Бап. Билiктi асыра пайдалану 7 страница
Адамдарды аза табуына кеп сотырмаан жне аса ауыр ылмысты жасалуымен штаспаан террористік немесе экстремистік ылмысы шін таайындалан бас бостандыынан айыруды теп жатан адам, осы бапты шінші, тртінші жне бесінші бліктерінде крсетілген мерзімдерді іс жзінде тегеннен кейін, егер ол террористік немесе экстремистік ылмыстарды болдырмауа, ашуа немесе тергеп-тексеруге, террористік немесе экстремистік топтарды атысушыларын шкерелеуге белсенді трде жрдемдескен болса, сот оны шартты трде мерзімінен брын босатуы ммкін.
Бл ретте адам жазаны осымша трін теуден толы немесе ішінара босатылуы ммкін.
2. Бас бостандыынан айыру трінде жазасын теуден шартты трде мерзiмiнен брын босатылан адама жазасыны алан телмеген блiгi iшiнде сот осы Кодексті 44-бабы екінші блігіні аидалары бойынша пробациялы баылауды белгілейді. Шартты трде мерзімінен брын босатуды олдану кезінде адама сондай-а азастан Республикасыны ылмысты-атару кодексінде кзделген міндеттер жктеледі.
3. Сотталан адам:
1) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс шiн таайындалан жаза мерзiмiнi кемiнде штен бiрiн;
2) ауыр ылмыс шiн таайындалан жаза мерзiмiнi кемiнде жартысын;
3) аса ауыр ылмыс шiн таайындалан жаза мерзiмiнi кемiнде штен екісiн іс жзінде тегеннен кейін, сондай-а егер брын олданылан шартты трде мерзiмiнен брын босатуды кші осы бапты жетінші блігіні 1) жне 2) тарматарында кзделген негіздер бойынша жойылан болса;
4) осы Кодексті 120-бабы шінші блігіні 3) жне 5) тарматарында, 121-бабы шінші блігіні 3) жне 5) тарматарында кзделген ылмыстар шін таайындалан жаза мерзіміні кемінде трттен шін іс жзінде тегеннен кейін, сондай-а егер брын олданылан шартты трде мерзімінен брын босатуды кші осы бапты жетінші блігіні 3) тармаында кзделген негіздер бойынша жойылан болса;
5) сотталан адам процестік келісімні барлы талаптарын орындаан жадайда, ауыр ылмыс шін таайындалан жаза мерзіміні кемінде штен бірін не аса ауыр ылмыс шін таайындалан жаза мерзіміні кемінде жартысын іс жзінде тегеннен кейін ана шартты трде мерзiмiнен брын босату олданылуы ммкін.
4. Жкті йелдерге, жас балалары бар йелдерге, жас балаларын жалыз зі трбиелеп отыран еркектерге, елу сегіз жастаы жне ол жастан асан йелдерге, алпыс ш жастаы жне ол жастан асан еркектерге, бірінші немесе екінші топтаы мгедектерге жазаны теуден шартты трде мерзiмiнен брын босату:
1) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс шін сот таайындаан жаза мерзіміні кемінде трттен бірін;
2) ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзiмiнi кемiнде штен бiрiн;
3) адам міріне олсушылыпен штаспаан аса ауыр ылмыс шін сот таайындаан жаза мерзiмiнi кемiнде жартысын іс жзінде тегеннен кейін, сондай-а егер брын олданылан шартты трде мерзімінен брын босатуды кші осы бапты жетінші блігіні 1) жне 2) тарматарында кзделген негіздер бойынша жойылан болса;
4) адам міріне олсушылыпен штасан аса ауыр ылмыс не осы Кодексті 120-бабы шінші блігіні 3) жне 5) тарматарында, 121-бабы шінші блігіні 3) жне 5) тарматарында кзделген ылмыстар шін сот таайындаан жаза мерзiмiнi кемiнде штен екісін, сондай-а егер брын олданылан шартты трде мерзімінен брын босатуды кші осы бапты жетінші блігіні 3) тармаында кзделген негіз бойынша жойылан болса;
5) сотталан адам процестік келісімні барлы талаптарын орындаан жадайда, ауыр ылмыс шін таайындалан жаза мерзіміні кемінде трттен бірін не аса ауыр ылмыс шін таайындалан жаза мерзіміні кемінде штен бірін іс жзінде тегеннен кейін олданылуы ммкін.
