Азіргі ортадаы леуметтік саясатты ерекшеліктері
Саясат жалпы аланда азіргі адамны ажеттілігі, талап – тілегі болады. йткені, саясат оам міріні барлы, оны алуан трлі іс-имылыны крсеткіші шектеушісі. Саясат оам міріні кез-келген саласындаы барлы былыстармен процесінде крсетледі деуге болады. Сондытан, ол зіні пайда болуы кезенінен бастап, ртрлі дегейде, крделі трде трліше дрежеде тіп жатады. Ол адамны тран жерінен, жмысшыларды алашы жымнан басталып, мемлекетте, мемлекеттер арасындаы саяси атынастара саяси трыдан басшылы етумен аяталады.
азіргі саяси ылымда саясатты табиатты тсіну те кдрделі ым болып отыр. Саясатты сонау ертеде пайда боланнан бастап, азіргі кнге дейінгі тсініктеріне бірнеше кзарастар мен аытамалар кездеседі.
Мселен: зерттеушілерді бір тобы саясатты – адамдарды з мдделерін іске асыруа, орауа баытталан, саяси билікті басып алуа, олында стап труа, оны пайдалануа тырысушылыпен байланысты мемлектті, лтты, лкен леуметтік топты, не жеке адамны ызметі деп тсіндіреді.
Ал, екіншіден, саясат- ол мемлекетті істеріне атынасу оны ызметіні масаты мен мазмны аытау. ( Мнда міндеттері арылы аытап тр.)
шіншіден, саясат – шебер жасалынан басшымен оны сыбайластарыны ниеттерін, амал - рекетін білдіреді.
Саясат - ол ызмет болса, екіншіден нер, басару нері болып табылады. /Аристотель/.
Саясатты негізгі екі трін ажыратуа болады; ішкі жне сырты. Ал бізді арастырайы деп отыранымыз, ол леуметтік саясат. леуметтік саясат – мемлекетті ішкі саясатыны рамдас блігі.
леуметтік саясат дегеніміз – ішкі саясатты рамдар блігі жне мемлекетті, адамны, оамны, топты мдделерін йлестіру жне экономикалы-леуметтік, саяси-идеологиялы жаынан амтамасыз ету жніндегі саяси ызмет болып табылады. оам шеберінде болып жатан реформалар оамны басару механизімінде ана емес, жеке адам мен ебек жымдарыны топтар жне леуметтік немесе ксіптік топтар мірінде жан жаты тере серін тигізеді. Міне, осындай жадайда жеке адам мен оам арасындаы жарасымдылы мддесін, оны ыы мен бостандыын орауа, кепілдік беретін факторлар негізінде мемлекетті леуметтік саласы мен халыты трлі топтарымен жргізетін рылымыны орны деп атауа болады.
леуметтік саясат мні кптеген кешенді мселелерді амтиды зіні мазмнында мына тмендегі зекті проблемаларды шешуге батталан ызметтерді анытайды. Олар, нарыты атынастара ту кезеінде халыты ммкіндігі шектеулі топтарын леуметтік орау, азаматтарды мір тіршілігіне байланысты кепілдіктер, ызмет крсету саласы халыты денсаулыын орау, білімін, рухани мдениетін дамыту. Сонымен оса, леуметтік саясатты мні-оамдаы бейбітшілік пен татулы шін жадай жасау, леуметтІк серіктестік институттарын дамыту, ебекшілерге ділетті де лайыты ебекаы тлеу ыына жне орауа кепілдеме беру. Мемлекетті леуметтік саясаты - бл мемлекетті жне оны институттарыны жергілікті зін-зі басару органдарыны меншікті барлы трлеріндегі ксіпорындар мен мекемелерді, азаматтарды оамны дамуы мен леуметтік саласын басару рекеті. азіргі жадайда леуметтік саясатты дамуы-мдениетті, денсаулы сатауды, білім беруді жне экономиканы дамуы дегейімен байланысты.
