Таырып. Алдын-ала тергеу жргізудін жалпы шарттары.

Дріс масаты:Алдын-ала тергеу жргізудін жалпы шарттарын ашу.

ысаша мазмны:

1. Алдын ала тергеуді тсінігі мен маызы. Алдын ала тергеуді трлері (нысандары). Анытау мен алдын ала тергеу, оларды арым атынастары.Алдын ала тергеуді тсінігі, мазмны мен міндеттері.Алдын-ала тергеу міндеттілігі. Тергелу ретіні тсінігі мен трлері. Алдын-ала тергеу жргізуді басталуы, аякталуы мен орны. Алдын-ала тергеу мерзімі, оны зарту тртібі. Прокурорды алдын-ала тергеу барысындаы кілеттіктері. Анытау мен алдын ала тергеу органдары шін прокурорды нскауларыны міндеттілігі.

2. Алдын ала тергеуді тергеушілер тобымен жргізу. Тергеу тобыны жетекшісіні кілеттіктері. Тергеу рекеттерін жргізуді жалпы шарттары. Алдын ала тергеу кезінде шыарылатын аулылар.

3. Алдын-ала тергеу міндетті істер бойынша анытау органдарыны іс-рекеті. Тергеу рекеттерін жргізудін жалпы ережелері. Алдын-ала тергеу барысында шыарылатын каулылар. Тергеу рекеттеріні хаттамалары: мазмны жне оларды рсімдеуді тртіптері. ылмыстарды жне басада за бзушылытарды жасалуына сер ететін мн-жайларды жою жнінде сыныс жасау.

4. ылмысты іс жргізудегі анытауды тсінігі, міндеттері мен трлері.Тергеушіні анытау органдарымен зара іс-имыл жасауды тсінігі, оны ылмысты іс жргізу нысандары. Алдын ала тергеу міндетті істер бойынша анытау органдарыны ызметтері. Кідірілмейтін тергеу іс рекеттеріні тсінігі, оларды анытау органдары жргізетін мерзімдері. ылмыс жасаган тланы анытау бойынша жедел шараларын жргізу барысындаы аныктау органдарыиы міндеттері. Алдын ала тергеу міндетті емес істер бойынша анытау жргізуді тртібі, жадайы мен мерзімдері. Анытау барысында длелденуге жататын мн-жайлар.

5. Айыптау хаттамасына ойылатын талаптар. Айыптау хаттамасын жасау жне оны істі сота жіберу шін прокурора баыттау. Істер бойынша анытау органыны бастыы мен прокурорды абылдайтын шешімдері. Жеделтілген аныктау істері бойынша алдын ала тергеуді жргізу. Анытауды задылыы бойынша прокурорды кілеттіктері. Анытау мен алдын ала тергеуді мліметтерін жария етпеу.

1.Алдын ала тергеу - ылмысты іс озаланнан кейінгі ылмысты іс жргізу сатыларыны бірі. Бл сатыда анытау органдары, тергеуші жне прокуорор ылмысты іс жргізу задары талаптарына сйкес ылмысты ашу, кдікті адамды стау ызметін, айыптау масатындаы длелдемелер, айатар жинау жніндегі біратар тергеу жне баса іс рекеттерді жргізеді. Одан кейін сотты діл жазалау шараларын шыаруын жзеге асырады (Р ІЖК 191-бап).

Алдын ала тергеу сатысында жинаталан материалдар негізінен сот мжілісінде зерттеледі. Оны сот баалап, сотталушыны кінлі немесе кінсіздігі туралы шешім абылдайды.

Алдын ала тергеуге дейін ылмыс белгілерін анытау жне ылмысты істі озау процестері жргізіледі.

ылмыстарды кпшілігі бойынша алдын ала тергеу жргізіледі, сондытан бл ылмысты істі сота дейін тергеуді негізгі формасы болып табылады. Жеке айыптау тртібімен ізге тсу бойынша ылмысты тергеу ерекше жадай болып табылады (Р ІЖК 390-бап).

Алдын ала тергеу жне анытау органдарындаы ылмысты іс жргізу ызметіні іс жргізу жаттарын райтын мерзімі мен саны бойынша е лкен белімі болып табылады. Алдын ала тергеу барысында іс бойынша длелдеме айатарды е кп блігі жинаталады жне ашылады.

Алдын ала тергеу тергеушілер, анытау органдары, анытаушылар арылы жргізіледі. Ал бл ылмысты ылмысты іс жргізу задарын дрыс олдануды адам мен азаматтарды кыы мен бостандыын сатауды маызды кепілі болып табылады.

