Стратегия элементтері мен трлері
Стратегиялы жоспарлау циклі келесі негізгі элементтерді рады (3-сурет).
Ортаны талдау детте стратегиялы жоспарды бастапы дерісі болып табылады, себебі бл фирманы миссиясы мен максаттарын анытау шін, сондай-а міндеттерді орындау шін ммкіндік беретін рекет ету стратегияларын ру базасы болып табылады.
|
|
|
|
 |  | ||||
 | |||||
Сурет 1 - Стратегиялык жоспарлау цикліні негізгі элементтері
Миссия кп жагдайда йымны имиджін білдіреді. Ол сырты орта субъектілеріне йым дегеніміз не, оны мір сру философиясы неде жне неге мтылатыны туралы жалпы малмат береді.
Егер фирма жасы нтижелерге ол жеткізгісі келсе, онд наты масаттар оя білуі кажет. Ксіпорында за жне ыса мерзімді масаттар орын алады. ыса мерзімді масатгар за мерзімді максаттарды натылайды.
Стратегиялы жоспарлауда е маызды максаттар ретінде сату клеміні згеру аркыны мен йым пайдасыны араатынасы жне сату клеміні згеру карыны мен жалпы сала бойынша пайданы аракатынасын білдіретін йымны сімі саналады.
Стратегия - йымны рекет ету аясына, йым ішіндегі зара карым-атынастар жиесі мен оршаан ортадаы йымны рекетіне атысты оны дамуыны за мерзімді баыты.
Ксіпорынны бсекеге абілеттілігі мен аржылы тратылыын арттыруа ммкіндік беретін даму стратегияларын жоспарлауды р трлі дістемелік тсілдері бар. Соларды бірі «тауар-нары бойынша ммкіндіктер» матрицасы. Мндай матрица нім ткізу клемін сатау немесе арттыру шін 4 баламалы стратегияларды пайдалануды карастырады. Олар:
- нарыкка ену;
- нарыты дамуы;
- тауарды зірлеу;
- диверсификация.
Нарыа ену стратегиясы азіргі кезде ндірістегі німдерді жне ткізу нарытарын йымдастыруды жетілдіруге баьпталан. Бл стратегияны шыындарды немдеу дістері деп те атайды. Яни, мнда «азіргі жасаанынды жаксарта тс» деген каида саталады. Мндай стратегияны олдану нары кеейе тскенде (скенде) немесе ажетті німдермен лі толыанды амтамасыз етілмеген жадайда тиімді болып табылады.
Ал, нарыты даму стратегиясы келесі жадайларда тиімді болып саналады, егер:
- жергілікті фирма жаа географиялы нарытара ену есебінен зіні ткізу нарыктарын кеейтуге мтылса;
- демографиялы факторлар мен мір сру стиліні згеруі нтижесінде нарыкта жаа сегменттер пайда болса; жоары сапалы жне жасы танымал німдер шін олдануды жаа аясы пайда болса.
Тауарлар зірлеу стратегиясы фирманы біратар табысты пайдалананда гиімді болып табылады. Мнда фирма зіні ткізу нарыктары шін жаа немесе жаартылан тауарлар зірлейді.
Диверсификация стратегиясы фирма бір ана ассортиментгік топтара шектен тыс туелді болмас шін пайдаланылады. Бл стратегияны жзеге асыру жаа тауарлар шыарумен жне жаа нарытарды игерумен байланысты боландытан айтарлыктай туекелді болып табылады.
р трлі фирмаларды стратегияларды зірлеу тжірибесі крсеткендей, аталан стратегияларды бірін ана тадамастан, оларды райсысы з орнымен колданылады.
Стратегиялы басару саласыны маманы М.Портер фирманы нарытаы рекет ету стратегияларыны 3 саласын бліп карастыран. Бірінші сала ндіріс шыындарын тмендету бойынша кшбасшылы, оны нтижесінде компания сас німге тмен баа белгілеу есебінен нарыкта ауымды леске ие болады. Осындай стратегия трін жзеге асыратын ксіпорындарда ндірісті йымдастыру мен жабдытау жоары дегейде болуы тиіс.
Екінші сала нім дірісіне маманданумен байланысты. Осы стратегия трін тадаан ксіпорындарды німні жоары сапасын амтамасыз ету жйесі, сондай-а дамыан маркетинг жйесі болуы ммкін.
шінші сала ксіпорын з кштерін нарыкты белгілі бір тадалан сегментіне шоырландырумен байланысты. Осы аталан бсекелік стратегияларды келесі трде белгілеуге болады шыгындар бойынша басымды (артышылы); дифференциация (блшектеу); шоырландыру (концентрация).
Барлы ксіпорындар шін бірттас стратегиялар болмайтынын атап ту ажет. рбір ксіпорынны стратегиясы ксіпорынны нарытаы станымына, оны леуеті мен даму серпініне, бсекелестерді іс-рекетіне, шыарылан нім немесе крсетілген ызмет ерекшеліктеріне, экономиканы жадайын леуметтік ортаа жне кптеген таы баса факторлара байланысты болады.
Стратегияларды айтарлытай ке жіктемесіне оны бір немесе бірнеше элементтеріні жадайыны згерісіне негізделген жіктемені жатызуга болады. Мндай элементтерге нім, нары, технология жатады. Осыан байланысты бл жіктемеге кірет барлы эталонды сгратегияларды 4 топа біріктіруге болады.
Стратегияларды бірінші тобын шоырландырылан нім стратегиялары деп аталатын стратегиялар райды. Бан нім мен нарыты згерісімен байланысты стратегиялар кіреді. Мнда стратегиялара келесілерді жатызамыз:
- нарытагы станымын кшейту стратегиясы, яни, ксіпорын зіні белгілі бір німімен берілген нарыта жасы станымды жаулап алу шін барлыын жасайды;
- нарыты дамыту стратегиясы, ндірілген нім шін жаа нарыктарды іздеумен сипатталады;
- німді дамыту стратегиясы, яни, жаа німді ндіру жне оны фирманы мегерген нарытарында ткізу арылы нім міндетін шешу болып табылады.
ТАЫРЫП 6 КСІПОРЫНДАЫ СТРАТЕГИЯЛЫ ЖОСПАРЛАУ