Леуметтану ылым ретінде

ЛЕУМЕТТАНУ

Оу ралы

Павлодар

ББК-60.5я73

УДК-301 (075.8)

А91

С.Торайгыров атындаы Павлодар мемлекеттік университетіні ылыми кеесі сынан.

Пікір жазандар:

Биекенов К.У. л-Фараби атындаы АЗ.МУ-ді леуметтану кафедрасыны мегерушісі, леуметтану ылымдарыны докторы, профессор., Артыбаев Ж.О. С. Торайыров атындаы ПМУ-ді архелогия, этнология, этнография кафедрасыны мегерушісі, тарих ылымдарыны докторы, профессор.

растырушысы:Асылханова Г.Ж.

Аударма редакторы: Несіпбаева .

леуметтану. Оу ралы. – Павлодар: ПМУ-тібасылымы,

2005 -76 б.

Оу ралында негізгі ережелер мен леуметтануды ысаша тарихы берілген. Барлы таырыптар растырушыны дріс материалыны негізінде жазылан.

Мнда оытылатын мселелер мен міндеттерді тжірибелік баыттылыына, студенттерді олданбалы леуметтік зерттеулерді оу кезеінде жне бданкейін тікелей студенттік ауымымен йымдастыру мен ткізу дадыларын жетілдіруге кп кіл блінеді. растырушы р таырыбын ашарда зіні теоретикалы білімдерін жне зерттелетін мселелерді бастапы маызды баыттарын крсетеді.

Бл оу ралы студенттерге, малімдерге жне леуметтану ылымымен айналысатын ізденушілерге арналады.

ISBN – 9965-449-80-5

ББК – 60.5я73

Мазмны

Алы сз 4

Таырып 1 леуметтану ылым ретінде 6

Таырып 2 леуметтік ой дамуыны негізгі

тарихи кезедері 13

Таырып 3 леуметтік зерттеуді рылымы.

Бастапы леуметтік апарат жинау

дістері 25

Таырып 4 оамды жйе ретінде

леуметтік талдау 35

Таырып 5 оамны леуметтік

рылымы 45

Таырып 6 оамны леуметтік- демографиялы

рылым 52

Таырып 7 Тла социологиясы 56

Таырып 8Ебек социологиясы 63

Таырып 9 Басару социологиясы 67

дебиеттер тізімі 75

Алы сз

Оырмандара сынылып отыран оулы – адамдар ауымдастыында алыптасан леуметтік мірді, адамдар арасындаы рилы арым-атынасты алыптарды, мінез-лыты, дет-рыпты, негелік, имандылы, жн-жоралылы таылымдарды, ртрлі леуметтік топтарды экономикалы, саяси, леуметтік жне рухани мдделерін леуметтік зерттеу нтижиелері негізіінде айындайды.

ылыми білім жйесінде леуметтануа ерекше орын беріледі. Берілген ылым оамды оны рлымын, даму задылытарын, адамдарды тртібін ттас зерттейтін жалыз ылым. Кпшілікті срастырмай (срыпталан жиынтыты) леуметтанушы барлыы жнінде (генералды жиынды) білім тжырымдайды, себебі ол жеке пікірлерді жалпылайды, жне математикалы статистика дістері негізінде топтастырады. Адамдарды мият растырылан бадарлама негізінде срастырып, алым баралы ндылытар, нды баыттар, тртіп рылымы, мір ызыушылытары мен трмысы жнінде орытындылар жасайды. оамны леуметтік-типикалы бейнесін растырып, леуметтану адамдарды лкен леуметтік топтарды кілдері ретінде, яни леуметтік дреже мен леуметтік рольді орындаушылары ретінде зерттейді.

азіргі азастан Республикасындаы арынды оамды даму жадайында, мір жедел згерістерге шырап, шыл бетбрыстар жасалып жатан кезде, леуметтік былыстара, рдістерге, оиалара, саяси айраткерлерді ызметтеріне т.б., мият рі объективті трде талдау жасау ажет болан шата жалпы социологиялы теория ерекше методологиялы маыза ие болып отырандыы брімізге млім.

Сонымен, леуметтану ылымы оамды, оны ойнауындаы сан алуан леуметтік, экономикалы, ыты, саяси, діни, рухани т.б. былыстар мен рдістерді ылыми трыдан тсіндіріп, ындыруды жалпы теориялы методологиялы негізі, темір азыы болып табылады.

«леуметтану»студенттер шін маызды курс болып табылады, себебі, бл пн оларды азіргі оамны даму задылытарын тсінуге ыпал етеді, сонымен бірге студенттерді з бетінше социологиялы зерттеулер жасауа, оамны ккейтесті мселелеріне талдау жасауа йретеді .

Берілген оулы студентке оамны экономикалы жне леуметтік салаларындаы адамдар арасындаы зара арым – атынас жне зара ыпал етіуіні негізгі механизмдері туралы, оамны леуметтік жне экономикалы даму факторы ретіндегі оамны леуметтік рылымы мен леуметтік институттар туралы ке жне жан – жаты млімет беру, студенттерді леуметтік дниетанымдарын алыптастыру жне оамды леуметтік жйе ретінде тсінуге йрету.

леуметтану ылым ретінде

леуметтану ылыми білімні дара саласы ретінде біршама кеш алыптасты. Оны негізін 19 асырды екінші жартысында Огюст Конт пен Герберт Спенсер алады. «леуметтану» тсінігі алаш рет француз философы рі социологы О.Контпен олданылды. оам мен леуметтік мір жнінде ылым ретінде тсіндірілді. леуметтану пніні алыптасауы мен дамуы леуметтік атынастарды з аспектісінде арастыратын, кптеген жаа леуметтік концепцияларды пайда болуы арылы жзеге асты. Жалпы бл теориялар зіні теоретикалы-дістемелік маынасы бойынша бір-біріне айшы келді, біра леуметтануды ылым ретінде тарихи алыптасуына р теорияларды ролі айрыша келеді. леуметтануды оамдаы леметтік ауымдар, атынас, рылым, жйе мен йымдарды дамуы жнінде зерттейтін ылымы деп белгілейді.