Бап. Билiктi асыра пайдалану 8 страница
2. ылмысты ы бзушылы жасаан кмелетке толмаандара жаза таайындалуы ммкiн не олара трбиелiк ыпалы бар мжбрлеу шаралары олданылуы ммкiн.
81-бап. Кмелетке толмаандара таайындалатын жаза трлерi
1. Кмелетке толмаандара таайындалатын жаза трлерi:
1) белгiлi бiр ызметпен айналысу ыынан айыру;
2) айыппл;
3) тзеу жмыстары;
4) оамды жмыстара тарту;
5) бас бостандыын шектеу;
6) бас бостандыынан айыру болып табылады.
2. Кмелетке толмаандара белгiлi бiр ызметпен айналысу ыынан айыру бiр жылдан екi жыла дейiнгi мерзiмге таайындалады.
3. Айыппл кмелетке толмаан сотталан адамны дербес табысы немесе ндiрiп алуа жарайтын млкi болан жадайда ана таайындалады. Айыппл айлы есептiк крсеткiшті оннан екі жз елуге дейiнгi млшерінде таайындалады.
4. Тзеу жмыстары дербес табысы немесе зге траты кірісі бар кмелетке толмаандара айлы есептік крсеткішті оннан екі жз елуге дейінгі млшерінде таайындалады.
5. оамды жмыстара тарту ыры сааттан бір жз елу саата дейiнгi мерзiмге таайындалады, ол кмелетке толмаан адамны олынан келетiн жмыстарды орындауы болып табылады жне ол оны оудан немесе негiзгi жмысынан бос уаытында орындайды. Он алты жаса дейінгі адамдарды бл жаза трiн орындау затыы - кнiне екi сааттан, ал он алтыдан он сегiз жаса дейiнгi адамдар шiн кнiне ш сааттан аспауы керек.
6. Кмелетке толмаандара бас бостандыын шектеу - екi жыла дейiнгi мерзiмге, ал бас бостандыынан айыру тріндегі жазаны телмеген блігін бас бостандыын шектеуге ауыстыру жадайында жазаны алан телмеген блігіні бкіл мерзіміне таайындалады.
7. Кмелетке толмаандара бас бостандыынан айыру - он жылдан аспайтын, ал ауырлататын мн-жайлар кезінде адам лтiргенi немесе терроризм актісі шiн не ылмысты ы бзушылытарды бiреуi ауырлататын мн-жайлар кезінде адам лтiру немесе терроризм болып табылатын оларды жиынтыы бойынша он екi жылдан аспайтын мерзiмге таайындалуы ммкiн. Онша ауыр емес ылмыс немесе азаа шыратумен байланысты емес ауырлыы орташа ылмыс жасаан кмелетке толмаандара бас бостандыынан айыру таайындалмайды.
8. Кмелетке толмаан сотталан адамдар бас бостандыынан айыруды:
1) бас бостандыынан айыруа алаш рет сотталан еркек жынысты кмелетке толмаандар, сондай-а йел жынысты кмелетке
толмаандар - жалпы режимдегi трбиелеу колонияларында;
2) брын бас бостандыынан айыруды теген еркек жынысты кмелетке толмаандар - кшейтiлген режимдегi трбиелеу колонияларында тейдi.
9. Іс-рекетті сипатына жне оама ауiптiлiк дрежесiне, кiнлi адамны жеке басына жне істі зге де мн-жайларына арай сот абылданан шешiмнi уждерін крсете отырып, еркек жынысты кмелетке толмаан сотталан адамны бас бостандыынан айыруды жалпы режимдегi трбиелеу колониясында теуiн таайындауы ммкiн.
10. Сот жазаны орындаушы органа кмелетке толмаан сотталан адаммен арым-атынас кезiнде оны жеке басыны белгiлi бiр ерекшелiктерiн ескеру туралы нсау беруi ммкiн.
82-бап. Кмелетке толмаан адама жаза таайындау
1. Кмелетке толмаан адама жаза таайындау кезiнде, осы Кодекстi 52-бабында кзделген мн-жайлардан баса, оны мiрi мен трбиесiнi жадайлары, психикалы даму дегейi, жеке басыны зге де ерекшелiктерi, сондай-а оан жасы жаынан лкен адамдарды ыпалы ескерiледi.
2. Кмелетке толмаан жас жеiлдететiн мн-жай ретiнде баса да жеiлдететiн жне ауырлататын мн-жайлармен жиынтыта ескерiледi.
