Она й шаруашылыына арасты мліметтерді жинау тсілдері

 

Сапалы тсілдерге баылау, фокус-топтар, сауалнама, хаттама талдауы, проекциялы жне физиологиялы лшеулерді, ал санды тсілдерге трлі срауларды жатызуа болады. Маркетингтік зерттеулерді ш тсілін арастыруа болады - баылау, эксперимент, срау.

Баылау - зерттеуші белгілі бір адамдар мен жадайларды тікелей баылаан кезде алашы апаратты жинау тсілдеріні бірі.

Мліметті жинау тсілдеріні баса трі - эксперимент. Млімет жинауды бл тсілін себеп-салдарлы байланыстарды айындауда пайдалануа болады.

Баылау дісі кбіне іздеу зерттеулерінде тиімді де, ал срау, алашы мліметті жинау тсілдеріні е иын тсілі ретінде, сипаттама зерттеулерді жргізуде тиімді./9/

Срау тсілі детте клиенттерді крсетілетін ызмет сапасы мен ассортиментіне байланысты таламдарын анытау шін пайдаланылады. Бл фирмаа маркетингтік ыпал жасау тадауында шешім абылдауа кмектеседі.

Срау, баылау жне эксперимент жмыстарын тім жніндегі агенттер немесе аталан істерді зіні басты жмысымен атар орындай алатын, ия болмаса арнайы блінген уаытта айналыса алатын фирманы баса ызметкерлері ткізе алады.

Мселен, она йді басты масаты іскер саяхатшыларды ммкіндігінше кбірек тарту болып табылады. Мнда, е алдымен, іскер саяхатшыларды труына тапсырысты кімдерді жасайтыны аныталады. Осы масатта срау жмысы ткізіледі.

Тменде трлі она йлерді траты клиенттеріні алдын ала тапсырыс жасау сауалнамасы бойынша жргізілген зерттеулерді мліметтері берілген:

- з бетімен 51%

- хатшы немесе кмекші арылы 30%

- коммерциялы саяхат агенттігі 15%

- жеке саяхат агенттігі 3%

- басалар 1%

Сйтіп, осындай срау жмыстарыны орытындысын пайдалана отырып, она йді маркетинг бліміні менеджері клиенттерді тарту масатында андай да бір наты шараларды жоспарлап, ткізе алады.

Алашы мліметтерді жинау кезінде трлі сауалнамалар мен механикалы рылыларды пайдалануа болады. Сауалнама - алашы мліметтерді жинауда е таралан тсіл болып табылады. Кеірек маынада алса, сауалнама деп сралынушы жауап беруге тиісті бірнеше сратар атарын атауа болады. Сауалнама мият растыру, байау жне олданбастан брын ателіктерді жою шараларын талап етеді. Сауалнаманы растыру кезінде дайындалан сратара, оларды ойылуы мен бірізділігіне аса назар аудару керек. Оларды атарына жауап талап етпейтін немесе оан жауап бергісі келмейтін сратарды оспаан жн. Маркетинг зерттеушілері сратарды екі трін ажыратады: жабы жне ашы. Жабы сра ммкін жауаптарды барлы нсаларын амтиды, сол себепті, сралынушы оларды ішінен біреуін тадай алады. Ашы сраа з сзімен жауап беру керек. Ашы сратар кбірек апарат береді, себебі сралынушы жауапты бір трімен шектелінбейді, мндай сратар зерттеуді іздеу сатысында те пайдалы. Ал жабы сратара берілген жауаптарды зінше тсіндіруге жне кестеге кіргізуге оай болады.

Сратарды ойылуы жеіл, екі шты емес жне жауапа ыпал етпейтін болуы тиіс. Бірінші ойылан сратар сралынушыны ммкіндігінше ызытыруы ажет. иын немесе жеке сратарды соына ойан дрыс.

Сауалнамадан баса трлі механикалы рылылар, мысалы, андай тсті кзбен жасыра абылданатындыын анытайтын рылы немесе барлы теледидарларды осылуы мен сндірілуін жне арналарды нмірлерін крсететін рылы.

