Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын тотату, згерту жне мерзімін зарту

Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын тотату, згерту жне мерзімін зарту сот ісін жргізудегі негізгі ерекшелігі болып табылады.

Медициналы сипаттаы мжбрлеу шараларын олдануды тотату, згерту немесе мерзімін зарту туралы мселелерді азастан Республикасы ылмысты кодексіні 93-бабында кзделген тртіппен медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын олдану туралы аулы шыарады.

Сот немесе осы шараны олдану орны бойынша ш сот трешісінен тратын ала рамындаы сот арайды.

Істі тындауды таайындау туралы сот медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасы олданылан адамны занды кіліне, мжбрлеп емдеуді жзеге асырушы мекемені кімшілігіне, ораушы мен прокурора хабарлайды. Сот отырысына ораушы мен прокурорды атысуы міндетті, баса адамдарды келмеуі істі арауа кедергі келтірмейді.

Сот отырысында мжбрлеп емдеуді жзеге асырушы мекемені сынысы (орытындысы), психиатр дрігерлер комиссияны орытындысы зерттеледі, отырыса атысушы адамдарды пікірі тындалады. Егер психиатр дрігерлер комиссиясыны орытындысы кмн тудыратын болса, сот отырыса атысушы адамдарды тініші бойынша немесе з бастамасы бойынша сот психиатриялы сараптамасын таайындай алады, осымша жаттарды талап етеді, сондай-а медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын олдануды тотату, згерту немесе мерзімін зарту туралы мселесі шешіліп отыран адамнан, егер бл оны психикасыны жай-кйі бойынша ммкін болса, жауап алады.

Сот бдан брын таайындалан шараны олдану ажеттігі жойылатын не медициналы сипаттаы зге шараны таайындау ажеттігі туындайтын адамны осындай психикалы жай-кйі жадайында медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын тотатады немесе згертеді. Сот медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын тотату немесе згерту шін негіздер болмаан ретте мжбрлеп емдеуді зартады.

Медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасын олдануды тотату, згерту немесе мерзімін зарту туралы, сондай-а тотатудан, згертуден немесе зартудан бас тарту туралы сот кеесу блмесінде аулы шыарады жне оны сот отырысында жариялайды.

Егер ылмыс жасааннан кейін оны психикасы бзылып ауруыны салдарынан медициналы сипаттаы мжбрлеу шарасы олданылан адамды психиатр дрігерлер комиссиясы сауыан деп таныса, онда сот мжбрлеп емдеуді жзеге асырушы медициналы мекеме орытындысыны негізінде медициналы сипаттаы мжбрлеп емдеу шарасын олдануды тотату туралы аулы шыарады жне істі анытау немесе алдын ала тергеу жргізу, осы адамды айыпталушы ретінде тарту жне істі жалпы тртіппен сота беру туралы мселені шеідеді. Медициналы мекемеде ткізілген уаыт жазаны теу мерзіміне есептеледі (Р ІЖК 520-бап).

3.азастан Республикасы баса да кптеген мемлекеттер сияты халыаралы ылмыстармен, сонымен оса ылмыстар (терроризм, аша рлау, наркобизнеспен крес, кепілге алу, лды жне л сату жне т.б.) ылмыстар жнінде баса мемлекеттермен ынтыматасты атынаста.

Жоарыда атап крсетілген ылмыстар жнінде халыаралы ынтыматасты крес тек келісімшарт негізінде, немесе екеуара келісім негізінде ана жзеге асады. Бізді мемлекет ылмыспен крес ортасында халыаралы жне мекеме арасындаы ынтыматасты негізіндегі толыымен келісім жасасан болып табылады. 1993 жылды З наурызында азастан ТМД елдерімен азаматты, отбасылы жне ылмысты іс бойынша ыты кмек жнінде келісім бекітті.

