Басты сот талылауыны хаттамасына скертпелердi арау 330-бап.

Басты сот талылауыны хаттамасына ескертпелердi траалы етушi, ал ол за уаыт бойы болмаан кезде осы сотты баса судьясы арайды, ол натылау шiн ескертпе берген адамдарды шаыртуа ылы. Ескертпелердi арау нтижелерi бойынша судья оларды дрыстыын куландыру туралы не оларды абылдамау туралы длелдi аулы шыарады. Хаттамаа жне судьяны аулысына жасалан ескертпелер басты сот талылауыны хаттамасына оса тiгiледi.

9. ылмысты іс жргізу заы бойынша ылмысты істерді рамына байланысты бірінші сатыдаы сотгар ретінде іс-имыл жасайды.

Істі соттылыы — бл барлы ылмысты істі белгілері Р ІЖК-ні 38 тарау негізінде бірінші сатыдаы істі ай сотта, сотты ай рамында арастыратылатыны аныталады.

ылмысты істі жадайына байланысты (ылмысты жасалан жері, субъект жне оны трі, ылмысты характері жне заымдалан дрежесі) сота жататындыын былайша айырады:

— соттылыты тума (пндік) белгісі;

— соттылыты арнайы белгісі;

— соттылыты мекендік (ауматы) белгісі; Соттылыты тума белгісінде кылмыс сипаттамасы жне оны оам шін ауіптілігі аныталып, за бойынша ол ай сотта карастырылатыны аныталады.

1. Ауданды жне оан теестірілген сотты соттауына жатызылан істерді оспаанда, барлы ылмысты істер облысты жне оан теестірілген сотты соттауына жатады (Р ІЖК 290-бабыны 2-блігі);

Облысты жне оан теестірілген соттар бірінші сатыдаы, аппеляциялы жне адаалау соты ретінде іс-имыл жасайды.

Бірінші сатыдагы облысты соттарды арауына жататын ылмысты істер жасаланы шін ылмысты замен лім жазасы мына баптар бойынша беріледі: азастан Республикасыны ылмысты кодексіні 96-бабы (екінші блігі), 156-бабы (екінші блігі), 159-бабы (екінші блігі), 160-бабы, 162-бабы (тртінші белігі), 165, 167, 171, 340-баптары, 367-бабы (шінші блігі), 368-бабы (шінші блігі), 369-бабы (шінші блігі), 373-бабы (шінші белігі), 374-бабы (шінші блігі), 375-бабы (шінші блігі), 380-бабы (шінші блігі), 383-баптары жатады.

— сондай-а жоарыда аталан рекеттерді есі кіресілі-шыасылы кйінде жасаан не оларды жасааннан кейін жйке ауруымен ауыран адамдара лім жазасы беріледі (Р ІЖК 291-бапты 2-блігі).

Айта кететін жайт, облысты жне олара теестірілген соттарды ылмысты істер жніндегі аласы ауданды жне ола-а теестірілген соттарды зады кшіне енбеген кімдері мен аулыларына апелляциялы шаымдар, наразылытар бойынша істерді аппеляциялык тртіппен арайды.

Сонымен атар облысты сотты зады кшіне енген кімдеріне, аулыларына, сондай-а на сол сотты ылмысты істер жніндегі алкасыны апелляциялы аулыларына адаалау шаымдары, наразылытары бойынша істерді арайды.

азастан Республикасыны Жоары Сотыны соттауына барлыістер, апелляциялы щаымдар, прокурорды наразылытары бойынша істерді, сондай-а осы соттарды зады кшіне енбеген аулыларына жеке шаымдарды, прокурорды наразылытарын апелляциялы тртіппен арайды.

азастан Республикасы Жоары Сотыны адаалау аласы:

- ауданды жне оан теестірілген соттарды занды кшіне енген кімдері мен аулыларына; облысты жне оан теестірілген соттарды кьшмысты істер жніндегі аласыны апелляциялы шыаран аулыларына;

- облысты жне оан теестірілген соттарды істерді бірінші сатыда арау кезінде шыаран, зады кшіне енген кімдері мен аулыларына;

- облысты жне оан теестірілген соттардьщ адаалау алаларыны аулыларына;

- азастан Республикасы Жоары Сотыны кылмысты істер жніндегі аласыны апелляциялы тртіппен шыаран аулыларына;

- азастан Республикасы Жоары Сотыны жалпы отырысы осы Кодексті 458-бабыны шінші блігінде крсетілген негіздер бойынша азастан Республикасы Жоары Сотыны адаалау аласыны аулысына азастан Республикасы Жоары Соты Траасыны сынысы немесе азастан Республикасы Бас прокурорыны наразылыы бойынша істерді арайды.

Осы Кодексте кзделген жадайларда азастан Республикасыны Жоары Соты тиісті сот сатысында жаадан ашылан мн-жайлар бойынша істерді арайды.

Соттылыты арнайы белгісінде ылмыс жасаандарды ызметі, шені аныталады. Бндай жадайда скери ылмыс жасаандарды соттылыы шектеледі.

ылмысты істерді скери соттарды аралуына жатуы:

-азастан Республикасы ылмысты кодексіні 16-тарауында кзделген скери ылмыстар туралы;

- азастан Республикасыны скери жиындардан туі кезінде запастаы азаматтар здері тран жерлерде жасалан барлы ылмыстар туралы.

ылмыстык істерді ауматы сот арауына жатуы ылмыс жасалан жердегі сотта каралуы тиіс.

Ауматы сот талылауы арасында істі ай сотта аралатыны белгілі болады.

