Оан мен Хиуа феодалдарына арсы крес

Жаножа Нрмхамедлы зіні бкіл мірін Арал маы азатарыны туелсіздігі жолындаы креске арнады. Жаножа Кішкене шекті руыны басшысы еді. Рулас туыстары оны жеке басыны батылдыы, ерлігі жне аармандыы шін рмет ттты. Оны длей ара кші де, ат лаында ойнайтын шебер шабандоздыы да бар еді. Сыр бойыны азатары оны аылды рі ділетті би ретінде таныды. Батырды згелерден бір ерекшелігі ол дінге берілген иманды кісі еді. Белгілі алым рі оам айраткері М. Тынышбаев ол туралы былай деп жазды: «Барлы ш жзге орта батыр рі би, азатарды бостандыы жолындаы ататы крескер Жаножа батыр орыстарды да, хиуалытарды да, оандытарды да мойындамады».

Атап айтанда, батыр хиуалытара баынбады. Кп шайастарды бірінде ол зіні соына тсіп, уып келе жатан хиуа жасатарын жалыз зі тас-талан етіп жеіп шыады. Сол жолы зі де 8 жерінен жаралы болады. Осы бір жрек жтан ерлігі шін халы оны адір ттып, сый-рметке бледі. 1835 жылы ол Хиуаны Бабажан бекінісін шауып алды. Жаножа ол астындаы адамдара діл басшылы етті, олара ата талаптар оя білді. Параорлар мен рыларды лім жазасына кесті. Ол арапайым дене ебегінен ешашан бас тартып крген емес. Жаножа батыр егін даласында, тоан рылысында, ары-атыз, канал азуда да з руластарымен бірге аянбай ебек етті. Оны ата-даы бкіл аза даласына жайылды. Жаножа Кенесары асымлымен туысты арым-атынас орнатты. Хан оны ызына йленді. Ататы батыр XIX асырды бірінші жартысында Хиуаны ата тепкісіне арсы крескен хан Арыназы білазылыны ісін жаластырып, ала алып барушы болды.

1836 жылы Жаножа жауынгерлерімен бірге Хиуа скерлеріне арсы креске шыып, оларды ірі бекініс-амалы Бесаланы тас-талан етіп иратты. 1843 жылы Жаножаны жасаы Хиуаны уадариядаы бекінісіні де тас-таланын шыарды, ал 1845 жылы Хиуаны рамында екі мы сарбазы бар ірі жасаын ойсырата жеді.

Жаножа оан хандыыны Сырдарияны тменгі аысы бойындаы Жааоран, Кмісоран, Шыморан жне осоран сияты скери бекіністеріне де шабуыл жасады. Ол Кенесары асымлыны скери жасатарымен белсенді байланыс жасап трды. 1845 жылы Жаножа батыр Кенесары ханны тініші бойынша Соза скери бекінісін басып алуа атысты.

1847 жылы ктерілісшілер Сырдарияны сол жа бетіне тіп, Хиуаны жне бір бекінісін — Жаааланы басып алып иратты. Батыр мен оны жаын серіктері хиуалытар брын азатардан тартып алып кеткен 3 мы тйені, 500 жылыны, 2 мы мйізді ірі араны жне 52 мы ойды айтарып алды.

Кейінірек Жаножа батырды оан хандыымен кп жыла созылан тартысты оиалары басталды. оандытар 1851 жылы азатарды кп малын кшпен айдап алып кетті. Жаножа батыр Амешітке дейін жоры жасады, оандытарды скери жасаын таландады, осоран бекініс-амалын басып алды. Жергілікті азатар оан езгісінен азат етілді.

Батыр Хиуа мен оана арсы кресіп жрген кезде Орынбор жатан Маыстауды басып тіп, Сырдарияны бойлап, Ресей империясыны скери жасатары ілгері жылжып келе жатты.

