Азастан Республикасы дамуыны 2003-2015 жж.индустриалды-инновациалы бадарламасы

АЗАСТАННЫ ИНДУСТРИАЛДЫ – ИННОВАЦИЯЛЫ САЯСАТЫ
«Инновациялы даму» дегеніміз жаа жаалы пен ылымды, технологияны ндіріспен тыыз байланыстыру кзделген экономикалы даму баыты. Республикамызды 2003-2015жж. Индустриалды-инновациялы дамуы Стратегиясыны басты масаты да траты сім траекториясына шикізатты баыттан сервистік-технологиялы экономикаа кшу масатында ндіріс салаларын диверсификациялау кзделген. Инновациялы даму жолын тадау себептеріні негізгілері: лемдегі нерксіпті технологиялы жолмен арынды дамуы, лемде жаандану процесіні ріс алуы, азастанны БС-на кіру масатына байланысты нерксіпті бсекелестікке дайындау ажеттілігі жне бсекеге абілетті еселі елу елді атарына осылудаы масата жету.
азастанны азiргi тадаы экономикасында мынадай проблемалар орын алуда: экономиканы шикiзат баыттылыы; лемдiк экономикаа ыпалдасуды лсiздiгi; ел iшiндегi салааралы жне iраралы экономикалы ыпалдасуды босадыы;деушi нерксiп нiмдiлiгiнi тмендiгi; iшкi рынокта (шаын экономика) тауарлар мен ызметтерге деген ттыну сранысыны мардымсыздыы; ндiрiстiк жне леуметтiк инфрарылымны жеткiлiктi дрежеде дамымауы; мнай-газ жне кен-металлургиялы кешенге жатпайтын экономика салаларында негiзгi орларды тез тозуы; ксiпорындарды жалпы техникалы жне технологиялы трыдан артта алуы; ылым мен ндiрiс арасында тымды байланысты болмауы; ЗТКЖ аржыны аз блiнуi; отанды ылымны нарыты экономика жадайларына нашар бейiмделуi, ылыми-техникалы нiмдi тауар дегейiне дейiн жеткiзудi ыпалды тетiктерiнi болмауы, соны салдарынан ттастай аланда инновациялы сыныстар дегейiнi тмен болуы; мамандарды жне жмысшы кадрларды даярлау мен айта даярлауды азiргi заманы жйесiнi болмауы; экономиканы деушi секторларына инвестициялар салуа отанды аржы институттары шiн ынталандыру кздерiнi болмауы; менеджменттi экономиканы аламдану рдiстерiне жне сервистiк-технологиялы экономикаа туге бейiмдеу мiндеттерiне сйкес келмеуi.
Индустриялы-инновациялы дамуды мемлекеттiк саясаты 2010 жыла дейiнгi кезеге арналан стратегиялы жоспарда белгiленген масаттара ол жеткiзудi амтамасыз етуi, сондай-а одан кейiнгi жылдары азастанды экономиканы сервистiк-технологиялы баыттылыын алыптастыру негiздерiн руы тиіс.
Саясатты басты масаты шикiзатты баыттан бас тартуа ыпал ететiн экономика салаларын ртараптандыру жолымен елдi траты дамуына ол жеткiзу; за мерзімді жоспарда сервистiк-технологиялы экономикаа ту шiн жадай жасау болып табылады.
деушi нерксiпте жне ызмет крсету саласында бсекеге тсуге
абiлеттi жне экспорта негiзделген тауарларды, жмыстар жне ызмет крсетулер ндiрiсi мемлекеттiк индустриялы-инновациялы саясатты басты нысанасы болып табылады.
Бсекеге тсу абiлетi дегенiмiз азастанды ксiпорындарды экспорта шыарылатын нiмдердi ндiру абiлетiн бiлдiредi. Басаша айтанда, деушi нерксiптi нiмi осындай лемдiк стандарттара сйкес келуi керек жне баа бойынша бсекелесуге абiлеттi болуы тиiс.
Саясат мынадай аидаттара негiзделедi:
¾ жеке сектормен серiктестiк;
¾ инвестициялы жне инновациялы сыныстарды нерксiпті шикiзатты емес салаларында ндiрiлетiн тауарлар мен ызметтердi бсекелестiк абiлетiн арттыруа баытталуы;
¾ нерксiптi жаыртуа, олара олдау крсету жнiндегi рсiмдердi жариялылыы мен ашытыына баытталан жобаларды iске асыруа мемлекеттiк аржылы жне зге олдау крсету;
¾ осылан н тiзбегiн дамытуды амтамасыз ететiн салалара мемлекеттiк олдау крсету шараларыны кешендi сипаты;
¾ те бсекелестiк жадайларды жне салауатты бсекелестiк ортаны алыптастыруды амтамасыз ету;