леуметтік мемлекетті басты тжырымдамасыны негізі - те ертеде пайда болан леуметтік саясата келіп тіреледі. Ертеде кптеген билеушілер, жадайы те тмен адамдара нан тарату мен ойын-сауытар йымдастыру арылы аморлы жасаан.
леуметтік саясатты басты идеясы - гуманизм принциптері негізінде оам мірін саяси жне ыты жаынан жетілдіру, кешенді ызметін жзеге асыру, азаматты оам дамуына жадай жасау.
леуметтік саясатты тере тсіну шін оны белгілерін ажырата білу керек. Біріншіден, леуметтік саясатты жзеге асырудаы ыты табиаты, мемлекетті леуметтік процестерді баылау жне баыттау міндеті жатады. Екіншіден, леуметтік сатандыру жйесіні жасаталуын айтуа болады. шіншіден, бюджеттік-леуметтік тлемдер, тртіншіден, леуметтік амсыздандыруды, жмыспен жне мемлекеттік орауды амтамасыз ететін мемлекеттік жйе жне оамны рбір мшесіне мемлекетті леуметтік олдау крсетуі жатады.
леуметтік саясат мемлекетті экономикалы саясатына шешуші сер ете алады. йткені, онда леуметтік жне экономикалы атынастар арасындаы шиеленістеи жне оларды шешімі объективті орын алан.
оамды мірді крделілігі жне арама-айшылыы оамны наты дамуыны кезедерде маызды баыттарына мемлекетті кіл блуін талап етеді. Сондытан азіргі оамдаы экономиканы нарыа кшуі мемлекетті леуметтік саясат мселелеріне жне кптеген категорияларды леуметтік орауа ерекше кіл блуін ажет етеді.
Біріншіден, леуметтік салада экономикалы іскерлік орытындылары жзеге асырылса, екіншіден, леуметтік процестер нерлым жоары дрежеде оамды прогресті адам барлы ндылытарыны шегі болатын жне осы процесті зіндік масаты болып табылатын гуманистік мнін атарады. шіншіден, белсенді леуметтік саясатты оамны басты ндірістік кштерін райтын адами факторды активтендірушілігі, мемлекетті материалды жне рухани мдениетіні дамуындаы шыармашылы бастауды болуы ммкін емес.
Сондытан леуметтік саясат - бл оамдаы леуметтік атынастарды, оны кптеген мшелеріні мдделері арылы реттейтін демократиялы мемлекетті жалпы саяси блігіні рамдас блігі болып табылады.
азіргі оамдаы леуметтік саясат - бл жалпы халыты, оны таптарыны, леуметтік, леуметтік- демографиялы, леуметтік-ксиби, леуметтік оамдастытарды (отбасы, ауыл, ала халы жне т.б.) леуметтік жадайларын сатауа жне згертуге байланысты арым-атынастар жйесі. Яни, леуметтік саясасатты негізгі таырыбы жалпы халыты жне оны кейбір бліктеріні леуметтік жадайы.
леуметтік саясат рылымды оамды арым-атынас болып табылады.
леуметтік саясатты келесі трлерін бліп арастыруа болады:
· леуметтік траты оамдаы леуметтік саясат
( оамды формацияларда);
· жйелі кризистердегі оамдарды леуметтік саясаты (революциялы жадайдаы);
· деформация жадайындаы оамдардаы леуметтік саясат (оамды жйені перманенті кризистерінде);
· крделі реформалар арылы жйелі кризистерден шыу жадайындаы оамдаы леуметтік саясат, яни тпелі кезені леуметтік саясаты.
леуметтік траты оамдаы леуметтік саясатты ерекшіліктері:
· леуметтік топтар жне класстарды арым-атынасындаы траты тртіпті болуы;
· з жадайымен анааттанбаан кейбір топтара білім беру;
· басаран класстарды жне оны блігіні ызыушылыыны баланста болуы. Бндай басаруды трі ыты оам формасында белгіленеді;
леуметтік саясатты басты масаты - йымдарды, экономиканы, электро-техниканы, адами-ыты жадайлар жасап отырып, оамды атынастаы жарасымды тату, оларды реттеп отыру болып табылады.