52 )азастанны Ресейге осылуыны аяталуы.лы жзді Россияа осылуы.лы жз Россия оластына Кіші жз бен Орта жзден кейін тті. Йткені XIX асырды 20 жылдары лы жзді бір блігі Орта жне Кіші жздерді Отсті айматары Хиуа жне оан хандытарды иелегінде болды. Бл ірдегі халытарды Хиуа, оан, Бхар хандытары ыспаа алуды кбейтті. Хиуа, оан, Бхар хандытары Каспий теізі жаалауларынан Жетісуа дейінгі жерлерге шабуылдап отырды. сіресе Хиуа ханы Мхаммед–Рахымны 1812, 1816, 1820 жылдардаы шабуылдары жойын болды. 1820 жылы Хиуа ханы 2000-а жуы аза ауылын аяусыз ырып жойды.1821 жылы Орта Азия хандытарына арсы Тентектре басаран аза шаруаларыны озалысы басталды. Ктерілісшілер саны 10 мынан асып, Тркістан, Шимкент, улисата, Сайран ірін амтыды. Ктерілісті халыты сипатынан шошынан феодалдар опасыздыпен оан жаына шыып ктеріліс атыгездікпен жаншылды.Отстік азастан, Жетісу іріндегі халытарды Россия мемлекетімен сауда экономикалы атынастары баран сайын кеейе тсті. Осындай себептерді брі лы жз халытарыны Россия империясына осылуын тездетті. 1817 жылы слтан Сйік Абылайханлы басаран 66 мы адамнан тратын жалайыр руы Россия империясыны рамына осылды 1825 жылы лы жз жерінде Россия империясыны Алатау, апал, Лепсі сияты скери бекіністері салынды. 1825 жылы 50 мы халы бар йсін болысы Россия мемлекетіні рамына осылды. 1851 жылы 7 шілдеде подполковник Карбышев отряды оан хандыыны басты тірегі Таушубек бекінісін антгіссіз басып алады.1853 жылы – Амешіт аласыны Россияны оластына аратылуы орыс скерлеріні Іле бойымен жылжуына жол ашты. Осы кезден бастан Амешіт бекінісі Перовск деп аталды. 1853 жылы 2 суірде Батыс Сібір генерал-губернаторы Гасфортты тапсыруы бойынша Кксу жне Іле аралыында Іле бекеті салынды.

1854 жылы кктемде пристав М.Д. Перемышельский отряды Алматы деген жерде Верный бекінісіні негізін алады. Сол жылы Верный бекінісіне 470 солдат оныс тепті, ал 1855 осы бекінісіне Сібірден 500-ге жуы отбасы оныстанды. Верный бекінісі салынуы 1855 жылы ырызды Бы руыны Россия билігін мойындауын тездетті. 1855 жылы лы жз приставы резиденциясы апалдан Верныйа ауыстырылды.

азастанны Россияа осылуыны аяталуы.Патша кіметі Отсті азастан ірінен оан хандыын ыыстырып, з баылауына алу шін скери имылдарын кбірек йымдастыра бастады.1859 жылы лы жзде трызылан астек бекінісі Россияны тірегі саналып, оан ханыны шабуылдарына тосауыл болды. Шу алабынан полковник Циммерман тобы шабуылдап, 1860 жылы 26 тамызда Томаты, 4 ырйекте Пішпекті алды. 1860 жылы 27 азанда зынааш тбінде Алатау округіні билеушісі Г.А.Колпаковский басаран орыс отряды оан скерін жееді. Бл шайаста 400-ге жуы оан сарбазы аза табады, ал орыстар – 2 адамнан айрылды Сйтіп, XIX асырды 30 жылдарынан басталып, 1,5 асыра созылан аза еліні Россия рамына осылу процесі – лы жзді Россия империясыны рамына енуімен аяталды. XIX асырды 60 жылдарында аза жері тгелдей Россия отарына айналды.

53 )азастан­даы XIX . 60–90 жж. кімшілік-са­яси ре­фор­ма­лар 1867–1868 жж.