5. Сотталан адамны бас бостандыынан айыруды іс жзінде теген мерзiмi алты айдан кем болмауы керек.
6. Сот таайындаан мiр бойына бас бостандыынан айыруды теп жатан адам, егер сот оны бл жазаны одан рi теуін ажет етпейдi деп таныса жне ол бас бостандыынан айыруды кемiнде жиырма бес жылын іс жзінде тесе, шартты трде мерзiмiнен брын босатылуы ммкiн. Егер сот таайындаан мір бойына бас бостандыынан айыруды теп жатан адам процестік келісімні барлы талаптарын орындаса, ол бас бостандыынан айыруды кемінде он бес жылын іс жзінде тегеннен кейін шартты трде мерзімінен брын босатылуы ммкін.
7. Шартты трде мерзiмiнен брын босату олданылан адам, егер жазаны алан телмеген блiгi iшiнде:
1) екі жне одан да кп кiмшiлiк ы бзушылы жасап, олар шiн оан кiмшiлiк жаза олданылса немесе шартты трде мерзiмiнен брын босатуды олдану кезiнде зiне жктелген мiндеттердi орындаудан длелсіз себеппен екі реттен арты жалтарса не бас бостандыынан айыру орындарынан босатыланнан кейін тадалан трылыты жері бойынша тіркелу шін бес жмыс кні ішінде длелсіз себеппен келмесе, сот укілетті мемлекеттік органны сынуы бойынша шартты трде мерзiмiнен брын босатуды кшiн жою жне жазаны алан телмеген блiгiн орындау туралы аулы шыара алады;
2) ылмысты абайсызда жасаса, сол сияты жктi йел, жас балалары бар йел, жас балаларын жалыз зі трбиелеп отыран еркек, елу сегіз жастаы жне ол жастан асан йел, алпыс ш жастаы жне ол жастан асан еркек, бiрiншi немесе екiншi топтаы мгедек ылмысты теріс ылы, асаана онша ауыр емес ылмыс жасаан жадайларда, жаа ылмыс шін жаза таайындау кезiнде шартты трде мерзiмiнен брын босатуды кшiн жою не оны кшінде алдыру туралы мселенi сот шешедi. Егер сот шартты трде мерзімінен брын босатуды кшін жойса, жаза кімдерді жиынтыымен жаза таайындау аидалары бойынша таайындалады;
3) ылмысты асаана жасаса, осы блікті 2) тармаында крсетілген жадайларды оспаанда, сот оан кімдерді жиынтыымен жаза таайындау аидалары бойынша жаза таайындайды.
8. Шартты трде мерзімінен брын босату лім жазасы тріндегі жаза кешірім жасау тртібімен бас бостандыынан айыруа ауыстырылан адама, адамдарды аза табуына кеп соан не аса ауыр ылмыс жасаумен штасан террористік немесе экстремистік ылмыс шін сотталан адама, жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы ылмыс шін сотталан адама олданылмайды.
73-бап. Жазаны телмеген блiгiн нерлым жеiл жаза трiмен ауыстыру не таайындалан жаза мерзімін ысарту
1. Онша ауыр емес, ауырлыы орташа немесе ауыр ылмыс шiн бас бостандыынан айыруды теп жатан адама, ол ылмыспен келтірілген залалды толы теген не жазаны теуді белгіленген тртібін аскйлікпен бзбаан жадайда, сот жазаны алан телмеген блiгiн нерлым жеiл жаза трiмен ауыстыруы ммкін. Бл ретте адам, мір бойына таайындалан жазаларды оспаанда, жазаны осымша трін теуден толы немесе ішінара босатылуы ммкін.