Соы жылдарда ылмысты істер бойынша ыты кмек туралы келісімшарттар, келісімдер мен міндеттемелер, сонымен оса ылмыс жасаан адамдарды ылмысты жауапкершілікке тарту немесе олара кім шыару жнінде: Моолия, ытай Халы Республикасы, Ресей Федерациясы, Венгер Республикасы, ырызстан Республикасы, збекстан Республикасы, Корей Халыты-демократиялы республикасы, Литва Республикасы, Пкістан Республикасы, Тркіменстан Республикасы, Тркия Республикасы, Германия Федеративтік Республикасы, Италия Республикасы жне т.б.

азастан Халыаралы ылмысты полиция йымыны (Интерпол) мшесі. азастан Республикасы Ішкі істер министрлігіні жйесінде Интерпол бюросы жмыс істейді. Интерпол 1923 жылы крылды, ол Франция мемлекетіні Лион аласында орналасан. Интерпол халыаралы ылмыскерлерді тізетін орталы сонымен онда халыаралы ылмыскерлерді, кдіктілерді, із-тзсіз жоалан адамдарды, нды заттарды іздеу координациясын жзеге асырады. азіргі кнде 150-ден аса мемлекет Интерпол мшесі, оны ішінде азастан Республикасы да бар.

Интерполды негізгі тапсырмалары:

а) ылмыс туралы апаратпен алмасу;

б)азастан Республикасыны халыаралы келісімімен халыаралы ы корау органдарыны сауалдарына кемек крсету;

в)шетел мемлекеттеріні ылмыспен крес жніндегі сратарына халыаралы келісімшарттарды орындалуын адаалау;

«Азаматгы, отбасылы жне ылмысты істер жніндегі ыты кмек жне ыты атынас жнінде» келісімні 6-бабына сйкес 1993 жылды 22 атарында ТМД арасында жасалан келісімшартта, келісімшарт жасасан мемлекеттер бір-біріне іс жргізу рекеттерімен за жзінде карастырылан келісім беруші елге жекелей ыты кмек беруі ажет:

— жаттарды ру жне жіберу;

— заттай дледдемелерді алу, тінту, жіберу жне беру;

— сараптама жргізу;

— айыпталушы, кугер, сарапшылара тергеу жргізу;

—ылмысты тергеу жмысын жргізу, ылмыс жасаан адамдарды іздеу жне беру;

—азаматты істер бойынша сот шешімін орындау жне мойындау, азаматты талапкерге шыарылан кім, атарылан істер, сонымен оса жаттарды беру.

азастан Республикасыны ылмысты іс жргізу кодексіні халыаралы ынтыматастыына екі блім арналан:

—55-блім, 521—536-баптарынан трады, онда ылмысты процесті жргізуші органдарды шет мемлекеттерді ылмысты істер бойынша зыретті мекемелерімен жне лауазымды адамдарымен зара іс-имылыны тртібі туралы негізгі ережелерін арастырады;

—56-блім, 537-541-баптарынан трады, онда жазасын зі азаматы болып табылатын мемлекетте теу шін бас бостадыынан айыруа сотталан адамды беру негіздері мен тртібін арастырады.

ыты комек крсету мселелері бойынша арым-атынас жасау тртібі (Р ІЖК 523-бап)

ыты кмек крсету ретімен азастан Республикасы ыты кмек туралы халыаралы шарт жасасан шетел мемлекеттеріні тергеу органдарына жне соттарына не зара негіздегі іс-рекеттер, сондай-а азастан Республикасыны баса да зандары мен халыаралы шарттарында кзделген зге де іс рекеттер жргізілуі ммкін. азастан Республикасыны шетел мемлекетіне ыты кмек крсету жніндегі келісім жазбаша трде бекітілуі тиіс. Шетел мемлекетіне ыты кмек беру жніндегі сас міндеттемелерді азастан Республикасы да з мойнына алады.

Тергеу имылдарын жргізу туралы тапсырма азастан Республикасыны Бас Прокуроры, ал сот іс-рекеті - азастан Республикасыны ділет министріне тиісінше оларды орынбасарлары, не кілетті лауазымды адамдар арылы жіберіледі, олар ажетті жадайларда азастан Республикасыны Сырты істер министрлігіні делдал болуын срайды.