83-бап. Кмелетке толмаандарды ылмысты жауаптылытан жне жазадан босату
1. ылмысты теріс ылы немесе онша ауыр емес ылмыс жасаан не ауырлыы орташа ылмысты алаш рет жасаан кмелетке толмаан адамды, егер оны ылмысты жауаптылыа тартпай-а тзеуге болады деп белгiленсе, сот ылмысты жауаптылытан босатуы ммкiн. Бл ретте оан трбиелiк серi бар мжбрлеу шаралары олданылуы ммкiн.
2. ылмысты теріс ылы немесе онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс жасааны шiн бiрiншi рет сотталан кмелетке толмаан адамды, егер оны тзеуге трбиелiк серi бар мжбрлеу шараларын олдану арылы ол жеткiзуге болады деп танылса, сот жазадан босатуы ммкiн.
3. азаа шыратумен байланысты емес ауыр ылмысты алаш рет жасаан кмелетке толмаан адамды сот, осы Кодексті 68-бабыны екінші блігінде кзделген жадайларда, ылмысты жауаптылытан босатуы ммкін.
84-бап. Трбиелiк ыпалы бар мжбрлеу шаралары
1. Сот кмелетке толмаан адама трбиелiк ыпалы бар мынадай мжбрлеу шараларын таайындауы ммкiн:
1) ескерту;
2) ата-аналарыны немесе оларды алмастыратын адамдарды не мамандандырылан мемлекеттiк органны адаалауына беру;
3) келтiрiлген зиянды алпына келтiру мiндетiн жктеу;
4) бос уаытын шектеу жне кмелетке толмаан адамны мінез-лына ерекше талаптар белгiлеу;
5) ерекше режимде стайтын білім беру йымына орналастыру;
6) жбірленушіден кешірім срау міндеттемесін жктеу;
7) пробациялы баылау белгілеу.
2. Кмелетке толмаан адама трбиелiк ыпалы бар бiрнеше мжбрлеу шарасы бiр мезгiлде таайындалуы ммкiн.
85-бап. Трбиелік ыпалы бар мжбрлеу шараларыны мазмны жне оларды олдану мерзімдері
1. Ескерту кмелетке толмаан адама оны іс-рекетiмен келтiрiлген зиянды жне осы Кодексте кзделген ы бзушылытарды айталап жасауды зардаптарын тсiндiруден трады.
2. адаалауа беру ата-аналарына немесе оларды алмастыратын адамдара не мамандандырылан мемлекеттiк органа кмелетке толмаан адама трбиелiк ыпал ету жне оны мінез-лын баылау жнiнде мiндеттер жктеуден трады.
3. Келтiрiлген зиянды алпына келтiру мiндетi кмелетке толмаан адамны млiктiк жадайы жне оны тиістi ебек дадыларыны болуы ескеріле отырып жктеледі.
4. Кмелетке толмаан адамны бос уаытын шектеу жне оны мінез-лына ерекше талаптар белгiлеу белгiлi бiр орындара баруа, бос уаытты белгiлi бiр нысанын, оны iшiнде механикалы клiк ралын басаруа байланысты нысанын пайдалануа тыйым салуды, тулiктi белгiлi бiр уаытынан кейiн йден тыс жерде болуын, мамандандырылан мемлекеттiк органны рсатынсыз баса жерлерге баруын шектеудi кздеуi ммкiн. Кмелетке толмаан адама бiлiм беру мекемесiне айта оралу, оуын жаластыру немесе аятау не мамандандырылан мемлекеттiк органны кмегiмен жмыса орналасу талабы да ойылуы ммкiн. Осы тiзбе толы болып табылмайды.
5. Алты айдан екі жыла дейінгі мерзімге ерекше режимде стайтын білім беру йымдарына орналастыруды сот асаана ауырлыы орташа ылмыс немесе ауыр ылмыс жасаан кмелетке толмаан адама таайындауы ммкін. Аталан йымдарда болу адамны кмелетке толуына байланысты, сондай-а егер тзетудi амтамасыз ететін мамандандырылан мемлекеттiк органны орытындысы негiзiнде сот кмелетке толмаан адам зiнi тзелуi шiн бдан рi бл шараны олдануды ажет етпейдi деген тйінге келсе, мерзiмінен брын тотатылуы ммкiн.
6. Ерекше режимде стайтын білім беру йымдарында болуды осы бапты бесiншi блiгiнде кзделген мерзiм ткеннен кейiн зартуа тек кмелетке толмаан адамны жалпы бiлiм беретiн немесе ксiптiк даярлыын аятауы ажет болан жадайда ана жол берiледi, бiра ол кмелетке толаннан аспауы керек.
