ЖЭО-З -ті 2015 жылы атмосфераа шыаран газ млшері
Кіріспе
"Жетісуым - жеті т ырыс маан" деп аиы аын Маали жырлаан жер жаннаты Жетісу - таажайып тамаша тамылжыан табиатымен тамсантаны баршаа аян. лі де тадай атыра беруі ха. Тек, р рпа з кезегінде адам ажеттілігі шін жаратылан табиатты дрыс пайдаланып, келер рпа кіліне дін аман ткізуге міндетті екенін мытпаан жн.
Бгінде рбір кішігірім деген ксіпорынны зі табиаттан алып, ттынатын кен байлытарыны млшері баран сайын арттыра береді жне брін шынды ( выбросы), тгінді (сбросы) алдытармен кресіндер (отходы) трінде кері айтарып, оршаан ортаны демалыс ыраын бза тседі. Мысалы, кез-келген картадаы ксіпорынны табиат пен алыс-берісіні жобасы мынадай:
| Шикізаттар |
| Отын, электр уаты |
| КСІПОРЫН |
| нім |
| шынды алдытар |
| Тгінді алдытар |
| Кресіндер |
| уатты шыарындылар |
| тозандар |
| газдар, булар |
| Жылулы Шу,инфра жне ультрадыбыстар, дірілдер Электромагниттік ріс Жарыты, инфра ызыл, ультраклгін, лазер сулелері Иондандырушы сулелер |
| Отек |
| Су |
| Кн сулесі |
Зерттеу блімі
Халы саныны артуы мен адамдарды бір жерге, яни, алалара ндірістік рекеттер мен аржы кздеріні айрыша ынсапорлыпен жмылдыру жайлары да экологиялы кйзелісті кшейте тсуде. ндіріс орындары ана емес, кдімгі аланы зі де кніне тонналаан табиат байлытарын ішіп-жеп, соншалы млшерде быланан атты, сйы жне шынды алдытар мен зиянды заттарды шыарып отырады. Табиат жне оны байлытары халыты мірі мен оны салауатыны табии негізгі жне халымызды леуметтік-экономикалы ркендеуі игілікті трмысы мен л-ауаты болып табылады. Облыс территориясында 3000-а жуы табиат байлытарын олдану орталытары тіркелген. Олар зіні шаруашылы жне баса да ызметіне айналадаы ортаа белгілі бір залал келтіруде. Жыл сайын Алматы облысындаы атмосфералы ауамыза 70 000 тоннадан астам зиянды заттар таралады. Бізді теген батыр кентіні зі де осындай ндірістер атарына жатады. Кенттегі ЖЭО-З алса оны кнделікті тіршілігіндегі будатап жатан ттінін кріп айран аласы. ЖЭО 1962 жылдан бастап 51 жыл жмыс істеп келеді. Ауданда жне І алматы ірін жарыпен, жылумен амтамасыз етеді. ЖЭО-З-те алтыназанды пеш бар. Оны екеуі жмыс істейді. Атмосфераа зиянды заттарды аз жіберу, экологиялы жадайды жасарту шін екі пешке соы эмульгатор ша ттыштар ойылан. 2015 жылы ЖЭО-З 660 500 кВт тонна электр энергиясын ндіру керек болатын, ал ндірілген 456 000 кВт тонна.
ЖЭО-З -ті 2015 жылы атмосфераа шыаран газ млшері
| Газ трлері | 1 жылды стандарт бойынша рсат етілген млшері | Ауаа жіберілгені |
| Ккірт диоксиді SO2 | 10806 т | 4 мы 131 т |
| Азот диоксиді NO2 | 5 т | 1,5 т |
| Азот оксиді NO | 748 т | 256 т |
"Филипп Моррис" компаниясыны шыарып жатан темекісі, темекі шыарудаы ндірісте 47 трлі атмосфераны ластайтын заттар шыарады. Мысалы: кмірышыл газы синельді ышылдар, пираминді негіздер т.б.сондай-а, теген батыр кенті арылы апшаай жолы, Іле тас жолы тіп жатандытан клік трлері те кп жреді. Сондытан, ауаны ластаушы кздеріні бірі - автокліктер. Кліктерде жанармай жанан кезде ауаа ртрлі газдар бліп шыарады.
Автомобильден шыатын газдарды рамы (% клемі бойынша )
| рамы | Двигатель | |
| Карбюраторлы | дизельді | |
| Азот Оттегі Су Кмір диоксиді Кмір оксиді Азот оксиді Кмірсутектер Альдегидтер Кйе тазаы г/м3 Бензопирен мкг/м3 | 72-75 0,3-0,5 3,0-,8,0 10-14,5 0,5-1,3 0,1-0,8 0,2-0,3 0-0,2 0,1-0,4 10-20 | 74-76 1,5-3,6 0,8-4,0 6,0-10 0,1-0,5 0,01-0,5 0,02-0,5 0-0,01 0,1-1,5 10 дейін |
( Апарат Алматы аласы, Сйінбай кшесіндегі Экологиялы бекеттен алынды)
Міне, осындай атмосфераа блініп шыатын зиянды улы заттар ауа рамын згертіп атмосферадаы ауаны газды рамыны тепе-тедігін бзады. шан улы газдар серінен азіргі кезде ышыл жабырлар жауып жатыр. ышыл жабырлар серінен суды рамы , топыраты рамы згеріп, сімдіктер мен жануарлара сер етеді. Топыраты німділігін, нарлы заттарды топыраа тсуі азаяды. Топыратаы микроорганизмдерді рамы згереді. ышыл жабырлар серінен топыра рап, зиянды заттар кбейе бастайы. ышыл жабырлар мрамормен ктастан жасалан ескерткіштерді бза бастайды. Балытарды рамынан сынапты табылуы да ышыл жабырмен байланысты.
Осыдын 15 жыл брын Іле тас жол жиегінде сіп тран ааштарды алыдыы йлерді крсетпей тратын. Ал, азір, сол ааштарды арасы сиреп, тіпті кбі оталан. Кесілген ааштарды орнында рылыс жмыстары ызу жріп жатыр. Мндай жадай І.Жансгіров даылыны бойында да орын алан. Бан соншалыты мн бермеуге болатын ба еді?
"Ааштар да аын сияты аялауды натады" , - дейтін демі ой бар емес пе еді? Аашты аына теемегенні зінде, аашты адам мірі мен денсаулыына тигізетін пайдасыны шан-теіз екенін барлыымыз білеміз.
Зерттеулерге сйенсек 25 жастаы терек 5 ай ішінде, яни мамыр мен ыркйекке дейін 44 кг кмірышылын зіне сііреді екен. Ал осындай уаыт ішінде емен 28 кг, араай 10 кг, шырша 6 кг кмірышыл газын сііреді. Шыршамен салыстыранда терек ауданы 9,6 есе, емен шыршадан 4,3 есе арты ылалдандырады
Ауаа ртрлі ндіріс орындары, кліктерден зиянды улы заттарды блінуіне байланысты халы арасында тыныс алу мшелері аурулары кбейіп барады.