1865 жы­лы кімет аза да­ласын басару ту­ралы «Ере­жені» жо­басын да­яр­лау шін Да­лалы ко­мис­сия рды. Оны ра­мына Ішкі істер ми­нистрлікті жне жергілікті ге­нерал-гу­бер­на­тор­лытар­ды кілдері кірді. Ре­сей азастан­ды басару­ды брыны жйесін тбірімен ай­та ру міндетін ала ой­ды. Ре­фор­ма­ны да­яр­лау кезінде алы бара­ны кіл кйі на­зара алын­ба­ды. Ш. Уали­ханов азастан­да ха­лыты зін-зі басару­ына негіздел­ген кімшілік билік жйесін енгізуді сын­ды. «Сот ре­фор­ма­сы жніндегі жаз­ба­ларын­да» ол аза халы шін ле­уметтік-эко­номи­калы жаашыл­дытар­ды аса маыз­ды деп есеп­теді.1867 жы­лы на­урыз­да аза жерін, Ор­та Азия лкесін кімшілік басару ре­фор­ма­сыны жо­басын тпкілікті рас­ты­ру шін ске­ри ми­нистр Д. А. Ми­лютин бас­таан ерек­ше ко­митет рыл­ды. Нти­жесінде II Алек­сандр пат­ша 1867 жы­лы 11 шілде­де «Сыр­да­рия мен Жетісу об­лыста­рын басару ту­ралы уаыт­ша Ере­жені», 1868 жылы 21 азан­да «Орын­бор жне Ба­тыс Сібір ге­нерал-гу­бер­на­тор­лыта­рыны Да­ла об­лыста­рын басару ту­ралы уаыт­ша Ере­жені» бекітті.1867–1868 жыл­да­ры ре­фор­ма­ны негізгі маса­ты «аза да­ласы­ны XIX асыр­даы Ре­сейді баса да бліктерімен то­лы осы­лу­ына ол жеткізу, Ре­сейді ол ас­тындаы ха­лытар­ды бір басар­ма­ны ас­ты­на біріктіру, жергілікті асйек­терді биліктен шет­те­ту, ру­лы бас­та­малар­ды лсіре­ту» бол­ды. Ре­фор­ма­ны негізінде азастан аумаы ш ге­нерал-гу­бер­на­тор­лыа: Тркістан, Орын­бор жне Ба­тыс Сібір, рбір ге­нерал-гу­бер­на­тор­лы об­лыстара блінді. азастан­ны бкіл аумаын­да 6 об­лыс рыл­ды, олар­ды екеуі – Жетісу мен Сыр­да­рия об­лыста­ры Тркістан, Амо­ла жне Се­мей об­лыста­ры Ба­тыс Сібір, ал Орын­бор мен Торай об­лыста­ры Орын­бор ге­нерал– гу­бер­на­тор­лыта­рыны ра­мына кірді. рбір об­лыс белгілі бір ша­мадаы уез­дерден трды.кімшілік басар­ма ске­ри си­пат­та бол­ды. Об­лыстар­ды ба­сын­да бар­лы ске­ри жне аза­мат­ты билікті то­лыымен з ол­да­рын­да шоыр­ландыран ске­ри гу­бер­на­тор­лар трды.1868 жылы «Да­лалы об­лыстар­ды басару» бойын­ша жне 1867 жылы Сыр­да­рия мен Жетісу об­лыста­рын басару жніндегі «Уаыт­ша Ере­же» бойын­ша бо­лыс­ты басар­ма­ны олы­на по­лици­ялы жне нсау та­рату­шылы биліктер берілді. Ол «ты­ныш­ты пен тртіпті» сата­уды, са­лы тле­уді жне ха­лыты бар­лы міндет­керліктерін теуін баыла­ды. Оны міндетіне би­лер со­тыны шешімін орын­да­ту кірді. Ауыл стар­шында­ры зіні зы­рын­да бо­лыс­ты басар­ма­лар­ды міндет­терін орын­да­ды.Ескі эко­номи­калы жне иде­оло­ги­ялы жаынан ттас, ту­ыс­тыа негізде­ле біріккен кімшілік-ру­лы жым­дарды ор­ны­на «Уаыт­ша Ере­жені» енгізуді нти­жесінде жа­сан­ды бірліктер пай­да бол­ды. Осы­ны брі оам­ды билік жйесіні дстрлі ба­засы­на сер етті. Сон­дытан тоырауа шы­рады, оны маызы, бе­делі жне ажеттілігі тмен­деді.