7. Кмелетке толмаандарды ерекше режимде стайтын білім беру йымдарында болуыны тртібі мен шарттары азастан Республикасыны задарында айындалады.
8. Кмелетке толмаан адам келтірген зияны шін жбірленушіден зі кешірім срайды.
9. Пробациялы баылау осы Кодексті 44-бабы екінші блігіні аидалары бойынша бір жыла дейінгі мерзімге белгіленеді.
10. Осы Кодексті 84-бабы бірінші блігіні 2) жне 4) тарматарында кзделген трбиелік ыпалы бар мжбрлеу шараларын олдану мерзімі ылмысты теріс ылы жасаан кезде - затыы алты айа дейін, онша ауыр емес ылмыс жасаан кезде - алты айдан бір жыла дейін, ауырлыы орташа ылмыс жасаан кезде - бір жылдан екі жыла дейін жне ауыр ылмыс жасаан кезде екі жылдан ш жыла дейін белгіленеді.
11. Кмелетке толмаан адам трбиелік ыпалы бар мжбрлеу шарасын бір жыл ішінде екі жне одан да кп рет асаана орындамаан жадайда, егер ылмысты жауаптылыа тартуды ескіру мерзімі тіп кетпесе, мамандандырылан мемлекеттік органны сынуы бойынша сот бл шараны кшін жояды жне материалдар кмелетке толмаан адамды ылмысты жауаптылыа тарту шін жіберіледі.
86-бап. Кмелетке толмаандарды жазаны теуден шартты трде мерзiмiнен брын босату
1. Кмелетке толмаан жаста ылмыс жасааны шін бас бостандыынан айыруа, бас бостандыын шектеуге немесе тзеу жмыстарына сотталан адамдар, оларда жазаны теуді немесе орындауды белгіленген тртібін аскйлікпен бзушылы болмаан жадайда:
1) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзiмiнi немесе млшеріні кемiнде трттен бiрiн;
2) ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзіміні немесе млшеріні кемiнде штен бiрiн;
3) адам мiрiне олсушылыпен штаспаан аса ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзiмiнi кемiнде жартысын;
4) адам мiрiне олсушылыпен штасан аса ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзіміні кемiнде штен екiсiн іс жзінде тегеннен немесе орындааннан кейiн шартты трде мерзімінен брын босатылуа жатады.
2. Шартты трде мерзімінен брын босатылан адам пробациялы баылау мерзімі ішінде абайсызда ылмыс, асаана ылмысты теріс ылы немесе асаана онша ауыр емес ылмыс жасаан жадайларда, шартты трде мерзiмiнен брын босатуды кшiн жою немесе оны кшінде алдыру туралы мселенi жаа ылмыс шін жаза таайындау кезiнде сот шешедi. Егер сот шартты трде мерзімінен брын босатуды кшін жойса, жаза кімдерді жиынтыымен жаза таайындау аидалары бойынша таайындалады.
3. Шартты трде мерзімінен брын босатылан адам пробациялы баылау мерзімі ішінде асаана ауырлыы орташа, ауыр немесе аса ауыр ылмыс жасаан жадайларда, сот шартты трде мерзімінен брын босатуды кшін жояды жне жазаны кімдерді жиынтыымен жаза таайындау аидалары бойынша таайындайды.
87-бап. Кмелетке толмаандара жазаны телмеген блігін ауыстыру
1. Кмелетке толмаан жаста ылмыс жасааны шін бас бостандыынан айыруды теп жатан адамдара, сот оларда жазаны теуді белгіленген тртібін аскйлікпен бзушылы болмаан кезде, жазаны алан телмеген блігін:
1) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзiмiнi кемiнде бестен бiрiн;
2) ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзіміні трттен бiрiн;
3) адам мiрiне олсушылыпен штаспаан аса ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзiмiнi штен бірін;
4) адам мiрiне олсушылыпен штасан аса ауыр ылмыс шiн сот таайындаан жаза мерзіміні жартысын іс жзінде тегеннен кейiн бас бостандыын шектеуге ауыстыруы ммкiн.
2. Жазаны телмеген блігін ауыстыру кмелетке толмаан жаста ылмысты топ рамында ылмыс жасааны шін сотталан адамдара олданылуы ммкін.
88-бап. Ескіру мерзімдері
Кмелетке толмаандарды ылмысты жауаптылытан немесе жазаны теуден босату кезiнде ылмысты жауаптылыа тартуды немесе айыптау кіміні ескіру мерзімдері те жартысына ысартылады.
