Жмыс тртіптері бойынша желгенераторларын классификациялау

Желозалтышы бар жйелер ш класа блінеді.

Бірінші класына желді дгелектері тік жазытыта орналасатын жел озалтышы жатады; осыан байланысты айналу жазытыы жел баытына перпендикуляр жне жел баыты дгелекті осі аына параллель. Мндай желозалтыштар анатты деп аталады 13.3-сурет.

Кейбір анатты желозалтыштарда желді дгелекті осінде горизонталь жазытыа атысты 6 дан 8^о дейін иіні болады.

13.3- сурет. анатты пішінді желозалтышы.

анатты желозалтыштар желді дгелекті типіне жне жрісіне байланысты ш топа блінеді:

Екінші класына желді дгелекті вертикальды айналу осі бар желозалтыш жйесі жатады. Конструктивті жйе бойынша олар екі топа блінеді:

– жмыс істемейтін крекшелері шымылдыпен бркеліп тратын немесе желге арсы ырынан орналасан ткеншекті желозалтыш;

– Савониус жйесіндегі роторлы желозалтыш.

шінші класына сулы диірменді дгелек принципі бойынша жмыс істейтін даыралыдеп аталатын желозалтыш жатады. Бл желозалтышты айналмалы осі жел баытына горизонталь жне перпендикуляр (13.4-сурет).

13.4-сурет. Даыралы пішінді желозалтышы

лі де рістеу алмаан баса да жйелер бар.

олдану классификациясында желозалтышта айналудаы жел кшіні негізгі жмыс принципін арастырамыз.

13.5 -сурет. Желозалтыштарыны трлері

Желондырылары екі негізгі белгілері бойынша блінеді – жел доалаыны геометриясы жне оны желге сйкес баытта орналасуы.

Желэнергетикалы ондырыларды негізгі классификациялы белгілерін тменде келтірілген анытамадан анытауа болады [1,2,4,41].

Клдене ості жел электр генераторлар. Клдене ості пропелерлік желдоалаын арастырайы. Бл типті негізгі айналдыру кші – ктеру кші болып саналады. Желдоалаы жмыс жадайында желге салыстырмалы тіреу мнарасыны алдында немесе оны артында орналасады. Алдында орналасан жадайда желдоалаы аэродинамикалы алыптастырыш немесе баса да оны жмыс жадайында стап тратын ондырылардан тру керек. Артында орналасан жадайда мнанралы желдоалаын жел аынын йыны арттырады. Доалаты мндай жадайында жмыс жасауында айналмалы (циклдік) жктеме пайда болады, атты шуыл жне желдоалаыны флуктуациясы болады. Жел баыты тез згеруі ммкін жне желдоалаындаы бл згерістерді аны трде анытап отыру керек. Сондытан кші 50 кВт-тан кп ЖЭ-да осы масат шін сервоозалтыштарды пайдаланады.

Жел электрогенераторларда екі жне ш аланды желдоалаын пайдаланады, соысы дыбыссыз жріспен ерекшеленеді. Электргенератор жне редуктор (желдоалаын осатын), негізінен тіреу мнарасыны жоары жаында айналмалы баста орналасан. Оларды тменгі жаына орналастыру ыайлы, алайда айналу моментінде болатын иыншылытар серінен бл тсіл з-зін атамайды. лсіз желде лкен айналу моментін тудыратын кпаланды доалатар суды айдап шыару шін жне баса да лкен айналу жиілігін ажет етпейтін масаттарда пайдаланылады.

Тік ості жел электр генераторлар. Тік ості жел электрогенераторлар зіні геометриясыны арасында рилы желбаытында жмыс жасайды. Мндай схема білікті (валды) зару есебінен ндіргішті згеркіш (генераторлы редукторды) мнараны тменгі жаына орналастыруа ммкіндік береді.

Мндай ондырыларды жетіспеушілігіне мыналар жатады:

– автотербеліс дерістері серінен туындайтын жоары блінушілігі;

– айналу дерісіні тоымасынан (пульсациясынан) туындайтын –ндіргішті крсеткішіні (генераторлар параметрі) шыысыны тоымасы (пульсациясы).

Осы себептерден кптеген жел электр генераторлар клдене ості схемамен жасалан, алайда тік ості ондырылар лі де зерттелуде.

Кп тараан тік ості ондырылар.

Кесе пішіндес ротор (анемометр). Осы типтегі жел доалаы кедергі кші серінен айналады.

Савониус роторы. Бл дгелек те кедергі кші серінен айналады. Оны аландары жіішке майыстырылан жапыратан істелген, яни арзан жне арапайымдылыымен ерекшеленеді. Айналу моменті ртрлі кедергі серінен пайда болады, ол ішке немесе сырта арай майыстырылан алан роторы. лкен геометриялы толу серінен бл желдоалатары лкен айналу моментіне ие жне суды айдап шыару шін пайдаланылады.

Дарье роторы.Айналу моменті ктеру кшінен туындайды, ол аэродинамикалы профилі екі немесе ш жіішке майыстырылан беттен шыады. Ктеру кші алан лкен жылдамдыпен жел аынын иып ткенде максималды болады. Дарье роторы жел электрогенераторларында пайдаланылады бастапыда ротор здігінен айнала алмайды, сондытан осы масата генераторды пайдаланады [15,25,38].

13.6-сурет. Кп тараан тік ості жел ондырылары

Масгрув роторы. Бл желдоала аландары жмыс жадайында тік орналасан, ал оны тотатанда клдене оспен айналу ммкіндігіне ие. Масгрув роторыны кптеген трлері бар, біра олар атты желде жмыс жасай алмайды.

Эванс роторы. Бл роторды аландары апатты жадайда орналасан жне оны басаранда тік осі бойымен айналады.

Концентраторлар. ЖЭ- кші жел аынын пайдалы жаынан олданана байланысты. Оны жмысын жасарту шін жел аынын лкейтетін арнайы концентраторлар ( кшейткіштер) пайдаланылады

Клдене ості жел электрогенераторлар шін кптеген концентраторлар жасалан олар диффузор немесе дефлектор конфузоры болуы ммкін. Алайда концентраторлар ндіріс рондырыларында ке олданыс таппаан.

ДРІС