1886–1891 жж. кімшілік ре­фор­ма­лар.1886 жыл­ды 2-ма­усы­мын­даы Тркістан лкесін басару ту­ралы ере­же.III Алек­сандр пат­ша­ны Тркістан лкесін басару ту­ралы 1886 жылы 2 ма­усым­да ол ойан Жар­лыы ке-бай­та лкені басару­ды бкіл ры­лымы­на ре­фор­ма жа­са­уды бас­тап берді. Жаа ере­жеге сй­кес Тркістан ге­нерал-гу­бер­на­тор­лыына ш об­лыс: Сыр­да­рия, Ферана, Са­маранд кіргізілді. Кейінірек­те, 1897 жы­лы, Жетісу об­лы­сы да жаа ге­нерал-гу­бер­на­тор­лыты ра­мына берілді. Об­лыстар­ды билігі ске­ри гу­бер­на­тор­лара берілді. Ха­лы са­ны 800 230 адам, жер клемі 353 430 шар­шы шаырым бо­латын, кршілес Жетісу об­лы­сы 6 уез­ден: Вер­ный, апал, Лепсі, Пішпек, Прже­валь­ский жне Жар­кент уез­дерінен трды.1886 жылы Ере­жені негізгі зегі бкіл жер орын мем­ле­кетті меншігіне бе­ру бол­ды, ол азатар­ды эко­номи­калы л-ауаты­ны негізгі ны­саны – мал ша­ру­ашы­лыына ора­сан нсан келтірді. Жерді мем­ле­кеттік меншік деп жа­ри­ялап, жергілікті ха­лыты жерін бей­мерзім жала бе­рушілер деп араан кімет, соыла­рына «мал жаюа, то­пыра жне тас, бал­шы жи­науа» ы бе­ре оты­рып (253-бап), но­мад­тардан нар­лы алап­тарды алып ойылу­ын тез­детті, ол XX асыр­ды ба­сын­да сто­лыпиндік аг­рарлы ре­фор­ма­лар­ды жргізілуімен аятал­ды. 1886 жылы Ере­жені отар­шылды баыты са­лы жйесінен де з крінісін тап­ты. Ол 1867 жылы Уаыт­ша ере­жені бап­та­рын ай­та­лады; р трлі міндет­керліктерді клемін кбей­тті. Мы­салы, шаыра алы­мы 4 сома дейін кбейтілді. Сот ры­лымын­даы згерістер Ере­жеде крсетілген жаалытар­ды іске асы­рылу­ын за тртібімен ам­та­масыз ету­ге тиіс бол­ды жне ол ры­нок­ты аты­нас­тара тар­тылан ле­уметтік жіктерді мдде­лерін орауды кздеді. Негізгі ш сот инс­тан­ци­ясы – бітістіруші судья, об­лысты сот жне кіметтік Се­нат отар­шылды тртіптер енді ана ор­ныа бас­таан жадай­лар­да оам­ны тіршілігін ыты жаынан ам­та­масыз етуді рет­те­ген брыны за ере­желерін жоа шыар­ды

54)XIX . бірінші жар­ты­сын­даы азастан мде­ни­ет пен ылым.Ма­тери­ал­ды мде­ни­етті маыз­ды эле­мент­теріні бірі мал ша­ру­ашы­лыымен, егіншілікпен, й ксіпшілігімен жне олнер­мен бай­ла­ныс­ты ебек рал­да­ры бо­лып та­была­ды. XIX асыр­ды ор­та шенінде шалымен оса темір айыр да кеінен ол­да­ныла бас­та­ды. Е кп та­ралан ару трі ш метрлік «сойыл», одан со «шопар» бол­ды. XIX асыр­ды ор­та шеніне дейін а аулау кезінде са­да ол­да­ныл­ды.Кшпелі азатар­ды негізгі трын й­лері кші-она ыай­лы киіз й­лер бо­латын. азаты киіз й­лері олар­ды лкендігімен, яни тігілген киіз й­де анат деп ата­латын ке­реге са­нымен аныта­латын. анат­тар са­ны 4 анат­тан 12 аната дейін жне одан да кп бо­латын. Сырты трі бойын­ша кмбез трізді жне шо­ша бо­лып ке­летін. ысы ыс­та­улар ор­на­ласан зен­дерді аар­лар мен тау шатал­да­рына азатар­ды киіз й­лері траты лгімен са­лына­тын. Блар жер бетіне киіз й сияты етіп тас­тан (шо­шала), амыс­тан (доара) трызылан ры­лыс трінде, тік брыш­ты жер­ке­пе жне жертле, жер бетіне тік брыш­ты етіп са­лынан шым й жне саз бал­шытан дом­баздалан сопа там бол­ды. Дстрлі ааш жшіктер – ке­беже­лерді, крпе-тсек жи­науа ар­налан жкаятар­ды жне ескіден ке­ле жатан тс-ааш­тарды ор­ны­на, азатар­ды трмы­сын­да й­нек­телген ыдыс оятын шаын шкаф­тар, жата­улы ааш ке­ре­ует­тер, іші лып­та­латын, клемі р трлі сан­дытар пай­да бол­ды.