89-бап. Сотталандыты жою мерзiмдерi
Он сегiз жаса толана дейiн ылмыс жасаан адамдар шiн осы Кодексті 79-бабында кзделген сотталандыты жою мерзiмдерi ысартылады жне олар тиiсiнше:
1) бас бостандыынан айыруа араанда жазаны нерлым жеiл трлерiн тегеннен кейiн - трт айа;
2) онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмыс шiн бас бостандыынан айыруды тегеннен кейiн - бiр жыла;
3) ауыр ылмыс шiн бас бостандыынан айыруды тегеннен кейiн - екі жыла;
4) аса ауыр ылмыс шін бас бостандыынан айыруды тегеннен кейiн ш жыла те болады.
90-бап. Осы блiмнi ережелерiн он сегiзден жиырма бір жаса дейінгі адамдара олдану
Он сегiз бен жиырма бір жас аралыындаы ылмыс жасаан адамдара жасаан іс-рекетiнi сипатын жне жеке басын ескере отырып, сот айрыша жадайларда, оларды ерекше режимде стайтын білім беру йымдарына орналастыруды оспаанда, осы блiмнi ережелерiн олдана алады.
7-БЛІМ. МЕДИЦИНАЛЫ СИПАТТАЫ МЖБРЛЕУ ШАРАЛАРЫ
91-бап. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын олдану негiздерi
1. Сот медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын:
1) есi дрыс емес кйде осы Кодекстi Ерекше блiгiні баптарында кзделген іс-рекеттердi жасаан;
2) ылмысты ы бзушылы жасааннан кейiн психикасы жаза таайындау немесе оны орындау ммкiн болмайтындай бзылан;
3) ылмысты ы бзушылы жасаан жне есiнi дрыстыы жоа шыарылмайтын психикасыны бзылуынан зардап шегетiн;
4) ылмысты ы бзушылы жасаан жне алкоголизмнен, нашаорлытан немесе уытмарлытан емдеуге мтаж деп танылан адамдара таайындауы ммкiн.
2. Осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетілген адамдара медициналы сипаттаы мжбрлеу шаралары психикасыны бзылуы бл адамдарды зге елеулi зиян келтiру ммкiндiгiне не зiне немесе баса адамдара ауiп тндiруiне байланысты жадайларда ана таайындалады.
3. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын орындау тртiбi азастан Республикасыны ылмысты-атару кодексiнде жне денсаулы сатау саласындаы занамасында айындалады.
4. Осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетілген жне зiнi психикалы жай-кйі бойынша ауiп тндірмейтін адамдара атысты сот осы адамдарды емдеу немесе оларды психоневрологиялы йымдара жiберу туралы мселенi азастан Республикасыны денсаулы сатау саласындаы занамасында кзделген тртiппен шешу шiн денсаулы сатау органдарына ажеттi материалдар жiбере алады.
92-бап. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын олдану масаттары
Осы Кодекстi 91-бабыны бiрiншi блiгiнде крсетілген адамдарды емдеу немесе оларды психикалы жай-кйін жасарту, сондай-а оларды осы Кодекстi Ерекше блiгiні баптарында кзделген жаа іс-рекеттердi жасауыны алдын алу медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын олдануды масаттары болып табылады.
93-бап. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларыны трлерi
1. Сот медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларыны мынадай трлерiн:
1) амбулаториялы мжбрлеп байауды жне психиатрда емдеуді;
2) жалпы лгідегі психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеуді;
3) мамандандырылан лгідегі психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеуді;
4) интенсивтi байайтын мамандандырылан лгідегі психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеуді таайындауы ммкiн.
2. Есi дрыс кйiнде жасалан ылмысты ы бзушылытар шiн сотталан, бiра алкоголизмнен, нашаорлытан немесе уытмарлытан емдеудi не есiні дрыстыы жоа шыарылмайтын психикасыны бзылуынан емдеудi ажет ететiн адамдара сот жазамен бiрге амбулаториялы мжбрлеп байау жне психиатрда емдеу трiнде медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын таайындауы ммкiн.
94-бап. Амбулаториялы мжбрлеп байау жне психиатрда емдеу
Егер адам зiнi психикалы жай-кйi бойынша психиатриялы стационара орналастыруды ажет етпесе, осы Кодекстi 91-бабында кзделген негiздер болан кезде амбулаториялы мжбрлеп байау жне психиатрда емдеу таайындалуы ммкiн.