2. Жазаны телмеген блiгi, сотталан адам онша ауыр емес жне ауырлыы орташа ылмыс жасааны шiн жаза мерзiмiнi кемінде трттен бірін, ауыр ылмысы шiн немесе бас бостандыынан айыру трiндегi жазаны теуден брын шартты трде мерзiмiнен брын босатылан жне жазаны алан телмеген блiгi кезеiнде жаа ылмыстар жасаан адам жаза мерзiмiнi штен бірін іс жзінде тегеннен кейiн нерлым жеiл жаза трiмен ауыстырылуы ммкiн.
Жазаны телмеген блiгiн нерлым жеiл жаза трiмен ауыстыру адамдарды аза табуына кеп соан не аса ауыр ылмыс жасаумен штасан террористік немесе экстремистік ылмыс, сондай-а ылмысты топты рамында жасалан ылмыс, жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы жасалан ылмыс шін сотталан адамдара атысты олданылмайды.
3. Жазаны телмеген блiгiн ауыстыру кезiнде сот бас бостандыынан айыруды трт кніне бір айлы есептік крсеткіш есебiмен айыпплды не бас бостандыынан айыруды бiр кнiне бас бостандыын шектеуді бiр кнi есебiмен бас бостандыын шектеуді тадауы ммкiн. Айыппла ауыстыруды шарты ылмыспен келтірілген залалды толы теу болып табылады.
4. Онша ауыр емес, ауырлыы орташа, ауыр ылмыстар немесе аса ауыр ылмыстар шін бас бостандыынан айыруды теп жатан адама, егер ол жазаны теу кезеінде ылмысты топ жасаан ылмыстарды ашуа жне тергеп-тексеруге ыпал еткен не процестік келісімні барлы талаптарын орындаан жадайда, сот алан телмеген жазасыны жартысынан аспайтын блігін ысарта алады.
74-бап. Жктi йелдердi жне жас балалары бар йелдерді, жас балаларын жалыз зі трбиелеп отыран еркектерді жазаны теуiн кейiнге алдыру
1. Сотталан жкті йелдерді жазаны теуін сот бір жыла дейін кейінге алдыруы ммкін. Жас балалары бар сотталан йелдер мен жас балаларын жалыз зі трбиелеп отыран еркектерді жазасын орындауды сот бес жыла дейін, біра бала он трт жаса толаннан аспайтын мерзімге кейінге алдыруы ммкін. Жеке адама арсы ауыр немесе аса ауыр ылмыстар, террористік ылмыстар, экстремистік ылмыстар, ылмысты топ рамында жасалан ылмыстар, жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы ылмыстар шін бес жылдан астам мерзімге бас бостандыынан айыруа сотталан жкті йелдерді жне жас балалары бар йелдерді, жас балаларын жалыз зі трбиелеп отыран еркектерді жазаны теуі кейінге алдырылмайды.
2. Егер осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетілген сотталан адам баладан бас тартса немесе баланы трбиелеуден жалтаруды жаластырса немесе сотталып, жазасын теу кейiнге алдырылан адамды баылауды жзеге асыратын орган екi рет жазбаша трде ескерту жасааннан кейiн оамды тртiптi бзса, сот сол органны сынуы бойынша жазаны теуді кейiнге алдыруды кшін жойып, сотталан адамды сот кiмiне сйкес таайындалан жерге жазасын теуге жiбере алады.
3. Жазаны орындауды кейінге алдыру мерзімі аяталаннан кейін немесе бала шетінеген не жктiлiгi зiлген жадайларда, сот сотталан адамны мінез-лына арай оны жазаны теуден босатуы немесе таайындалан жазаны нерлым жеiл жаза трімен ауыстыруы не сотталан адамды жазаны теу шiн тиiстi мекемеге жiберу туралы шешiм абылдауы ммкiн.
