Зін-зі тану пні кркем дебиеттен, айналадаы оршаан ортамен таныстыру пнінен, бейнелеу нерінен несімен ерекшеленеді ?

Р азіргі замны білім беру жйесі адамгершілік пен руханилыа баытталан. Бгінгі тада жалпыадамзатты , лтты, этно-мдени жне жеке ндылытар йлестіруге, азаматты сананы алыптастыруа, мірлік дадыларды алыптастыруа, шыармашылы белсенділіке лкен мн берілуде. Адамгершілік бл адамны жалпы мдениетіні крсеткіші. Ал руханилы - згеше ойлау лемі, материалды емес, ізгілікке баытталан трбие жмысы. Бгінде материалды байлыы (алтын, аша т.с.с.) асан мемлекет емес, айта адамгершілік капиталы мыты мемлекет алдыы атра шыады. Адам – е жоары ндылы болып отыр. Бл білім беруді дістемесі мен педагогикалы теориясын, тжірибесін тбегейлі згертпек. азіргі кезде оытылып жрген пндер ылыми пндер (математика, тарих, аза тілі т.с.с.) жне нер пндері (н-кй, бейнелеу т.с.с.) болып екіге блінеді. нер пндері лемні бейнесін оны трлі образдарында бейнелеуімен ылыми пндерден ерекшеленеді. зін-зі тану пні – полифункционалды. Оны рбір функиясы андайда бір ызмет тріне (танымды, комуникативтік, эстетикалы, эвристикалы, гедеонистикалы) сйкес келеді. зін-зі тану пніні мазмнында ылыми пндер де нер пндері де бар. Сол себептен ол балалара жаа білімді йретіп ана оймайды, сондай-а брыы білгендерін толытырып, ізденуге ммкіндік береді.

зін-зі тану пніні зіндік ерекшелігін ескере отырып, дстрден тыс сабатарды йымдастыруа болады. Мысал шін:

· Ойлау сабатары

· Пікірталас сабатары

· Театралдандырылан сабатар

· нер сабатары

· Сайыс сабатары

· иял сабатары

· Концерт сабатар

· Ойын сабатар

· Экскурсия сабатары т.с.с.

зін-зі тану бадарламасы біздерге балалрды ммкіндігінше оларды табии сраныстарына сай еркіндікте трбиелеуге, білім беруге шаырады. Осы жерде бір мысал келтіргім келеді.

 

16.«зін-зі тану» пнін оытуды дістерін сипаттаыз

Педагогикалы шыармашылы психологиясы баытындаы зерттеулер крсеткендей, тланы зін-зі тануында оны здік

жетілуіні таусылмас ммкіндіктері жатыр. /В.А. Кан-Калик, Н.Д. Никандров, 1990/. зін-зі тану - кпжаты, белгілі уаыт аралыын амтитын крделі процесс. Ол р тлі сезіну трлерімен сабатаса жреді. зін-зі тануды бірінші дегейінде бл процесс зін-зі зге адамдармен салыстыруды алуан трлері арылы жзеге асады. Бл зін-зі тануды бірінші сатысы. Оны екінші дегейінде тла зіні жетістіктерімен салыстырады. зін-зі жне з іс-рекеттерін з тарапынан жне згелер кзарасы тарапынан саралай келе бл сала з бітімі туралы, з “Мені” туралы тсінікті алыптастырады. Осы леуметтік “айна” арылы студент з бойындаы рухани- адамгершілік ндылытарын арттырып, зін-зі адами трыдан таниды.

зін-зі тсіну млшері, зін-зі тану сипаты кптеген факторлара байланысты, солара туелді. зін-зі тану рдісіне адамны зіні ішкі леміне аншалыты дегейде ілуі, оан деген ажеттілігіні млшері, тланы рефлексияа деген ажеттілігіні млшері - брі де сер етеді. К.Р. Левитанны, С.Г. Верловскийді жне т.б. пікірінше, болаша педагог мамандыына дайындалып отыран студентті зін-зі тануыны басты тсілдері мыналар: зін- зі адаалау, педагогикалы зін-зі сараптау, педагогикалы рефлексия, зін-зі сынау жне зін-зі баыттау.

зін- зі адаалау - тланы зіне, з іс-рекеті мен арым - атынастарына сырт кзбен арай білу абілеті. зіні ішкі кйі алпына айта-айта назар аудара отырып, тла ртрлі жадайларда /ситуация/ зін алай стайтындыын жете тсінеді. зін-зі адаалау тлаа зі туралы зге адамдар кріп-біле бермейтін нды малмат береді. Ол зіні дамыан жне лсіз жатарын тереірек білуге кмектеседі. Кптеген алымдарды зерттеулерін саралай келе К.Р. Левинтанны, С.Г. Верловскийді зін-зі

тануыны басты тсілдерін басшылыа алуды жн крдік. Себебі бл зерттеулерде болаша малім мамандыына дайындалып отыран студенттерге арналып, оны нтижелері о баа беріп отырандыын зерттеу жмысыны нтижесінен круге болады.

Рефлексия арасында тланы зін-зі тсінуіні пайдалы сері аз элементтерін зге элементтермен ауыстыруа деген, зі мен з мінез - лын згертуге деген ажеттілік ынылады.

Тланы зіне деген кзарасы аншалыты сыни трыдан болса, оны зін-зі тану дегейі де соншалыты жоары. Керісінше, тланы зіні болаша маман ретіндегі зірлік дегейі тере болан сайын, оны ызмет барысындаы зін-зі баалауыны сынилыы да арта тседі. Н.Е. Шафажинская зін-зі баалаудаы зіндік сіп- жетілу ралы ретінде олдану студенттерді болаша мамандыына даярлауды тиімділігін арттыруды маызды факторы болып табылатындыын крсетті.

Міні сондытан да тланы зін-зі сынауын алыптастыру, оны зін-зі тануын дамытумен шылдануды оны ЖОО-да студент кезінде-а бастау ажет.

Тланы зін-зі тануыны таы бір дісі-зін-зі баылау. Адамгершілігі биік, жан-жаты жетілген студент тласы зіне деген жоары талаптарымен, оны ішкі зін-зі ба-ылауымен ерекшеленеді.

Тланы зін-зі баылай, баалай, тзей жне зін-зі стай алуы - биік мдениет пен жетік парасатылыты крсеткіші, зін-зі баылауды кмегімен натылы мінез-лыты, арым-атынасты, іс-рекетті з масаттарына сйкестігі ркез сарапталып отырады.

Ттастай аланда кптеген авторларды пікірі бойынша, тланы зін-зі тануы - студентті зін-зі трбиелеуіні, з білімін жетілдіру мен з тласыны сіп-жетілуіні ажетті шарты. Декартты длелдеуіне сйенсек, зін-зі танудан ткен жемісті жмыс жо, біра бл шін крегендік пен ержректік ажет. “зін- зі адам ретінде зерттеп - білмеген адам зге адамдарды да тере зерттей алма емес”.