«Риджент Алматы» она йіні мысалында она й ызмет сапасыны дегейін талдауда осы сауалнамалы тсіл масатты топты таламдарын нерлым толы зерделеуге ммкіндік береді. /6/

Сонымен атар, кпшілікпен байланыс жасауды трлі тсілдері бар, атап айтанда: телефонмен схбат, пошта арылы таратылатын сауалнамалар, жеке схбат, топты схбат. Мекемедегі ызмет крсетуді дегейі жнінде млімет жинауда трлі тсілдер олданылады. Оларды рамына, мысалы, кейінгі салыстыру шін тексеру сатып алулар, жасырын сатып алулар, шаымдар мен сыныстарды талдау, ызмет аудитіні командалары жне т.б. она й бизнесіне тн тсілдерді атарында зерттеліп жатан мселелерде білікті болатын адамдар-сарапшылар командасына жгінуді талап ететін сарапшылар баалауы тсілін арастыруа болады. Мндай тсілді жргізу барысында, тадап алынан, сенімді сарапшылар срау аазын толтырады. Айта кету керек, она й ызметі сапасыны дегейін анытау шін сарапшылара жгіну шетел она й бизнесіне алыпты лгі болып табылады. Мысалы, халыаралы она й корпорацияларында олдарына тексеру ааздарын алып, она йлерді зіні ксіпой кзарасымен баалайтын «сапа баылаушысы» деп аталатын ксіпойлар жмыс істейді. Дегенмен, баылаушыларды болуы она й жмысыны жоары тиімділігін амтамасыз етуге жеткіліксіз болады. Оан мынадай себептерді жатызуа болады:

s «она й ызметіні сапасы» деген ымды тек она й шаруашылыы маманыны кзарасымен анытау ммкін емес. Оан клиент кзімен арау ажет;

s тек сапа лгілерін траты, біртіндеп стану ана іс жзінде оны дегейіні жоарылау немесе тмендеу тенденциясын шектей алады;

s «сапа баылаушыларыны» жйесі бойынша мселені болу ммкіндігі мен оны жоюа дейінгі жол за та, тиімсіз болып келеді.

Талдауды барлы ммкін тсілдеріні жиынтыынан зор келешегі барларыны атарында баллды тсілді атауа болады. Оны тек талдау шін ана емес, сонымен атар жоспарлау мен болжау масатында да олдануа болады. Бл тсіл субъективті пікірлерді жиынтыын объективтендіруге ммкіндік береді.

Баллды тсілді жалпы методологиясын толы нсада былай деп крсетуге болады:

- сарапты талдауды ткізуді масаттарын алыптастыру;

- талдауды ткізілуін амтамасыз ететін мамандар тобын анытау;

- сарапты талдауды ткізуді амтамасыз етіп, дайындау;

- талдауа атысатын сарапшылар тобын алыптастыру;

- сратарды растырып, сауалнаманы дайындау;

- сра-сауал жргізу.

Маркетингтік зерттеу жмысыны нтижелеріні барынша дл, белгісіз жайттарды нерлым аз болуы ажет. Бл нтижелер маркетинг жніндегі басарушылара нерлым салматы шешім абылдауа ммкіндік береді

Мысалы, бірнеше туелсіз зерттеулерді нтижелері она й менеджерлеріне траты іскер саяхатшылар шін крсетілетін ызмет трлерін дайындауда септігін тигізеді. Мынадай нтижелер алынды:

- мейрамхананы болуы - 32%

- ызмет крсету сапасыны дегейі - 22%

- блме жиаздануы - 10%

- она контингенті - 11%

- демалуа арналан тренажер мен жабдыты болуы - 12%

- алдыы тжірибе - 10%

- ауіпсіздік - 3%

Сйтіп, іскер саяхатшылар - клиенттер санын кбейтіп, оларды сатап алуды кздеген компания, наты жадайда она й, осы зерттеу жмысыны мліметтерін пайдалана отырып, іскер саяхатшылар кбіне кіл блетін, ызмет сапасын жасартып, ызмет клемін лайта алады.

Бл жерде тек маркетингтік зерттеуді жргізіп ана оюды емес, сонымен атар, оны нтижелеріні де маыздылыы айдан аны.