леуметтік саясатты негізгі баыттары:
оамны дамуыны азіргі кездегі мемлекетті леуметтік саясатыны бірнеше баыттырын атап крсетуге болады. Оларды жиынтыы леуметтік саясатты мазмнын ашып береді. Жоспарлы экономиканы зін-зі басаруды нарыты механизіміне тлы бетбран жадайда мемлекетті леуметтік саясатты негізгі баыты ретінде адамдарды кнкрісі, леуметтік бар жадай жасау, яни, нарыты атынастарды экономикаа жасайтын олайсыз ыпалынан халыты орау ол е алдымен халыты ашалай арызы тек тауар орларын арттыруа байланысты сатап тру болса, екіншіден, адамдара трын й жадайын жасарту. шіншіден, халыа ызмет крсету саласын жетілдіру, ал тртіншіден, халыты денсаулыын ныайту масатында материалды базаларын кеейтіп, білім мен млениетін ктеру.
леуметтік саясат негізгі мынадай міндеттерді атарады:
· леуметтік сер ету жне баылау механизмдері арылы леуметтік процесстерді реттеу;
· леуметтік ділеттілік принциптері негізінде материалды орларды блу;
· трындарды аныталан мір сру дегейін стап труа ажетті жадайларды алыптастыру;
· трындара леуметтік кепілдемелер беру;
· кедейшілікпен крес;
· трындарды леуметтік амтамасыз ету;
· медициналы кмек крсетуді сапасы мен олдану ммкіндігін арттыру;
· білім беру саласын дамыту жне реформалау;
· зейнетаы реформасын одан рі жетілдіру жне тлемшілерді зейнетаы орыны саталуына кепілдеме беру;
· трындарды жмысбастылыы мселесін шешу;
· лтаралы атынастарды тратылыын олдау;
· азаматтарды ытары мен еркіндіктерін олдау;
· баа мен инфляцияны суін баылау;
· трындарды ксіпкерлік ызметін олдау жне ынталандыру;
· мдениет саласын реформалау, баралы сипаттаы шаралар жргізу;
· демографиялы жадайды жасарту;
· спортты дамыту.
Жоарыда аталып кеткендей леуметтік саясат мемлекетті ішкі саясатын жргізуде елеулі орын алады. Бл леуметтік саясатты негізгі жне зекті баыттарыны бірі болып отыр. Себебі, мемлекеттегі халытарды бірлігі, тыныштыы, оларды денсаулыы мен рухани дниесіні дрыс дамуы аталмыш леуметтік саясата байланысты.
Таырыпты пысытау сратары:
1. леуметтік саясатты мні неде ?
2. леуметтік саясатты негізгі категорияларын атаыз атаыз
3. леуметтік саясатты негізгі фукциялары
сынылатын дебиет
1. Аженов М. Социальная стратификация в Республике Казахстан. Алматы 1997ж.
2. АгафоновА.Н.,Менлибаев К.Н. идр.Основы теории социальной работы.Караганда2002.
3. леуметтік орау. Алтын Орда. 16 мамыр, 2002 ж.
4. Бабакумов Е.Ж. Социальная политика государства. Алматы, 1996
5. Зейнышев И.Г Взаимосвязь социальной политики и социальной работы-
М, 1996
5- ші дріс.
Таырып.леуметтік саясат жне леуметтік ауіпсіздік
Негізгі масаты: леуметтік саясат жне леуметтік ауіпсіздікті байланысын крсету
Негізгі тсініктер:ауіпсіздік, леуметтік ауіпсіздік, гуманизм, бейбітшілік,
Жоспары
1. «леуметтік ауіпсіздік “ ымы жне негізгі масаттарыны бірі.
2. леуметтік саясатты негізгі белгілері
леуметтік мемлекетті басты тжырымдамасыны негізі-те ертеде пайда болан элеуметтік саясата келіп тіреледі. Ертеде кптеген билеушілер, жадайы те тмен адамдара нан тарату мен ойын-сауытар йымдастыру арылы аморлы жасаан.