95-бап. Психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу
1. Егер адамны психикасыны бзылу сипаты тек психиатриялы стационарда ана жзеге асырыла алатын емдеудi, ктудi, стауды жне байауды осындай шарттарын талап ететiн болса, осы Кодекстi 91-бабында кзделген негiздер болан кезде психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу таайындалуы ммкiн.
2. Жалпы лгiдегi психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу зiнi психикалы жай-кйi мен жасаан оама ауіпті іс-рекетiнi сипаты бойынша стационарлы емдеу мен байауды ажет ететiн, бiра интенсивтi байауды талап етпейтiн адама таайындалуы ммкiн.
3. Мамандандырылан лгiдегi психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу зiнi психикалы жай-кйi мен жасаан оама ауіпті іс-рекетiнi сипаты бойынша траты байауды талап ететiн адама таайындалуы ммкiн.
4. Интенсивтi байайтын мамандандырылан лгiдегi психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу зiнi психикалы жай-кйi мен жасаан оама ауіпті іс-рекетiнi сипаты бойынша зiне немесе баса да адамдара айрыша ауiп тндіретін жне дайы рі интенсивтi байауды талап ететiн адама таайындалуы ммкiн.
96-бап. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын зарту, згерту жне тотату
1. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын зартуды, згертудi жне тотатуды психиатр-дрiгерлер комиссиясыны орытындысы негiзiнде мжбрлеп емдеудi жзеге асыратын мекеме кiмшiлiгiнi сынуы бойынша сот жзеге асырады.
2. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасы таайындалан адам сота осындай шараны тотату туралы немесе згерту туралы сыныс енгiзу шiн негiздердi бар екенi жнiндегi мселенi шешу шiн кемiнде алты айда бiр рет психиатр-дрiгерлер комиссиясында куландырылып отыруа жатады. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын олдануды тотату немесе згерту шiн негiздер болмаан кезде мжбрлеп емдеудi жзеге асыратын мекеменi кiмшiлiгi мжбрлеп емдеудi зарту шiн сота орытынды бередi. Мжбрлеп емдеудi бiрiншi зарту емдеу басталан кезден бастап алты ай ткеннен кейiн жргiзiлуi ммкiн, мжбрлеп емдеудi одан кейiн зарту жыл сайын жргiзiледi.
3. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын згертудi немесе тотатуды адамны психикалы жай-кйi згерiп, брын таайындалан шараны олдануда ажеттілік болмай алан не медициналы сипаттаы зге мжбрлеу шарасын таайындауда ажеттілік туындаан кезде сот жзеге асырады.
4. Психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеудi олдану тотатылан жадайда, сот мжбрлеп емдеуде болан адама атысты ажеттi материалдарды оны емдеу немесе психоневрологиялы йыма жiберу туралы мселенi азастан Республикасыны денсаулы сатау саласындаы занамасында кзделген тртiппен шешу шiн денсаулы сатау органдарына беруi ммкiн.
97-бап. Медициналы сипаттаы мжбрлеу шаралары олданыланнан кейiн жаза таайындау
1. ылмысты ы бзушылы жасааннан кейiн немесе жазасын теу уаытында зіні рекеттерi шiн зiне есеп беру немесе олара ие болу ммкiндiгiнен айыратын психикалы аурумен ауыран адама, егер ескіру мерзімі тіп кетпесе немесе оны ылмысты жауаптылы пен жазадан босату шін негiздер болмаса, ол сауыаннан кейiн сот оан жаза олдана алады.
2. Психикасыны бзылуы ылмыс жасааннан кейiн басталан адам емделген жадайда, жаза таайындау немесе оны орындауды айта бастау кезiнде адама психиатриялы стационарда мжбрлеп емдеу олданылан уаыт бас бостандыынан айыруды бiр кнi шін не амаа алуды бір кні шін психиатриялы стационарда болан бiр кн есебiмен жаза мерзiмiне есептеледi.
98-бап. Жазаны орындаумен біріктірілген медициналы сипаттаы мжбрлеу шаралары
1. Осы Кодекстi 91-бабы бiрiншi блiгiні 3) тармаында кзделген жадайда, медициналы сипаттаы мжбрлеу шаралары - бас бостандыынан айыруды теу орнында, ал зге де жаза трлерiне сотталандара атысты амбулаториялы психиатриялы кмек крсететiн денсаулы сатау йымдарында орындалады.
2. Осы Кодекстi 91-бабы бiрiншi блiгiні 4) тармаында кзделген жадайда, медициналы сипаттаы мжбрлеу шаралары - бас бостандыынан айыруды теу орнында, ал зге де жаза трлеріне сотталандара атысты денсаулы сатау йымдарында орындалады.