¾ андай да болсын жеке сипаттаы жеiлдiктерден жне преференциялардан бас тарту;
¾ индустриялы саясатты бсекелестiк артышылытарды алыптастыруа баытталуы.
Индустриалды-инновациялы саясат индустриядан кейiнгi дамуды перспективалы баыттарында ылыми-техникалы, инновациялы жне ндiрiстiк леуеттi лайтуа баытталан, ол болашата аидатты бсекелестiк артышылытарды алуа жрдемдесуге тиiс.
Негiзгi баыттар мыналар болуы тиiс:
1. Жоары технологиялы ндiрiстер алыптастыруа, оны iшiнде шетелдiк те, салааралы та технологиялар трансфертiнi тиiмдi жйесiн жасауа жрдемдесу.
2. Жоары ылыми-технологиялы леуетi бар ылыми-техникалы жне нерксiптiк йымдар мен ксiпорындар желiсi бар алаларда азiргi заманы ылыми жне инновациялы инфрарылымды жасап, оны азiргi заманы элементтерiнi ызметiн (технопарктер, лтты ылыми орталытар, ылыми-технологиялы айматар жне c.c.) олдау.
3. Индустриядан кейiнгi экономика трысынан аланда озы салаларды дамытуда азiргi ылыми-техникалы леует салаларын пайдалану.
азастан азiрдi зiнде мына салалардаы зiрлемелер негiзiнде ылымды кп ажет ететiн ндiрiстердi дамыту шiн белгiлi бiр ылыми базаа ие, оны iшiнде: биотехнологиялар (ауыл шаруашылыы даылдарыны жаа сорттары мен жануарларды генотиптерi, бактериялар штамдары жне басалары); ядролы технологиялар; арышты технологиялар; жаа материалдар, химиялы нiмдер жне басаларды жасау.
4. азiргi заманы ылыми-техникалы баыттарды жаа материалдар мен химиялы технологиялар жне апаратты технологиялар салаларында зерттеулер жргiзу шiн ажетті жадайлар жасау.
5. ылыми-техникалы жне ндiрiстiк йымдар мен ксiпорындарды инновациялы ызметiн ынталандыруа, ылым мен инновациялар салаларына инвестициялар тартуа, нерксiп пен ызмет крсету саласына инновацияларды жылдамыра енуiне баытталан за шыару базасын жетiлдiру.
Индустриалды - инновациялы саясатты iске асыру нтижесi 2015 жылы мнай жне газ кен орындарын арынды игеру кезiнде нерксiп ндiрiсi мен экономика рылымыны тбегейлi згеруiне келмейдi.
Индустриалды-инновациялы саясатты iске асыру:
¾ ЖI рылымындаы нiмдердi шыаруды лес салмаын 2015 жылы 46,5 %-тен 50-52 %-ке дейiн лайту;
¾ ЖI рылымындаы ылыми жне ылыми-инновациялы ызметтi лес салмаыны ызметiн 2000 жылы 0,9 %-тен 2015 жылы 1,5-1,7 %-ке дейiн ктеру;
¾ ЖI рылымындаы деу нерксiбiнi лесiн 2000 жылы 13,3 %-тен 2015 жылы 12-12,6 %-ке тмендеуiнi арынын баяулату (осы крсеткiш салыстыру шiн индустриялы саясатты жргiзбесе 2015 жылы 10,9 %-тi райтын болады);
¾ Индустриалды-инновациялы саясатты iске асырмаса, нерксiп ндiрiсiндегi тау-кен салаларыны осылан н лесi 2015 жылы 55-56 %, оны ішiнде 2000 жылы 31,0 % жне 25,6 % салыстыранда мнай ндiру - 50-51 % жетедi. Стратегияны iске асыруды ескере отырып, тау-кен ндiрiсi 45-47 % ана райды. Бл ретте ылымды ажетсiнетiн жне жоары технологиялы ндiрiстi лесi 2000 жылы ЖI 0,1 %-тен 2015 жылы 1-1,4 %-кe дейiн седi.
деу нерксiбiнi осылан н рылымында сапалы згерiстер болады. Металлургия жне металдарды деу лесi деу нерксiбiнi осылан ныны жалпы клемiнен 40,1 %-тен 27-28%-кe дейiн тмендейдi, ал ауыл шаруашылыы нiмдерiнi лесi 38,1 %-тен 45-46 %-ке дейiн седi. Бл ретте ылымды ажетсiнетiн жне жоары технологиялы нiм 2000 жылы 0,6 %-ке араанда 9-11 %-тi райды.
Бл ретте кнкрiстi тменгi дегейi, е аз жалаы жне зейнетаы седi. Ел трындарыны наты ашалай табысы 2,1-2,4 есе лаяды.
Индустриялы-инновациялы саясат азастанны 2015 жыла дейiнгi кезеге арналан мемлекеттiк экономикалы саясатын алыптастырады жне экономика салаларын ртараптандыру арылы дамуды шикiзатты баытынан ол зу арылы елдi траты дамуына ол жеткiзуге баытталан.