лтты киім.азатар­ды лтты киімінде здеріне тн эт­ногра­фи­ялы белгілер сата­лып ал­ды. Киім-ке­шек шін мал­ды жні мен терісі негізгі ма­тери­ал­дар бол­ды. Киімні едуір блігі мата-ма­та, жібек жне баса ма­талар­дан тігілді. лтты киімні пішіні мен тріне згерістер енді. Ер­кектер бітеу пішілген ке­удесінде тік ір-апаы бар, жал­па айыр­ма жаалы, етегі бірша­ма зын кй­лек ки­етін бол­ды. Со­нымен бірге жаз­дыгні олар ешкі терісінен илен­ген кдері шал­бар киіп жрді; шал­барды ба­лата­рына тменгі жаынан тілік тас­та­лып, ол кес­те­мен снде­летін.

азатар демі «муіті ша­пан» мен «муіті шек­пен» де дайын­да­ды. Сырт ки­етін ысы киімні адірлілеріні ата­рына а жне й жа­ну­ар­ла­рыны терілерінен тігілетін ішік жа­тады. те ке та­ралан жне бріні олы же­тетін ысы киім трі ой терісінен деліп, жні ішіне ара­тып тігілген тон бол­ды. азатар­ды негізгі ая киімі былары етік, кебісті мсілер бол­ды. Бар­лы жас­таы ер­кектерді ыс­та ки­етін ая киімі ішінде киіз бай­паы бар, ала­са да жал­па кшелі, зын оныш­ты сап­та­ма етік бол­ды. Ере­сек ер­кектерді брі ша­шын тыыр­лап ал­дыран, ба­сына таия, те­бетей ки­етін. азастан­ны бкіл аумаын­да азатар­ды е кп та­ралан ыс­ты бас киімі «ты­ма» бол­ды.

йел­дерді кй­легі иыына тігіс тспейтін етіп пішіліп, жал­па айыр­ма жаалы, жедері зын етіп тігілген. Ке­уде тсын­даы ір апаына кес­те тгілген. ыз­дарды не­месе жас келіншек­терді кй­лек­тері пішімі жнінен де, ма­тасы жаынан да жа­сы лкен йел­дерді кй­лек­терінен зге­ше болан. Ол етегі брме­леніп, тй­ме­ленетін атыр­ма жаалы етіп тігілді. Жеі же шы­на арай та­рыла берді. йел­дерді былары­дан жа­сала­тын жал­па ке­мер белдіктері кміспен кптеліп, ал­тынмен ап­та­лып, ым­бат баалы тас­тармен жне тсті шы­нылар­мен мол сем ше­кей­леніп отыр­ды. Бар­лы жас­таы йел­дерді ая киімі мсі жне кебіс бо­латын. йелді жа­сына жне оны от­ба­сын­даы жадайына арай олар­ды бас киімдері де ерек­ше­леніп отыр­ды. Жаз кезінде ыз­дар трлі-тсті мапал­дан, жібек пен барыт­тан тігілген, тбесі жай­па дге­лек те­бетей киіп жрген, ол зер­кесте­мен сем наыш­та­латын еді. Бай наыш­ты кілі те­бетей — «аса­ба» деп атал­ды. Кйеуге шыан йелді бас киімі – ки­мешек а мата-ма­тадан дайын­далан.

аза де­би­еті.XIX асыр­да орыс алым­да­ры мен аза зи­ялы­лары­ны же­келе­ген кілдері аын­дар, су­ырып­салма жыр­шы­лар, жы­ра­улар ту­ралы млімет­тер жи­нап, тіпті олар шыаран ндер мен жыр­ларды мтіндерін жа­зып ала бас­та­ды. Аын­дар мен жыр­шы­лар­ды кейбіре­улері з ту­ын­ды­ларын жа­зып отыр­ды. Со­ны арасын­да олар­ды ледеріні тпнса мтіні сата­лып алан. XIX асыр­ды ор­та­сынан бас­тап же­келе­ген аын­дарды ледері мен жыр­ла­ры жа­ри­яла­на бас­та­ды. Бл же­келей по­эзиялы шыар­ма­шылыты айын крініс тапан жне да­ми бас­таан дуірі бол­ды.

XIX асыр­ды ба­сын­да мір срген Шал, Ктеш, Жанкісі жы­ра­улар з толаула­рын­да ле­уметтік тесіздікті, хан­дарды ха­лыа жа­саан зор­лы-зом­бы­лыын шке­реле­ген.