леуметтік саясатты басты идеясы-гуманизм принциптері негізінде оам мірін саяси жэне ыты жаынан жетілдіру, кешенді ызметін жзеге асыру, азаматты оам дамуына жадай жасау.
леуметтік саясатты тере тсіну шін оны белгілерін ажырата білу керек. Біріншіден, элеуметтік саясатты жзеге асырудаы ыты табиаты, мемлекетті леуметтік процестерді баылау жне баыттау міндеті жатады. Екіншіден, элеуметтік сатандыру жйесіні жасаталуын айтуа болады. шіншіден, бюджеттік-леуметтік тлемдер, тртіншіден, элеуметтік амсыздандыруды, жмыспен жне мемлекеттік орауды амтамасыз ететін мемлекеттік жйе жне оамны рбір мшесіне мемлекетті леуметтік олдау крсетуі жатады.
леуметтік саясатты мэні-оамдаы бейбітшілік пен татулы шін жадай жасау, леуметтІк серіктестік институттарын дамыту, ебекшілерге ділетті де лайыты ебекаы тлеу ыына жэне орауа кепілдеме беру. Мемлекетті леуметтік саясаты-бл мемлекетті жне оны институттарыны жергілікті зін-зі басару органдарыны меншікті барлы трлеріндегі ксіпорындар мен мекемелерді, азаматтарды оамны дамуы мен леуметтік саласын басару рекеті. азіргі жадайда элеуметтік саясатты дамуы-мдениетті, денсаулы сатауды, білім беруді жэне экономиканы дамуы дегейімен байланысты.
леуметтік саясат мемлекетті экономикалы саясатына шешуші сер ете алады. йткені, онда леуметтік жне экономикалы атынастар арасындаы шиеленістеи жне оларды шешімі объективті орын алан.
оамды мірді крделілігі жэне арама-айшылыы оамны наты дамуыны кезедерде маызды баыттарына мемлекетті кіл блуін талап етеді. Сондытан азіргі оамдаы экономиканы нарыа кшуі мемлекетті элеуметтік саясат мселелеріне жне кптеген категорияларды леуметтік орауа ерекше кіл блуін ажет етеді.
Біріншіден, леуметтік салада экономикалы іскерлік орытындылары жзеге асырылса, екіншіден, элеуметтік процестер нерлым жоары дэрежеде оамды прогресті адам барлы ндылытарыны шегі болатын жэне осы процесті зіндік масаты болып табылатын гуманистік мэнін атарады. шіншіден, белсенді элеуметтік саясатты оамны басты ндірістік кштерін райтын адами факторды активтендірушілігі, мемлекетті материалды жэне рухани мэдениетіні дамуындаы шыармашылы бастауды болуы ммкін емес.
Сондытан леуметтік саясат-бл оамдаы леуметтік атынастарды, оны кптеген мшелеріні мдделері арылы реттейтін демократиялы мемлекетті жалпы саяси блігіні рамдас блігі болып табылады.
оамды атынастарды азіргі кезеде реформалау рбір жеке адамны, ебек жымдарыны, леуметтік топтарды мдделеріне ыпалын тигізуде.
Мемлекетті леуметтік саясатын жасап, оны іс жзіне асыру оам дамуыны объективті задылыы жне оны басты шарттарыны бірі болып табылады. леуметтік саясат-ішкі саясатты рамдас блігі ретінде аса маызды рл атарады.
Экономиканы ммкіндіктеріне байланысты, леуметтік саясат халыты ртрлі топтарын тпелі кезені крделі былыстарыны элеуметтік орау ызметін, адамдарды ебекпен амту, денсаулыын орау, білім, мэдениетін ркендету, демалысын йымдастыру сияты зекті мэселелерді шешуге баытталан саясат болып табылады.