Сот, прокурор, тергеуші, анытаушы баса мемлекетті аумаында ісжргізуде (жауап алу, іздеу, тергеу, сот сараптамасын жргізу немесе т.б.) жне зге де іс-рекеттерді орындау жнінде ыты кмек крсету туралы тиісті бланкіде тапсырма жасайды. рылан жаттара ол ойылып, ылмысты іс жргізуші органны (ІІМ, К, аржы полициясы) елтабалы мрімен куландырылып, жіберіліп отыран мемлекет тіліне аударылуы тиіс.

Тиісті прокурорды, сотты длелді тініші бойынша ыты кмек крсету туралы тапсырма тиісінше азастан Республикасыны Бас Прокурорына, ділет министріне немесе укілетті прокурора жіберіледі.

Баса мемлекетті зыретті мекемесіне ыты кмек крсету туралы тапсырма жіберу жніндегі мселені азастан Республикасыны Бас Прокуроры, ділет министрі шешеді.

Іс жргізу рекеттерін жргізу туралы тапсырманы мазмны(КР ІЖК 524-бап). Тергеу жне сот іс-рекетін жргізу туралы тапсырма жазбаша нысанда жасалуы, тапсырманы жіберуші лауазымды адам ол оюы, мекемені елтабалы мрімен куландыруы жне:

— тапсырманы беріп отыран органны атауын;

— тапсырманы жіберіліп отыран органны атауы мен мекен-жайын;

— істі атауын жне тапсырманы сипатын;

—здеріне атысты тапсырма жасалып отыран адамдар, оларды азаматтыы, ксібіні трі, тратын жері немесе жрген жері, занды тлалар шін оларды орналасан жері туралы деректерді;

—аныталуа жататын мн-жайларды баяндауды, сондай-а сралынатын жаттарды, затты жне баса да айатарды тізбесін;

—жасалан ылмысты іс жзіндегі мн-жайларын жне оны саралануы туралы мліметгерді, ажет боланда — іс-рекетпен келтірілген залалды млшері туралы деректерді;

— тапсырманы атару шін ажет баса да мліметтерді амтуа тиіс.

Іс жргізушілік іс-рекеттер жргізу туралы тапсырманы атаруды тртібі(Р ІЖК 525-бап). Сот, прокурор, тергеуші, анытау органы тергеу немесе сот іс-рекетгерін жргізу туралы шетел мемлекеттеріні тиісті мекемелері мен лауазымды адамдарыны белгіленген тртіппен здеріне берген тапсырмаларын Р ІЖК-ні жалпы ережелері бойынша атарады.

азастан Республикасыны Бас Прокуроры, ділет министрлігі, Сырты істер министрлігіні рсатымен халыаралы шартта кзделген жадайларда тапсырманы орындау кезінде баса мемлекетгі зыретті мекемесіні кілі атыса алады.

Баса мемлекетте істі тергеу жнінде азастанны срауы бойынша тртіппен жиналан, Р ІЖК-де кзделген тртіп бойынша зыретті мекемеден келіп тскен длелдер, азастан Республикасыны аумаында іс бойынша жиналан длелдер сияты занды кшіне енген болып табылады.

Тапсырманы орындау кезінде азастан Республикасыны мемлекеттік тілі не орыс тілі олданылады. Егер тапсырманы атару ммкін болмаса, алынан жаттар тиісінше азастан Республикасыны Бас Прокуратурасы немесе азастан Республикасыны ділет министрлігі арылы тапсырма берілген шетел мекемесіне оны атаруа кедергі келтірген себептер крсетіле отырып айтарылады.

Тапсырма, егер оны атару азастан Республикасыны егемендігіне немесе ауіпсіздігіне залал келтіретін не оны задарына айшы келетін болса, барлы жадайда да айтарылады.