4. Егер сотталан адам жазаны теуді кейінге алдыру кезеiнде жаа ылмыс жасаса, сот оан кімдерді жиынтыымен жаза таайындау аидалары бойынша жаза таайындайды.
75-бап. Ауруа шалдыуына байланысты жазадан босату
1. ылмысты ы бзушылы жасааннан кейiн оны з рекеттерiнi (рекетсiздiгiнi) iс жзiндегi сипаты мен оама ауiптiлiгiн ыну не оан ие болу ммкiндiгiнен айыратын психикасыны бзылуы пайда болан адамды сот жазадан босатады, ал жазасын теп жатан адамды сот оны одан рi теуден босатады. Мндай адамдара сот осы Кодексте кзделген медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын таайындауы ммкiн.
2. мір бойына бас бостандыынан айырудан баса, жазаны теуге кедергi жасайтын зге де ауыр науастан зардап шегуші адамды сот жазаны теуден босатады немесе науасыны сипаты, жасалан ылмысты ы бзушылыты ауырлыы, сотталан адамны жеке басы жне баса да мн-жайлар ескеріле отырып, жаза нерлым жеiл жаза трiмен ауыстырылуы ммкiн.
3. Осы бапты бiрiншi жне екiншi блiктерiнде аталан адамдар, олар сауыан жадайда, егер ылмысты жауаптылыа тартуды немесе айыптау кіміні ескіру мерзімі тіп кетпесе, ылмысты жауаптылыа жне жазалануа жатады.
76-бап. Ауыр мн-жайларды тоысуы салдарынан жазадан босату жне жазаны теудi кейiнге алдыру
1. ылмысты теріс ылы немесе онша ауыр емес жне ауырлыы орташа ылмыс шiн сотталан адамды, егер рт немесе длей зілзала, отбасыны ебекке абілетті жалыз мшесiнi ауыр науастануы немесе айтыс болуы немесе баса да ттенше мн-жайларды салдарынан оны отбасы шiн аса ауыр зардапа кеп соан мн-жайлар туындаса, сот жазадан босатуы ммкiн.
2. Террористік немесе экстремистік ылмыс не ылмысты топ рамында жасалан немесе жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы ылмыс шін сотталан адамдарды оспаанда, ауыр немесе аса ауыр ылмыс шiн бас бостандыынан айыруа сотталан адамны жазасын теуiн сот осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетілген негiздер болан кезде, ш айа дейiнгі мерзiмге кейiнге алдыра алады.
77-бап. Айыптау кiмiні ескіру мерзіміні туiне байланысты жазаны теуден босату
1. ылмысты ы бзушылы шiн сотталан адам, егер айыптау кiмi оны зады кшiне енген кнiнен бастап есептегенде:
1) ылмысты теріс ылы шiн сотталанда - бір жыл;
2) онша ауыр емес ылмыс шiн сотталанда - ш жыл;
3) ауырлыы орташа ылмыс шiн сотталанда - алты жыл;
4) ауыр ылмыс шiн сотталанда - он жыл;
5) аса ауыр ылмыс шiн сотталанда он бес жыл мерзiмде орындалмаан болса, жазаны теуден босатылады.
2. ылмысты теріс ылытар бойынша ескіру мерзіміні туі, жаа ылмысты ы бзушылыты жасалуына арамастан, тотатыла трмайды жне зілмейді.
3. Егер сотталан адам жазаны теуден жалтарса, ылмыстар бойынша ескіру мерзіміні туi тотатыла трады. Бл жадайда ескіру мерзіміні туi адам сталан немесе айыбын мойындап келген кезден басталады. Сотталан адамны жазаны теуден жалтаруы кезiне арай тіп кеткен ескіру мерзімі есепке алынуа жатады. Бл ретте айыптау кiмi, егер оны шыарылан уаытынан бастап жиырма бес жыл ткен болса жне ескіру мерзімі жаа ылмыс жасау арылы зілмеген болса, орындала алмайды. Жазаны теу кейінге алдырылан жадайда, ескіру мерзіміні туі кейінге алдыру мерзімі аяталана дейін тотатыла трады.