азіргі оамдаы леуметтік саясат- бл жалпы халыты, оны таптарыны, леуметтік, леуметтік- демографиялы, леуметтік-ксиби, леуметтік оамдастытарды (отбасы, ауыл, ала халы жне т.б.) леуметтік жадайларын сатауа жне згертуге байланысты арым-атынастар жйесі. Яни, леуметтік саясасатты негізгі таырыбы жалпы халоыты жне оны кейбір бліктеріні леуметтік жадайы.
леуметтік жадай – жалпы халыты жне оны рамдас бліктеріні мір сруіні негізгі комплексті сипаттамасы. Ол белгілі кматы факторлар (себептер) нтижесінен алыптасады, олар оамны рамдас бліктеріні дамуын алыптастырады.
Таырыпты пысытау сратары:
1. леуметтік саясат жне леуметтік ауіпсіздік мні неде ?
2. леуметтік ауіпсіздік кепілін атаыз
3. леуметтік саясатты негізгі фукциялары
сынылатын дебиет
1. Аженов М. Социальная стратификация в Республике Казахстан. Алматы 1997ж.
2. АгафоновА.Н.,Менлибаев К.Н. идр.Основы теории социальной работы.Караганда2002.
3. леуметтік орау. Алтын Орда. 16 мамыр, 2002 ж.
4. Бабакумов Е.Ж. Социальная политика государства. Алматы, 1996
5. Зейнышев И.Г Взаимосвязь социальной политики и социальной работы-
М, 1996
6- ші дріс.
Таырып.азастандаы жне шетелдегі леуметтік саясатты негізгі парадигмалары мен приоритеттері.
Негізгі масаты: азастандаы жне шетелдегі леуметтік саясатты негізгі парадигмалары мен приоритеттерібайланысын крсету
Негізгі тсініктер: леуметтік парадигма,леуметтік ауіпсіздік, гуманизм, арттар,жастар
Жоспары
1. «леуметтік парадигма“ ымы жне маынасы .
2. леуметтік саясатты негізгі парадигмалары
Леуметтік парадигма - саясатты табиаты мен пайда болуын леуметтік факторлар арылы тсіндіреді. оамды мірді ттастай тсінігінен шыа отырып, леуметтік парадигма оамды дамуды ішкі арама айшылыа толы деріс ретінде арастырады. леуметтік парадигма топтар мен тап кресі идеологиясыны концептуалды тыры болып табылады.
Егде жне крілік жастаы кезеге тн ерекшеліктерді бірі леуметтік-психологиялы бейімделмеушілік болып табылады. Егде адамны леуметтік мртебесіні згеруі – зейнетке шыу, жаын туысандарын жоалту, зіне-зі ызмет крсетуге байланысты иындытар, экономикалы жадайыны нашарлауы – дадылы мірлік таптаурындарды бзады, осы жаста едуір тмендеген зіні жеке жне психикалы резервтерін жаалауды талап етеді. Мны барлыы крі адамны психикасына сер етеді. Денсаулыы нашарлаан адамдар лкен физикалы энергияны немесе аны озалысты талап ететін рольдерді орындай алмайды. Біра мны барлыы бріне бірдей атысты еместігін ескеру керек: йткені барлыы бірдей жк тиеуге немее саат жндеуге міндетті емес ой. Бдан баса, биологиялы факторларды андай да бір шамада леуметтікке байланыстыын еске тсірген жн. Егер егде адамдарды лсіз рі туелді деп санар болса, онда олар осыан сенуге жне кейбір кші келмейтін, мысалы дене ебегінен жалтаруа дайын. Крі адамдар кбінесе кедей, ауру жне жалыз, олара имылдау иына тседі. Сонымен бірге олар оларды те жас адамдар орындайтын кптеген рольдерден шыаруа бейімделуі тиіс; бдан баса олаоа оамда орын алатын крілікке деген теріс кзараспен кресуге тура келеді. Е бастысы, ол жасты шаты тіп кеткенімен ымырыласуа мжбр.