Р президенті Н..Назарбаевты азастан халына леуметтік экономикалы жаырту азастан дамуыны басты баыты жолдауы 2012 ж 27 атар

азастан жолыны жаа ке­зеі - экономиканы ныайтуды, халыты л-ауатын арттыруды жаа міндеттері.
азастан шін экономикалы табыстар мен оамды игіліктерді амтамасыз етуді отайлы те­ге­рімін табу - мірлік маызды нрсе.
Бгінгі лемде бл - леу­мет­тік-эко­номикалы жаырту­ды тбе­гейлі мселесі.
Бл таяу онжылдытардаы а­­за­стан дамуыны басты ба­ыты.
Мен ел халына зімні жаа Жол­дауымды осы ккейкесті та­ырыпа арнаймын.
Біз он баыт бойынша міндеттер кешенін жзеге асыруа тиістіміз.

 

Бірінші. азастандытарды жмыса тартылуы.
Мені тапсырмам бойынша кі­мет аидатты трде жаа Ж­мыса тар­туды амтамасыз ету­ді бадарлама­сын бекітті.
Онда ш маызды міндет ойылан.
Біріншіден, оыту мен ж­мыс­а орналасуа септесуді тиімді жйесін жасау.
Екіншіден, ауылды жердегі ксіп­керлікті дамытуа септесу.
шіншіден, ебек ресурс­та­ры­­ны жинаылыы, аза­стан­ны эко­но­ми­калы трыдан белсенді орталы­та­рын­да ж­мыс­а орналастыруа ба­сым­ды беру.
алада жмыс істегісі келетіндерді мемлекет есебінен оытып, жмыса орналас­тыру а­жет. Бадарламаны со­ына а­рай, 2020 жыла арасты біз осы­лайша 1,5 миллион адам­ды сапалы жмыстара ебекке орналас­тыруы­мыз ажет.

Екінші. олжетімді баспана.
Елімізде жыл сайын 6 миллион шаршы метр трын й пай­далануа берілуде.
Алайда біз жарты мил­ли­он­­нан ас­там жас отбасын жеке баспанамен амтамасыз етуге тиіспіз.
Соны брін жаа «ол­же­тім­ді баспана-2020» бадар­лама­сында аны крсету керек.
Мемлекет бл бадарламаны тиісті аражатпен амтамасыз етеді.
Аталан жатты кіметке осы жыл­ды 1 шілдесінен ке­шік­тір­мей жасап, абылдауды тап­сырамын.