Сот тергеуін жргізуге немесе сот ісін жргізуге тараптарды шаыру(Р ІЖК 526-бап). ылмысты іс жргізу заы жазбаша материалдарды, ылмысты іс бойынша длелдемелерді аланнан кейін сота куларды жне де баса атысушыларды шаыру туралы мселені реттейді.

Ку, жбірленуші, азаматты талапкер, азаматты жауапкер, оларды кілдері, сарапшы, егер олар шетел мемлекетіні азаматтары болса, ылмысты іс жргізуші тиісті лауазымды адам оларды келісімімен азастан Республикасыны аумаында тергеу немесе сот іс-рекеттерін жргізу шін шаыруы ммкін.

Тергеу жне сот іс-рекеттерін куні, жбірленушіні жне баса да атысушьшарды атысуымен іс жргізу осы Кодексті ережелері бойынша мыналардан баса реттерде жзеге асырылады:

а)мжбрлеп келтіруге, ашалай ндіріп алуа, сондай-а айатар беруден бас тартаны немесе жалтараны шін жне крінеу жалан айатар бергені немесе крінеу жалан орытынды жасааны шін ылмысты жауаптылыка тартуа жол берілмейді;

б)оларды мемлекеттік шекарадан ткенге дейін жасаан рекеті шін азастан Республикасыны аумаында ылмысты жне кімшілік жауапа тартуа, амауа алуа жне жазаа шыратуа болмайды.

в)мндай адамдарды аралып жатан ылмысты іске байланысты оларды кулік айатар немесе сарапшылар ретіндегі орытындыларына орай жауапа тартуа, амауа алуа немесе жазаа шыратуа болмайды.

Егер шаырылатын адам (кугер, жбірленуші, азаматты талапкер, азаматты жауапкер, оларды кілдері, сарапшы) ылмысты жауапа тартылса немесе сратушы мемлекетті аумаында баса ылмысы шін сотталса ол зіні азаматтыына арамастан, белгілі бір уаыта берілуі ммкін.

Жоарыда аталан, тергеу ісіне шаырылан адамдар, егер оларды ммкіндігі бола трып, азастан Республикасыны аумаынан здеріне ылмысты процесті жргізуші орган оларды бдан рі болуы ажет еместігін хабарлаан кннен бастап он бес тулік ткенге дейін кетпесе, жоарыда айтып тілген кепілдіктерінен айырылады.

Бл мерзімге сол адамдарды азастан Республикасыны аумаынан кете алмауына здері кінлі болмаан уаыт есептелмейді (Р ІЖК 526-бапты 5-блігі).

Істі материалдарын ылмысты удалауды жаластыру шін жіберу(Р ІЖК 527-бап). азастан Республикасынан тыс жерге кетіп алан шетелдік азастан Республикасыны аумаында ылмыс жасаан жадайда немесе оны атысуынсыз тергеу ісін жргізу ммкін болмаан жадайда ылмысты іс жргізу кодексінде ылмысты іс тртібі арастырылан. Бндай жадайда іс озаан тергеу органы немесе тергеуші Р ІЖК-ні 304, 265, 50-баптарыны 1-блігіні 5- тармаында кзделген тртіппен іс бойынша іс жргізуді тотата тру туралы длелді аулы, сондай-а Р ІЖК-ні 192, 306-баптарында кезделген тртіппен ылмысты істерді тергелуі немесе сотта аралуы бойынша берілуі туралы аулы шыарады.

Содан со баса мемлекетке берілетін материалдар ылмысты іс бойынша айыпты деп табатын барлы ажетгі длелдемелермен жне халыаралы шарта сйкес жасалуы тиіс.

азастан Республикасыны аумаында шетел азаматымен жасалан ылмысты тергеу жргізу шін істі баса мемлекетке халыаралы шарта сйкес жіберу туралы мселені шешу шін істі материалдары ылмысты ізге тсуді жзеге асыру жнінде тінішпен бірге азастан Республикасыны Бас Прокурорына немесе кілетті прокурора жіберіледі. азастан Республикасыны Бас Прокуроры халыаралы шарта немесе келісімге, мемлекетпен жазбаша міндеттемеге, шетел азаматыны айда кеткендігіне сйкес ылмысты іс материалдарын жіберу туралы мселені шешеді.