Кнделікті трмыспен дербес айналыса алмау баса адамдара туелді болуа келеді. Бл кптеген крі адамдарда лсіздік, одан рі мір сргісі келмеу сезімін тудырады. Ауруларды трі кбейген сайын бл туелділік тередей тсіп, кейбір жадайларда крі адамдар толытай дерлік туелді болып алады. Оларды отбасыны баса да мшелерімен зара арым-атынасы экономикалы, адамгершілік, психологиялы трыдан крделене тседі.
Мндай жадай азіргі оамдаы леуметтік-экономикалы згерістерді крсететін отбасылы атынастарды эволюциясынан туындайды. Жоарыда атап ткендей, азіргі кезде арттар рметті орын алатын рпатан рпаа жаласып келе жатан отбасы ролін жоалту беле алып келеді.бір отбасыны ішіндегі р трлі зара кмек,зара пайда,зара байыту негізінде зара арым-атынас жасады. арттар балаларынан блек тра бастады, ал отбасы мшелерімен жне туысандарымен бірге тратындар блек тратындара араанда жалызты сезінетіндіктеріне жиі шаымданады.
Осыан байланысты егде адамдарды тла ретінде зін сатауа жне з туелсіздігін кбірек сезінуіне ммкіндік беретін жеке труа мтылуы тсінікті. мдай арттар шін жалыз тратындар мртебесі отбасында жалыздыты сезінгеннен грі, психологиялы жаынан олайлы болып табылады. мірлік циклді болмай оймайтын циклі ретінде крілікке ойдаыдай бейімделу адамды міріні соында баытты ылатындай шешуші фактор болып табылады.
Жастар мен орта жастаы адамдар з міріне иелік ете алатындыын детте сезінеді. Біра артайан кезде адамдар басалардан жиі туелді бола бастайды. Бдан баса, егде адамдар брын орындаан кптеген роллтдерді згерісімен кездеседі. Загерлер, автобус жргізушілері, малімдер, йелдері, кйеулері, ата-анасы болан адамдар зейнеткер, жесір еркек, жесір йел, же мен ата болады. Егде адамдар роліні згеруіне байланысты белгілі бір шамада оларды бір кезде уантан тіл табысудан айыру ммкін.
Егде адамдар орындауы тиіс жаа рольдерге кшу проблемалармен байланысты. Егде жастаы леуметтендіру мірді брыны кезедеріне араанда млдем блек. Адамдар арттыты туындауына жеткілікті шамада дайындалмауы ммкін. мір олара ешандай игілігін сынбайды; олар з міріні осы кезеіне иындыпен бейімделеді.
азастанда бірде-бір білікті геронтологиялы ызмет жо, сондытан егде адамдарды туелділік жадайы туралы деректерді талдауа ммкіндік жо.Осыан байланысты мысал ретінде АШ-таы тжырымды трде азастанды егде адамдарды жадайынан ерекшеленбейтін халыты дас рылымыны згеруіне байланысты туелділік проблемасын келтіруге болады. Соы 150 жылда драмалы беталыстарды бірі йелдер бала туатын орташа жас кезеіні тмендеуі болды. ХІХ асыр басталалы йелдер зіні жемісті кезеіні барлыында бала туды жне міріні лкен блігін балаларды трбиелеуге арнады. азіргі кезде балаларды кпшілігін 20 жастан астан йелдер туады. Соы кезде 3, жне одан жоары жаста бала туатын йелдерді саны сті. детте е кенже бала мамасы ырыа жетпей трып-а дербес мір сре бастайды. Орташа мір сру затыыны ескере отырып, бір немесе ата-анасыны екеуі де балаларсыз лі де отыз жыл мір сретіндігін круге болады.