шінші. ірлерді дамыту.
уатты азастан дегеніміз - е уелі ірлерді уатты­лы­ы.
Елді болашаы экономика­да­ы ке­лешегі зор салаларды да­­муы­мен байланысты.
Бл шін алдымен жаа зауыт­тар кп салынып, жаа ж­мыс орын­дары ашылып, леумет­тік ин­фрарылым арынды дамуы ажет.
азастанда келешегі зор а­лалар шоырына Астана, Алма­ты, Атбе, Атау, Шымкент шаар­лары жатады.
кіметке бір салалы шаын а­­ла­лар­ды дамыту туралы ар­найы ба­дарлама жасауды тапсырамын.

 

Тртінші. Трындара мем­ле­кеттік ызмет крсетуді сапа­сын арттыру.
Бл сыбайлас жеморлыа ар­сы тру мен азаматтарды мем­лекеттік органдарды ыз­меті­не се­німін арт­тыруды маызды ыры.

Біріншіден, Электронды кі­метті дамыту керек.
Екіншіден, жаыртуды ма­ызды мселесі - кімшілік ресімдерін оай­лату.
шіншіден, трындарды ком­пью­терлік сауаттылыын, со­ны ішінде р трлі ынта­лан­дырушы бадарлама­ларды есебінен де ктеру ажет.

Бесінші. ХХІ асыр баран сай­ын крделеніп бара жатан бгінгі заманы мемлекетті бас­аруа жоары талаптар ояды.
Бізді маызды міндетіміз - бас­ару­шыларды білікті саяси табын дайындау.
кіметке, Президент кімші­лі­гіне 2012 жылды алашы жар­ты­жыл­ды­ыны соына дейін Пре­зиденттік кадр жаса­ы­на кандидатуралар ж­нінде сы­ныстар дайындауды тап­сы­рамын.

Алтыншы. Сот жне ы орау жйелерін жаырту.
Судьялар сот трелігін тек за мен ар-ожданды басшылыа ала отырып шыаруа тиіс.
Судьялар жасаын алып­тас­тыру­ды тртібін тбегейлі тр­де айта арау ажет.
2012 жылды 1 шілдесіне дейін оларды бкіл жеке рамын айта аттестаттаудан ткізу міндетін оямын.
Алайда бізге сыбайлас жем­орлы­пен кресті жаа стра­тегиясын жасау ажет.
Параорларды анытау жне сота тарту жеткіліксіз.
кіметке ш айды ішінде Сы­бай­лас жеморлыа арсы кешенді ба­дарлама дайындап, сы­нуды тап­сырамын.

 

Жетінші. азастанда адами капиталды сапалы суі.
Бл, е алдымен, білім беру мен денсаулы сатау.
Білім беру жйесін жаырту барысында біз шін келесі іс-ша­раларды жзеге асыруды маызы зор.
Біріншіден, оыту дерісіне азіргі заманы дістемелер мен техноло­гияларды енгізу.
Екіншіден, педагогтар ­рамы­ны сапасын арттыруды маызы зор.
шіншіден, біліктілікті бекі­ту­ді туелсіз жйесін ру ажет.
Тртіншіден, мемлекет-жеке меншік ріптестігі, ауылды жерлерден жне аз амтамасыз етілген отбасылар­дан шыан жас­тар­ды жол жруі мен мір сруін субсидиялау, жатаханалар желісін дамыту тетіктері арылы білім беруді олжетімділігін кеейту ажет.
Бесіншіден, оу жастара тек білім беріп ана оймай, сонымен бірге оларды леуметтік бейімделу дерісінде пайдалана білуге де йретуі тиіс.
Алтыншыдан, оыту дері­сі­ні тр­биелік рамдасын к­шейту ажет.
Олар - патриотизм, мораль мен парасаттылы нормалары, лт­аралы келісім мен толерант­тылы, тнні де, жанны да да­муы, заа мойынсыну­шылы.