Алдын ала тергеу формалары.Алдын ала тергеу екі формада жргізіледі: алдын ала тергеу жне анытау. Алдын ала тергеу — бл е алдымен ылмысты іс жргізу институты, яни тергеуші арылы жзеге асырылатын ылмысты сот ндірісі туралы задылы нормаларыны жиынтыы. Алдын ала тергеу — бл сондай-а лтты ауіпсіздік органдары, ішкі істер органдары жне аржы полициясы органдары тергеушілері жргізетін ылмысты тергеу. Оны тергеу бліміні бастыы да жргізуі ммкін (Р ІЖК 63-бап).

Алдын ала тергеу ндірісі барлы ылмыстар бойынша міндетті, тек ана ерекше жадайларда ауыр емес ылмысты істер бойынша жеке тртіппен жзеге асырыланда ана болуы ммкін (Р ІЖК 33 , 285-баптар).

ылмыс жасалан жер(Р ІЖК 193-бап). оама ауіпті зардапты басталан жерінен туелсіз оны аяталан жері ылмыс жасалан жер болып есептеледі. ылмыс жасалан жерді дл анытау ммкін болмаан жадайда алдын ала тергеу (бл жерді толы ашу стіне дейін) ылмыс болан жерде немесе зардапты жасалуы басталан жерде жргізіледі. Тергеуші ызметіні жері деп дегге оан аддын ала тергеу жргізу тапсырылан айма (аудан, ала, т.б.) айтылады.

Алдын ала тергеу ондірісіні басталуы.Алдын ала тергеу тек ана ылмысты іс козаланнан кейін басталады. Жалпы тртіп бойынша ылмысты іс озалана дейін тергеу іс рекеттерін жргізуге (ока болан орывды тексеруден баса) тыйым салынады.

Алдын ала тергеу мерзімі.ылмысты іс жргізу кодексіні 196-бабына сйкес адцын ала тергеу мерзімі тек ылмысты істі озау туралы аулы шыарылан сттен есептеледі. Тергеуші мен анытаушы ылмысты іс жргізу кодексіні 64, 67-баптарында аныталан з кілеттігі шеберінде ылмысты істі озайды жне оны ылмыс озалан кннен бастап екі ай мерзімінен кешіктірмей аятауы тиіс. Бл мерзім ішіне ылмысты істі озау стінен бастап, істі айыптау орытындысымен прокурора жолдаана немесе медициналы сипаттаы шара олдану туралы болмаса істі тотату не тотата тру туралы сотта арауа жіберу жніндегі аулыа енеді. Алдын ала тергеу мерзімі ауданды, алалы жне оан теестірілген прокурор арылы 3 айа дейін зартылуы ммкін.

Тотатылан жне уакытша тотатылан істерді осымша тергеу, оны адаалауды жзеге асыратын прокурор арылы аныталады жне оан іс тергеушіге тсіп оны істі з ндірісіне абылдаан стінен бастап бір айдан аспайтын мерзім беріледі. Айыпталушыны жне оны ораушысыны іс материалдарымен танысу уаыты, сондай-а тергеу тотатылан уаыт тергеу мерзімін есептеуде есепке алынбайды.

Тергеу айрыша крделі істер бойынша облыс прокуроры немесе оан теестірілген прокурор алдын ала тергеуді алты айа дейін созуы ммкін. Тергеу мерзімін одан рі созу істі крделілігін есепке ала отырып, ерекше жадайларда ана тергеу мерзімі аяталуа дейін он кннен кешіктірмей тергеушіні толы длел келтірген аулысы негізінде азастан Республикасы Бас прокуроры, оны орынбасарлары жне бас скери прокурор арылы шешімін табады.

Алдын ала тергеу жргізу шін ылмысты іс олара прокурор немесе сйкесті тергеу бастыы, анытау органыны жетекшісі арылы берілуі ммкін. Тергеуші немес анытаушы зі озаан немесе оан берілген іс бойынша оны з ндірісіне абылдай отырып, дереу тергеу жмысын бастауа міндетті.

Тергеушіні, анытаушыны істі з ндірісіне абылдауы аулы шыару жолымен жзеге асырылады. Тергеушіні, анытаушыны ылмысты іс бойынша істі з ндірісіне абылдау туралы аулы шыармай тергеу рекетін бастап кетуі ылмысты іс жргізу заын бзу болып табылады.