Соны нтижесінде материалды амтамасыз ете алмайтын жне басалара туелді болып алуы ммкін зейнеткерлерді саны кбеюде. Бл жадай трлі дас санатындаы зін материалды амтамасыз ете алмайтын адамдарды туелділік коэффициентін немесе пайызды ара-атысын есептегенде крінеді (1-кесте). Егде адамдарды туелділік коэффициентіні едуір артуы жне 1980 жне 2030 жылдара дейінгі аралыта жастарды туелділік коэффициентіні аз тмендеуі жас рылымыны згергендігін айатайды. 2030 жыла дейін шындыынд жалпы туелділік коэффициентін лайту байалмайды жне кейбір баылаушыларды жастарды оытуа арналан бастапы орлар артайан кезде зейнетаыны згертуге себеп болады деген факт жбатады. Алайда американды сарапшыларды есептеуінше, рбір егде адама оамды ордан шыынны ны 18 жаса дейінгі рбір жас адамды амтамасыз ету шыысынан ш есе арты. рине, бл арттар туралы аморлы салмаы келесі асырды жартысында лаюы ммкіндігін білдіреді.
Американ халыны наты жне болжамды туелсіздік коэффициенттері, 1980-2030 жж.
Елімізде егде адамдарды туелділігі леуметтік-экономикалы проблемалармен шиеленісе тсуде. Баса адамдардан толы туелдікте алу аупі жне жалпы жадай батыстаы рдастара араанда анарлым лкен. Осыан байланысты республикадаы леуметтік ауіпсіздік мазмны лкен геронтологиялы маыза ие. азастан Республикасы Конституциясыны 1-бабында республика леуметтік мемлекет, адам, оны мірі, ытары мен бостандытары оны жоары ндылытары болып табылатындыы жазылан. Бл негізінде мемлекет азаматтара ебекке, трын йге, оуа, денсаулы сатау, леуметтік амсыздандыру жне т.б. ытарын кедергісіз іске асыруды амтамасыз ету тиістігін білдіреді. Сонымен бірге батыс елдердегі дстрлі леуметтік жауапкершілік бизнес пен оам болып табылады. Мемлекетімізді азаматтарды леуметтік ауіпсіздігіне баытын уаттай отырып, республика Президенті Н.Назарбаев зіні 2006 жылы 1 наурыздаы азастан халына жолдауында лемдік рейтинг кестесіні жоары блігіне кіретін елдер тобындаы орына міткер болуды маыздыын атап тті. Атап айтанда, біз аа рпаты, ана мен баланы, жастарды аморлыа алатын, еліміздегі халыты барлы тобыны мірінде озы леуметтік стандартты жне жоары сапаны амтамасыз ететін леуметтік бадарланан оам ратындыымыз айтылан. Негізгі леуметтік ауіпсіздік стандарттары Еуропа леуметтік хартиясында жазылан. леуметтік ытарды жзеге асыру нсілі, терісіні тсі, жыныс белгісі, діні, саяси кзарасы, лты немесе леуметтік жадайы бойынша кемсітілмей амтамасыз етілуі тиіс. Мселен, 13-бапа сйкес тараптар жеткілікті аражаты жо жне з кшімен немесе баса да кздерден мндай аражат таба алмайтын кез келген адама ажетті кмек алуын, ал ауыран жадайда оны жай-кйіне ажетті ктімді алуын амтамасыз етуге міндеттенеді. Мемлекеттік леуметтік саясатын баалау лшемдеріні бірі орныты леуметтік аіпсіздік ру лшемі болып табылады. Сонымен бірге бгінгі тада зейнет жасындаы адамдарды кпшілігі атерлі оамда мір сруде. Халыты ажетін анааттандыруды арапайым талаптарымен леуметтік проблемаларды шыын деп есептейді. Егде адамда жалыз табыс кзі кішкене зейнетаысы боланда, ебек орналастыруа ммкіндік жо, сондай-а жеке трын й жне білікті леуметтік кмек алу те иын. Ал коммуналды ызмет крсетулерді тлеу, дрі-дрмектер мен тама німдерін сатып алу бюджетті кп блігінде орын алады, оны туелді болу атері се тседі. Елдегі экономикалы реформаларды арыны з орнытылыымен жне арындылыымен та алдырады, біра табысты