 

Сегізінші. Зейнетаы жйесін жетілдіру.
азастан посткеестік кеіс­тікте бірінші болып жинатау жйесін табысты енгізді.
Салымшылар саны 8 миллион адамды райды.
Жиналымдар клемі 17 миллиард доллардан асады.

Тоызыншы. Индустриялы-инновациялы жобалар.
Индустриялы-инновациялы даму шеберіндегі жобаларды леуметтік маызы шексіз.
Бл бадарлама экономиканы жаыртуды басты бадары бо­лып ала береді.
Барлы мемлекеттік органдар бл жмысты здеріні негізгі ызметі деп есептеуі тиіс.
Біз экономикамызды озы кластерлерін руды жне да­мы­туды одан рі жаластырудамыз. Бл жмысты арыны тмен­демеуге тиіс.
кіметке инновациялы клас­терлерді инфрарылы­мын да­мыту шін ажетті аржы а­растыруды тапсырамын.
Оныншы. Ауыл шаруашылыын да­мы­ту.
азастанны аг­рар­лы сек­торы л­кен экспортты ммкін­діктерге жне инновациялар енгізу шін жоары леуетке ие.
Азы-тлікке деген ажеттілік лемде жыл сайын се беретін болады. Бізге бл ммкіндікті жіберіп алуа болмайды.
Мемлекет ауыл шаруашылы­ына орасан кмек крсетіп отыр.
кіметке мал шаруашылыы­ны баса салаларын, оны ішінде ой шаруашылыын, сондай-а жемазы ндірісі мен шалайдаы жайылымды мал шаруашылыын дамыту жнін­дегі бадарламалар­ды жасауды амтамасыз етуді тапсырамын.

рметті азастандытар!
Мен бгін бізді шикізат ре­сурстарымыз бен инфра­­ры­лым­дарымызды жоары блі­ніс­тері саласында, осы блі­ніс­терге ызмет крсететін жаа а­ламат жобаларды бастау ала­тындыы туралы хабарламапын.
Бірінші. Отстік ірлердегі энергия тапшылыы проблемасын шешу шін кіметке стіміздегі жылы уаты 1320 мегаватт, ны 2,3 миллиард доллар тра­тын Бал­аш ЖЭС-іні бірінші мо­дуліні рылысын бастауды амтамасыз етуді тапсырамын. Бл те ма­ыз­ды. арынды да­мып келе жатан отстік ірде электр энергиясы бойынша тап­шылы бар. Біз ешкімге туелді болмауа тиіспіз. Бл мселе те кптеген жйт­тер­ді шешеді. Балаш ЖЭС-і бой­ын­ша барлы мселелер шешілді. Істі жеделдетіп, осы жмысты бастау ажет.
Екінші. кіметке Жамбыл об­лысында ны шамамен 2 миллиард доллар тратын кешенді ми­нералды тыайт­ыш­тар ндірісін ру жніндегі жобаны жал­ас­ты­ру­ды тапсыра­мын. Бл тыайт­ыш­тар ауыл шаруашылыы шін ажет. Жоба Жамбыл облысыны жне б­тіндей отстікті эконо­ми­касын ктеруге ммкіндік береді.
шінші. Атырау мнай деу зауытында ны 1,7 миллиард доллар тратын мнайды тере деу кешенін руды амта­ма­сыз ету ажет. Ол бензин ндіруді ш есе дерлік - 1,7 миллион тоннаа дейін, ал дизель отынын 1,4 миллион тоннаа дейін л­ай­тып, а­застанды отынны осы трлері­мен амтамасыз етеді.
Тртінші. ны 6,3 миллиард доллар тратын Атырау газ-химия кешеніні жобалы уа­тына шыуын амтамасыз ету ажет, ол жыл сайын 500 мы тон­на пропилен мен 800 мы тонна полиэти­лен шыаруды ам­тамасыз етеді. Мндай німді біз азастанда лі шыаран емеспіз.
Бесінші. Жобалауды аятап, арашыана кен орнында уаты жылына 5 миллиард текше метр газ деуге жететін зауыт ры­лысына кірісу ажет.
Алтыншы. кіметке елді, ас­тананы оса аланда, орта­лы і­рін газдандыруды ам­та­масыз ететін бырлы ткізгіш жйесін жоспарлап, жзеге асыруа кірісуді тапсырамын.