4. Егер адам осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетілген мерзiмдер ткенге дейiн жаадан асаана ылмыс жасаса, ылмыстар бойынша ескіру мерзіміні туі зіледі. Мндай жадайларда ескiру мерзiмiн есептеу жаа ылмыс жасалан кннен бастап айта басталады.
5. лiм жазасына немесе мiр бойына бас бостандыынан айыруа сотталан адама ескіру мерзімін олдану туралы мселенi сот шешедi. Егер сот ескіру мерзімін олдану ммкiн болады деп таппаса, лiм жазасы мiр бойына бас бостандыынан айыруа ауыстырылады, ал мiр бойына бас бостандыынан айыру жиырма бес жыл мерзiмге бас бостандыынан айыруа ауыстырылады. Бейбiтшiлiк пен адамзат ауiпсiздiгiне арсы ылмыстар, сыбайлас жеморлы ылмыстар, террористік ылмыстар, экстремистік ылмыстар, азаптаулар, жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы ылмыстар, сондай-а жеке адама, мемлекетті конституциялы рылысы негіздеріне жне ауіпсіздігіне арсы, экономикалы ызмет саласында аса ауыр ылмыстар жасааны шін сотталан адамдара ескіру мерзімдері олданылмайды.
78-бап. Раымшылы немесе кешiрiм жасау актiсi негiзiнде ылмысты жауаптылытан жне жазадан босату
1. Раымшылы жасау туралы актiнi азастан Республикасыны Парламентi жеке-дара айындалмаан адамдар тобына атысты шыарады.
2. ылмысты теріс ылы немесе онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс жасаан адамдар раымшылы жасау туралы актiні негiзiнде ылмысты жауаптылытан босатылуы ммкiн. ылмысты теріс ылы немесе онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс жасааны шiн сотталан адамдар жазадан босатылуы ммкiн не олара таайындалан жаза ысартылуы немесе жазаны нерлым жеiл трiмен ауыстырылуы ммкiн не мндай адамдар жазаны осымша трiнен босатылуы ммкiн. Ауыр немесе аса ауыр ылмыс жасааны шін сотталан адамдара таайындалан жазаны мерзімі ысартылуы ммкін. Жазасын теген немесе оны одан рi теуден босатылан адамдардан раымшылы жасау туралы актiмен сотталандыы алып тасталуы ммкiн.
Террористік ылмыстар, экстремистік ылмыстар, азаптаулар, жас балалара жынысты тиіспеушілікке арсы ылмыстар жасаан, сондай-а ылмыстарды айталануы немесе ылмыстарды ауiптi айталануы кезінде жаза таайындалан адамдара раымшылы жасау туралы акт олданылмайды.
3. зіне атысты айыптау кiмi зады кшiне енген белгiлi бiр жеке-дара айындалан адама, сол сияты шет мемлекет сотыны кімі бойынша таайындалан жазаны азастан Республикасыны аумаында теп жатан не теген адама кешiрiм жасау туралы актiнi азастан Республикасыны Президентi шыарады.
4. ылмысы шiн сотталан адам кешiрiм жасау кезiнде жазаны одан рi теуден босатылуы ммкiн не оан таайындалан жаза ысартылуы немесе жазаны нерлым жеiл трiмен ауыстырылуы ммкiн не мндай адам жазаны осымша трінен босатылуы ммкiн. Жазасын теген немесе оны одан рі теуден босатылан адамдардан кешiрiм жасау актiсiмен сотталандыы алып тасталуы ммкiн.
79-бап. Сотталанды
1. ылмыс жасааны шiн сотталан адам сотты айыптау кiмi зады кшiне енген кннен бастап сотталандыы телген немесе алып тасталан кезге дейiн сотталан болып есептеледi. Сотталанды осы Кодекске сйкес ылмыстарды айталануы, ылмыстарды ауіпті айталануы айындалан кезде жне жаза таайындау кезiнде ескерiледi.
