, ал тексеруді талап етпейтін сыныстар кешіктірілмей, яни 15 кннен асырмай аралады.
4 лекция.
Р-даы жазаны орындаушы мекемелер жне органдар, оларды ызметтеріне баылау жасау.
1. Р ылмысты атару жйесіні тсінігі.
2. Жазаны орындаушы мекемелер мен органдарды трлері, оларды
ылмыстылыпен крес жргізетін органдар жйесінде міндеттері мен орны.
3. Жазаны орындаушы органдарды ызметтеріне баылау жасау.