Р президенті Н.. Назарбаевты азастанны леуметтік жаыртылуы:жалпыа орта ебек оамына арай 20 адам атты мааласы 2012 ж 10 шілде

Біз мені «азастанны леу­меттік жаыртылуы: Жал­пыа Орта Ебек оамына а­рай 20 адам» атты мааламда бер­ген тапсырмаларымды ж­­зе­ге асыру мселесін тал­ы­­лауы­мыз керек. Барлы же­тістіктеріміз халыты, а­ра­па­йым адамдарды мір-тр­­мысын жасартуа ба­ыт­та­луы ажет. Біз барлы ажетті ба­дар­ламаларды зірледік, оларды іске асыру шін жеткілікті к­лемде аражат блінген. Олар жергілікті орындарда наты орындалуа тиіс. Мны брі бізді оамда ебек оамын руа жне алыптастыруа орайластырыланы жн. Кім ебектенсе, сол табыса жетіп, сіп-ркендейді. Маалада бе­рілген 20 тапсырма бізді елі­міз­дегі леуметтік жаырту про­це­сін тередете тсуге арналан. Біз бгін осы тапсырмаларды орын­дау жолдарын айындау шін жиналып отырмыз, – деп атап крсетті Нрслтан На­зар­баев.

Жос­пара сйкес, тапсырманы орындау негізгі 5 баыт бойын­ша йлестірілетін болады.

Біріншісі, леуметтік за шы­аруды жаарту. Екін­шісі, леуметтік-ебек а­ты­нас­та­­ры­ны тиімді моделін а­лып­­тастыру. шіншісі, а­за­стан­­дытарды мір-трмысы са­па­сын арттырып, бан е­бек­ке атыстылыты тияна ету. Тртіншісі, леуметтік жа­ыр­туды апаратты-мдени б­лігін дамыту. Бесіншісі, леу­меттік процестерді мем­ле­кет­тік басаруды тиімді ж­йе­сін алыптастыру. Барлы т­жы­рым­дар егжей-тегжейлі зерт­те­леді, тиісті шешім абылданып, Сізді арауыыза сынылады. Малдааннан кейін, біз наты іске асыру мселесіне кшеміз.

ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

Ескертпе: аббревиатураларды таратылып жазылуы:
БА - Баралы апарат ралдары
БМ - азастан Республикасы Білім жне ылым министрлігі
БП - азастан Республикасы Бас прокуратурасы
ДСМ - азастан Республикасы Денсаулы сатау министрлігі
ЕХМ - азастан Республикасы Ебек жне халыты леуметтік орау министрлігі
М - азастан Республикасы ораныс министрлігі
аржымині - азастан Республикасы аржы министрлігі
СЗИ - азастан Республикасы Президентіні жанындаы азастанды стратегиялы зерттеулер институты
МАМ - азастан Республикасы Мдениет жне апарат министрлігі
«Нр Отан» ХДП - «Нр Отан» Халыты-демократиялы партиясы
П - азастан Республикасы Президентіні кімшілігі
ПМК - азастан Республикасы Премьер-Министріні Кесесі
Р - азастан Республикасы Республикалы ланы
СІМ - азастан Республикасы Сырты істер министрлігі
ТЖМ - азастан Республикасы Ттенше жадайлар министрлігі
К - азастан Республикасы лтты ауіпсіздік комитеті
ІСБ - азастан Республикасы Президенті кімшілігіні Ішкі саясат блімі
ІІМ - азастан Республикасы Ішкі істер министрлігі
ЭДСМ - азастан Республикасы Экономикалы даму жне сауда министрлігі
ЭСЖКА - азастан Республикасыны Экономикалы жне сыбайлас жеморлыпен крес агенттігі (аржы полициясы)