4.Шетел мемлекеті тиісті мекемесіні шетел мемлекетіні аумаында ылмыс жасаан жне азастан Республикасына айтып оралан азастан Республикасыны азаматына атысты ылмысты істі рі арай тексеру шін беру туралы тінішін азастан Республикасыны Бас Прокуроры немесе кілетті прокурор арайды. Алдын ала тергеу мен сот талылауы мндай жадайларда ылмысты іс жргізу кодексінде кзделген тртіппен жргізіледі.

Шетел мемлекетіні аумаында істі тексеру кезінде осыан кілетті органны немесе лауазымды адамны з зыреті шегінде жне белгіленген нысан бойынша алан длелдері тергеуді азастан Республикасында жаластыру кезінде іс бойынша жиналан баса длелдермен те зан кшіне ие болады.

азастан Республикасыны азаматы шетел мемлекетіні аумаында ылмыс жасаан, содан со азастан Республикасына айтып оралан жадайда оан атысты ылмысты ізге тсу озалана дейін ылмысты істі азастан Республикасыны алдын ала тергеу органдары шетел мемлекет мекемесіні азастан Республикасыны Бас Прокуратурасына табыс етілген осы ылмыс туралы материалдары бойынша ылмысты іс озауы жне тергелуі ммкін.

ылмысты іс жргізуші орган іс бойынша абылданан тпкілікті шешім туралы азастан Республикасыны Бас Прокурорына немесе укілетті прокурора хабарлауа жне бл шешімні кшірмесін жіберуге міндетгі.

Адамды ылмысты жауапа тарту немесе кімді орындау шін стап беру туралы талапты жіберу(Р ІЖК 529-бап). Адамды ылмысты жауапа тарту немесе кімді орындау шін стап беру туралы талапты жіберу туралы сра мселесі жнінде тек азастан Республикасыны баса мелекеттермен келісімі жне міндеттемелерімен немесе халыаралы шартта кзделген жадайда арастыруы тиіс.

азастан Республикасыны Бас Прокуроры немесе кілетгі прокурор шетел мемлекетіні зыретті мекемесіне азастан Республикасыны азаматы болып табылатын ылмыс жасаан адамды, егер осы адама атысты айыптау кімі немесе оны айыпталушы ретінде тарту туралы аулы шыарылса, оны стап беру туралы талаппен шетел мемлекетіні тиісті мекемесіне тініш жасайды.

ылмысты іс жргізуші орган азастан Республикасыны аумаында ылмыс жасап, оны аумаынан кетіп алан адамды стап беру туралы азастан Республикасыны Бас Прокурорына немесе кілетті прокурора тініш жасап, оан ажетті жаттарды оса тіркейді.

Беру туралы талапта:

1) ылмысты істі жргізіп жатан органны атауы;

2) сотталушыны (айыпталушыны) тегі, аты, туан жылы, азаматтыы туралы деректер, сырты бет-пішін сипаттамасы, фотосуреті;

3)осы ылмыс шін жауаптылыты кздейтін заны мтінін келтіріп, жазаны міндетті трде крсете отырып, жасалан ылмысты іс жзіндегі мн-жайларыны баяндалуы;

4) занды кшіне енген кімні, не тиісті жаттарды куландырылан кшірмелерін оса тіркей отырып, айыпталушы ретінде тарту туралы аулыны шыарылан жері мен уаыты туралы мліметтер амтылуа тиіс.

стап беру туралы тінішке: айып тау туралы аулыны кшірмесі, амауа алу туралы аулыны кшірмесі, стап берілуге тиісті адамны азаматтыын растайтын жаттар, тиісті прокурорды стап беру туралы тінішіні зандылыы мен негізділігі туралы орытындысы оса тіркелуге тиіс.