2. Жазадан босатылан, сондай-а ылмысты теріс ылы жасааны шін сотталан адам сотталандыы жо деп танылады.
3. Сотталанды:
1) шартты трде сотталан адамдара атысты - пробациялы баылау мерзiмi ткен со;
2) бас бостандыынан айыруа араанда жазаны нерлым жеiл трлерiне сотталан адамдара атысты - жазаны іс жзінде теген со;
3) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыстар шін бас бостандыынан айыруа сотталан адамдара атысты - жазаны тегеннен кейiн ш жыл ткен со;
4) ауыр ылмыстар шiн бас бостандыынан айыруа сотталан адамдара атысты - жазаны тегеннен кейiн алты жыл ткен со;
5) аса ауыр ылмыстар шiн бас бостандыынан айыруа сотталан адамдара атысты жазаны тегеннен кейiн сегiз жыл ткен со жойылады.
4. Егер сотталан адам азастан Республикасыны заында белгiленген тртiппен жазасын теуден мерзiмiнен брын босатылса немесе жазаны телмеген блiгi жазаны нерлым жеiл трімен ауыстырылса, онда сотталандыты жою мерзiмi жазаны іс жзінде телген мерзiмi негiзге алына отырып, негiзгi жне осымша жаза трлерiн теуден босатылан кезден бастап есептеледi.
5. Егер сотты кімі бойынша адама негізгі жазамен атар осымша жаза таайындалса, онда сотталандыты жою мерзімі негізгі жне осымша жаза трлерін теу кезінен бастап есептеледі.
Белгілі бір лауазымды атару немесе белгілі бір ызметпен айналысу ыынан мір бойына айыру трінде осымша жаза таайындалан жадайларда, онда сотталандыты жою мерзімі жазаны негізгі трін теу кезінен бастап есептеледі.
6. Адам ртрлі ауырлы дрежесіне жататын ылмыстар шін ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы бойынша немесе кімдерді жиынтыы бойынша сотталан кезде, сотталанды рбір
ылмыс шін жеке жойылады, бл ретте жою мерзімдері
ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы немесе кімдерді жиынтыы бойынша жазаны теу кезінен бастап есептеледі.
7. Егер сотталан адам жазаны тегеннен кейiн зiн мiнсiз стаса, онда сот оны тiнiшхаты бойынша сотталандыты жою мерзiмi ткенге дейiн одан сотталандыты алып тастай алады.
Бл норма ауыр немесе аса ауыр ылмыстар шiн бас бостандыынан айыруа сотталан, сондай-а ылмыстарды айталануы немесе ылмыстарды ауіпті айталануы кезінде жаза таайындалан адамдара олданылмайды.
8. Егер сотталан адам сотталандыты жою мерзiмi ткенге дейiн айтадан ылмыс жасаса, сотталандыты жою мерзiмiні туі зіледі.
Бiрiншi ылмыс бойынша сотталандыты жою мерзiмi
соы ылмыс шiн негiзгi жне осымша жаза трлерін іс жзінде тегеннен кейiн айтадан есептеледi. Бл жадайларда адам екi ылмысты анарлым ауыры шiн сотталандыты жою мерзiмi ткенге дейiн олар шiн сотталан деп есептеледi.
9. Сотталандыты жою немесе алып тастау мір бойына таайындалан жазаны осымша трімен белгіленген шектеулерді оспаанда, сотталандыа байланысты барлы ыты зардаптарды кшiн жояды.
6-БЛІМ. КМЕЛЕТКЕ ТОЛМААНДАРДЫ ЫЛМЫСТЫ ЖАУАПТЫЛЫЫ
80-бап. Кмелетке толмаандарды ылмысты жауаптылыы
1. Осы блімні кшi олданылатын кмелетке толмаандар деп ылмысты ы бзушылы жасаан уаыта арай жасы он тртке толан, бiра он сегiзге толмаан адамдар танылады.