ауырт тергеу рекеттері.Алдын ала тергеу жргізу міндетті болып табылатын ылмыс белгілері бар іс рекет бойынша анытау органы ылмысты іс озап ауырт тергеу рекетін жргізуге ылы.

ауырт тергеу рекетіне мыналар жатызылады: тексеру, блектеу, тінту, куландыру, кдіктіні стау жне жауап алу, ылмыс іздерін табу жне тіркеу, бекіту масатында жбірленуші мен кулардан жауап алу, сол сияты дереу бекітуді талап ететін длелдемелер, алып ою жне зерттеу (Р ІЖК 200-бап, 1-белік).

Кейінге алдыруа болмайтын ауырт тергеу іс рекеттерін орындааннан кейін іс озалан кннен бастап, бес туліктен кешіктірмей анытау органы немес анытау органыны кілеттігі бар лауазымды адам істі тергеушіге беруге, бл жнінде 24 саат ішінде прокурора хабарлауа міндетті. Тергеуші з алауы бойынша не анытау органыны бастамашылдыы бойынша з ндірісіндегі ылмысты іс бойынша тергеу рекеттерін жргізуді жне жедел іздестіру шараларын анытау органына тапсыруы ммкін.

2.ылмысты iс бойынша алдын ала тергеу ол крделi немесе оны клемi лкен болан жадайда тергеушiлер тобына (тергеу тобына) тапсырылуы ммкiн, бл туралы ылмысты iс озау туралы аулыда крсетiледi немесе жеке аулы шыарылады. Бл туралы шешiмдi тергеу блiмiнi бастыы абылдауа ылы. аулыда тергеу жргiзу тапсырылан барлы тергеушiлер, оны iшiнде топ жетекшiсi - тергеушi крсетiлуге тиiс. Сезiктi, айыпталушы, жбiрленушi, азаматты талапкер, азаматты жауапкер мен оларды кiлдерi iстi тергеушiлер тобыны тергейтiнi туралы аулымен таныстырылуа тиiс жне олара тергеу тобыны жетекшiсiнен, сондай-а топ рамындаы кез келген тергеушiден бас тарту ыы тсiндiрiледi. Тергеу тобына алдын ала тергеу жргiзетiн бiрнеше органны тергеушiлерi енгiзiлуi ммкiн. Мндай топты ру туралы шешiм прокурорды нсауы бойынша да, осы органдарды тергеу блiмдерi бастытарыны бастамашылыы бойынша да абылдануы ммкiн. Шешiм тергеу блiмдерi бастытарыны бiрлескен аулысымен ресiмделедi, ол осы бапты бiрiншi блiгiнде крсетiлген талаптарды сатай отырып шыарылады. азастан Республикасыны Бас прокуроры ерекше жадайларда тергеудi толы жне объективтi еместiгi фактiлерi аныталан, iс крделi жне маызды болан кезде алдын ала тергеудi жзеге асыратын бiр немесе бiрнеше органны тергеушiлерi арасынан тергеу тобын ра алады, бл ретте прокурорды осы топты жетекшiсi етiп таайындап, бл шешiмдi з аулысымен ресiмдейдi.

Тергеу тобыны жетекшiсi ылмысты iстi зiнi iс жргiзуiне абылдайды, тергеу тобыны жмысын йымдастырады, баса тергеушiлердi iс-рекеттерiне басшылы жасайды.

Iстердi бiрiктiру жне блу, ылмысты iстi толыымен немесе оны бiр блiгiн тотату, iс бойынша iс жргiзудi тотата тру немесе айта жаырту туралы, сондай-а тергеу мерзiмiн зарту туралы тiнiштердi озау, блтартпау шарасы ретiнде амауа алуды, йде амап стауды олдану жне оларды зарту туралы шешiмдердi тергеу тобыны жетекшiсi ана абылдайды.

Айыптау орытындысын жне медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын олдану туралы мселенi арау шiн iстi сота жiберу туралы аулыны тергеу тобыны жетекшiсi жасайды жне оан ол ояды. Тергеу тобыны жетекшiсi баса тергеушiлер жргiзетiн тергеу iс-рекеттерiне атысуа, тергеу iс-рекеттерiн жеке зi жргiзуге ылы.

Тергеу тобыны жетекшiсi болып таайындалан прокурор тергеушiнi осы Кодексте кзделген барлы кiлеттiктерiн пайдаланады.