ылмыс жасалан жер мен оны тергеу орны рашанда сйкес келе бермейді. Мысалы, ылмысты істер ауматы ішкі істер органдарына арасты. Сонымен атар ылмыстык, істер ауматы сота арасты емес, ол тек Р ІЖК-ні 291-бабыны 2-блігіне сйкес тек облыстык, немесе оан теестірілген сота ана арасты.

Р ІЖК-ні 294-бабына сйкес ылмысты іс жасалан жердегі сотга аралуы тиіс. Ол шін мынадай жадайлар болуы ажет. Егер ылмыс бір сотты ызмет жасайтын жерінде басталып, баска сотты ызмет жасайтын жерінде аяталса, іс тергеу аяталан жердегі сотта аралады.

Егер ылмыс азастан Республикасынан тысарыжерде жасалса немесе ылмыс жасалан жерді анытау ммкін болмаса, немесе ылмыстар ртрлі жерде жасалса істі тергеу аяталан жердегі сот райды (Р КІЖК 294-бабыны 3-блігі).

ылмысты істерді біріктіру кезінде сотты аралуына жатуын белгілеу.Бір адамды немесе адамдар тобын істерді ртрлі дегейдегі соттарда каралатан бірнеше ылмыс жасааны шін айыптау кезінде іс жоары тран сот сатысында аралады.

осымша белгілер бойынша істі соттылыы:

1) бірнеше ылмыс жасады деп айыпталан адам немесе топ істері трлі дегейде сотталады (мысалы, рлы жасаан жадайда іс ауданды сотта, ал ылмыс облысты сотга аралады), бл жадайда екі істе жоары облысты сотта аралады;

2) егер скери ызметшілер немесе баса адамдара атысты скери соттарда ылмысты істерді арауа жол берілмейді;

3) егер ісі скери соттарда аралатын скери ызметшілермен немесе баска адамдармен бірге ылмыс жасалан баса жадайларда жол беріледі;

4) егер скери міндетті емес адамдар немесе скери ызметін теп жрген скери ызметшілер болса скери сота арасты болады, ал азаматты тла алыптаспаан жадайда іс жалпы за органына жктеледі (Р ІЖК 295-бап).

Р КІЖК-ні 297-бабында аралуына жататын соттан ылмысты істі баса сота беруі аралан. Сота келіп тскен істін, аталан сотты арауына жататындыын сот анытауы керек (Р ІЖК-ні 300-бабыны 1-блігіні 1-тармаы).

Егер сот келіп тскен істі зіні арауына жатпайтынын анытаса, онда істі сотты аралуына жатызылуы бойынша арасты сота жібереді.

Ауматы сот аралуына жатызылу ережелерін бзушылы басты сот отырысывда аныталуы ммкін. Бндай жадайларда процесті барлы атысушыларыны келісімімен сот істі езіні іс жргізуінде алдыруа ылы. Егер келіспеген, айыпталушы, жбірленушіні жне т.б. атысуынсыз сот отырысы болан жадайда немесе ауматы соттылы бзылан жадайда судья сот отырысын тотатып, істі баса сотты арауына береді. Бл туралы судья аулы абылдайды.

Егер істі жоары тран немесе скери сотты арауына жататыны аныталса, ол барлы жадайларда сот аралуына жатызылуы бойынша жіберілуге тиіс (Р ІЖК 296-бап).

арауына жататын соттан ылмысты істі баса сота беру.Жекелеген жадайларда, істі мейлінше тез, жан-жаты жне объективті арау масатында ол тараптарды тініші немесе келісімі бойынша бір соттан сол дегейдегі баса сотты арауына берілуі ммкін. Бл ретте істі беруге оны сот отырысында аралуына дейін ана жол беріледі.

КР ІЖК-ні 297-бабында айтьшандай істі бір сотган екінші сота берутуралы мселені жоары тран сот шешеді:

- егер Р ІЖК-ні 90-бабына сйкес судьяа (сотталушыны, жбірленушіні жне оларды ораушылары) арсылы болан жадайда;

- егер соттар рамына кіретін судьяны денсаулыына немесе зіні бас тартуына байланысты атыса алмауы;

- егер белгілі бір жадайлара байланысты соттарды істі арауа ммкіндігі болмаан жадайда (Р ІЖК 90-бап).

Істі бір соттан екінші бір сота беру туралы мселені жоары тран сот шешіп, ол туралы аулы шыарады.

Сот аралуына жататындыы туралы дауларды шешу.Соттарды арасындаы сот аралуына жататындыы туралы дауларды жоары тран сот шешеді, оны шешімі тпкілікті болып табылады жне ол шаымдануа жатпайды.

 

зін-зі баылау сратары:

1. Мемлекеттік айыптаушыны басты сот талылауына катысуы, оны ыатары мен міндеттері.

2. Жбірленушіні басты сот талылауына атысуы, оны ытары мен міндеттері.

3. Жбірленушіні сот талкылауына келмеуді салдары.

4. Азаматты талапкер мен азаматты жауапкерді басты сот талылауына катысуы, оларды ытары мен міндеттері. Оларды келмеуді салдары.

5. Басты сот талылауыны шегі.

6. Басты сот талкылауын кейінге алдыруды негіздері мен іс жргізушілік тртіптері. ылмысты істі токтата труды негізі мен іс жргізушілік тртібі.

7. Блтартау шарасы туралы жне оларды мерзімдері туралы мселелерді шешу.

8. Басты сот талкылауында ылмысты істерді кысарту.

9. Басты сот талылауында аулылар шыару тртіптері. Басты сот талылауында тртіпті амтамасыз ету максатында олданылатын шаралар.

10. Басты сот талылауыны хаттамасы, оны мазмны мен маызы. Басты сот талылауы отырысыны хаттамасына ескерту жасау жне оларды арау тртіптері.