Ке­дей ор­та­дан шыан Ктеш аын(1745–1818) мір бойы жошы­лы тауыметін тарт­ты. Оны шыар­ма­шылыыны бас­ты са­рыны – ке­дейді азап­ты мірін крсе­ту, ділетсіздікті шке­релеу.

Шал аын­ны (1748–1819) шыар­ма­шылыы болан оиаа аын­ды ша­быт­пен сол стте н осу­ымен си­пат­та­лады. Олар аза халыны та­рихын­даы же­келе­ген оиалар­мен бай­ла­ныс­ты. Он­да ар­нау ледер мен мысыл ледері кп. Шал шыар­ма­шылыыны негізгі таыры­бы – адам мірі оны мні, мо­раль, эти­ка, дін мсе­лелері.

Му­зыка нері.аза халыны трмы­сы мен оам­ды мірі жне ебек ре­кетімен біте ай­насан ру­хани мде­ни­етіні ете­не са­ласы му­зыка бол­ды. Дстрлі ор­ны­да­ушы­лы – же­ке н са­лу мен ас­папты же­ке тар­ту ке та­раан, нді осы­лып ай­ту си­регірек; шыар­ма­лар­ды негізгі трлері — н мен кй. Жи­ыр­ма­дан аса р трлі му­зыка­лы ас­паптар болан, олар­ды бір са­рын­ды ана ды­быс шыара­тын кейбіре­улері – шер­тер, жетіген, саз сыр­най, кепшік, шаобыз, даыра, аса­тая жне басала­ры му­зыка неріні ксіби та­лап­та­рына сай кел­мей, біртіндеп ри бер­ген. Ал ды­быс­ты са­пала­рын жетілдіру­ге ке­летін басала­ры му­зыка­лы ас­паптар то­бын ра­ды. Олар: дом­бы­ра – ааш­тан жа­салан, шертіп ой­на­латын екі ішекті ас­пап, ша­наы со­паша, кей­де жа­зы фор­ма­лы бо­лып ке­леді; обыз не­месе ылобыз – тос­та трізді то­лы ааш ша­наты жне мойыны ішіне арай иілген ыс­па­лы ос ішекті ас­пап; сы­бызы – ааш­тан, іші уыс амыс-урай­дан не­месе ме­талл ттіктен жа­салан, 4–6 са­уса ба­сар ойыы бар зын­ша рмелі ас­пап; да­уыл­паз – сыр­ты тері жарапен ап­талан ааш­тан не­месе ме­тал­дан жа­салан кішке­не азан тріндегі сопа ас­пап.

XIX асыр­ды бірінші жар­ты­сын­даы му­зыка нері ткен за­ман­дар ту­ын­ды­лары­ны тада­улы лгілерін сатау жне олар­мен са­батас ха­лыты кнделікті мірімен тіке­лей бай­ла­ныс­ты жаа шыар­ма­лар жа­сау негізінде да­мыды. XIX асыр­ды му­зыка­лы мде­ни­етінде 1836–1837 жыл­дардаы фе­ода­лизм мен отар­шылдыа ар­сы Иса­тай Тай­ма­нов пен оны е жаын серігі, аын рі жыр­шы Ма­хам­бет темісов бас­таан ктеріліс еле­улі із ал­дырды.

Шыар­ма­шылы жо­лын сол жыл­да­ры бас­таан бо­лаша ха­лы ком­по­зито­ры рманазы Саыр­ба­ев (1806–1879) зіні алашы шыар­ма­лары­ны бірі — «Кішкен­тай» кйін Иса­тай Тай­ма­нов ктерілісіне ар­на­ды. Ктеріліске атысан ол бл кйінде ха­лыты отар­шылды бауынан азат бо­луа де­ген те­ге­урінді тал­пы­нысын крсетті. Одан ха­лы айысы­ны, жеіліс кйінішіні ні естіледі. «Кішкен­тай» кйіні му­зыка­сы зіні тебірен­тетін те­ге­урінді бей­нелілігімен, ком­по­зици­ясы­ны айын­дыымен, кркемдік тех­ни­касы­ны крделілігімен та­маша та­лант­ты сіп ке­ле жатанын крсетті. Ол ха­лыты алы ор­та­сын­да сті жне ажыр­лы ебегімен кейіннен ха­лыты ксіби му­зыка­лы мде­ни­етіні клас­си­калы шыына ктерілді.