экономиканы негізінде адам труы тиіс. Бастысы – экономикалы реформалар адам шін белгілі бір маызы бар леуметтік шаралармен, экономиканы згеруімен байланысты емес. Бл ретте егде ретінде осы санаттаы халыты згешелігін ескеру ажет. Кбінесе оларды кмекке ауарсыздыына жне леуметтік ауіпсіздікті згеруіне байланысты туелділік те се тсуде. Егде адамдарды жай-кйіне теріс сер ететін туелділікті салдары туралы біз жоарыда айтты. леуметтік ауіпсіздікті кез келген ырын екі стке ажырату керек: мемлекет мемлекетті леуеті – жастара, ебекке абілетті халына – даму ммкіндігін сынуа міндетті, ал зін-зі амтамасыз ете алмайтындар – балалар, зейнеткерлер мемлекеттік аморлыына сенуі тиіс. з кезегінд, егер бірінші элементті іске асыруда кедергілер болатын болса, екінші элементті орындау барлы рпатар арасында орны зара байланысты (зара кмекті) болуына байланысты екі есе иын болады. Бгінде бізді леуметтік саясат «гуманитарлы кмек» лестіруге келіп саяды, леуметтік инфрарылымды дамытуа, білім беруге жне денсаулы сатауа, яни адама лес осу керек. Жалпыа белгілі, е тиімлі жне перспективті аражат салу адам капиталына инвестиция салу болып табылады. леуметтік саясат – енжар жне шыынжы экономика емес, керісінше болашаа жмыс істейтін экономиканы белсенді блігі, жне адам – елімізді басты байлыы. Кейбір топтаы егде адамдар басалара араанда олайсыз жадайда болатыны кмнсіз. Осы саната жесір еркектер мен жесір йелдер жатады. Жаындарын жоалтан, біра достарымен жне кршілерімен юайланысып отыратын адамдар тек з отбасыны мшелерімен тілдесуді ана арты крсетіндерден толы мір креді; оларды моральды жай-кйі орныты. Ола жалыздытан жне аладаушылы сезімімег кп жапа шекпейді; олар кп шамада здерін басалара керекпін жне сыйлымын деп сезінеді. (Арлинг, 1976). Айналасындаылармен досты жне баса да байланыс жасына жеткен жалыз басты еркектер мен йелдерді мірін жеілдетеді, белгілі бір шамад жалыздытан, ошауланудан брібір жапа шегеді. |
Таырыпты пысытау сратары:
1. леуметтік саясат жне леуметтік ауіпсіздік мні неде ?
2. леуметтік ауіпсіздік кепілін атаыз
3. гуманитарлы кмекке тсініктеме берііз
сынылатын дебиет
1. Аженов М. Социальная стратификация в Республике Казахстан. Алматы 1997ж.
2. АгафоновА.Н.,Менлибаев К.Н. идр.Основы теории социальной работы.Караганда2002.
3. леуметтік орау. Алтын Орда. 16 мамыр, 2002 ж.
4. Бабакумов Е.Ж. Социальная политика государства. Алматы, 1996
5. Зейнышев И.Г Взаимосвязь социальной политики и социальной работы-
М, 1996
7- ші дріс.
Таырып.леуметтік саясат жне леуметтік орауды прициптері
Негізгі масаты: леуметтік саясат жне леуметтік орауды принциптеріне жалпылама тоталу
Негізгі тсініктер: леуметтік орау, стандарттар, леуметтік кепілдіктер,практика .
Жоспары
1. «леуметтік орауды прициптері ымы жне негізгі тжырымдамасы.
2. леуметтік принциптері мен тжырымдамасы.
Елбасы з Жолдауында леуметтік саясатты жаа аидаттарын баяндады. Жолдауда айтыландай, бізді басты масат бізді азаматтардылеуметтік ауіпсіздігі мен игілігі. Бл оамдаы тратылыты здік кепілі. Бізді оамда уаыт талабына сай келетін тиімді леуметтік саясатты жаыртуа сраныс кбеюде.
Біріншіден, мемлекетіміз сіресе, жаанды дадарыс жадайында азаматтара е тменгі леуметтік стандарттара кепілдік беруі тиіс. Басты міндет – кедейшілікті суіне жол бермеу. Кедейлік бірде бір азастанды шін леуметтік келешек болмауы керек.