Сйы-ауа шекарасындаы беттік-активті заттарды адсорбциясыны орналасуды дадарысты параметрімен байланысы
Орташа зындыты гидрофобты топтары бар спирттер сияты бетті-активтік заттарды сйы-ауа бетінде: полярлы топтар су жаа баытталып, ал молекуланы гидрофобты блігі ауа жаа баытталып адсорбцияланады. 16.6-суретте этоксилденген алкилсульфаттты ртрлі концентрациядаы беттік керілуіні изотермалары крсетілген. Тзды млшеріні артуынан: а) МТДК-ны тмендеуін; б) МТДК-дан жоары концентрацяда шектік беттік керілуді тмендеуін; в)МТДК-а жаын кисыты егіштігі артады, ол (16.2 а,б) тедеулеріне сйкес адсорбцияны артуын крсетеді. Осы ш дерек те бетті-активтік заттарды полярлы топтарды арсы иондарыны алалануыны нтижесінде жйеде орналасуды дадарысты параметріні (ОДП) артуын крсетеді(13-тарауды араыз).МТДК-дан тмен жадайда исыты егіштігін анытауа болады, ол электролиттерді алалау серіні артуына сйкес беттік абатта БАЗ молекуларыны тздарды концентрациясын жоарылатанда тыызыра орналасатынын крсетеді.
C16Enтиптібіратар ионды емес БАЗ-дарды ерітінділерінібеттік керілулері 16.7-суретте крсетілген. Одан ысарыра полиэтоксиэтилендік тізбектері барИЕ БАЗ-дысу-ауа бетінде жасы орналасатыны жне беттік керілуді lgC-а туелділігіні енгіштігі МТДК маындакп болатынын круге болады. БАЗ молекуласындаы полиоксиэтилен тізбектеріні зындыыны ысаруымен ОДП артады, ол ОДП-ні тжырымдамасымен сйкес келеді. Айта кететі жай, полиэтоксиэтиленді тізбекті ысаруымен МТДК-дан жоары жне МТДК жадайында беттік керілу тмендейді. Бл жадайда МТДК-ны шамасына айтарлытай сері байалмайды.
р трлі температурадаы C12E6осылыстарыны ерітінділеріні беттік керілуіні изотермалары 16.8-суретте крсетілген. Полиэтоксиэтилен тізбектеріні температураны ктергенде ысылатыны,ол ОДК-ны лаюына келетіні белгілі (4-тараудан араыз). Бл суреттен нтижесінде МТДК мен беттік керілуді тмендеуі болатынын круге болады. Толы талдау МТДК-нан тмен концентрацияларда ИЕБАЗ-ды адсорбциясы температураны жоарылауымен артатыны, ендеше, беттік абаттаы молекула ауданыны температураны жоарылауымен кішірейетінін крсетті.
16.6-сурет. Тзды ртрлі концентрацияларындаы C16E3SO4-Na+ерітінділеріні беттік керілуі. [D. Atttword, Kolloid-Z., 232 (1969) 788]
16.7-сурет. ИЕБАЗ-дарды (C16En) мндері ртрлі біратар ерітінділеріні беттік керілуіні изотермалары.n. [P. Elworthy and C. MacFarlane, J. Pharm. Pharmacol., 14(1962) 100T]
БАЗ ерітінділеріні беттік керілуіне оспаларды серіне мн беруіміз ажет. Натрий додецилсульфаты (НДС) ерітінділеріні беттік керілуіні концентрацияа туелділігі 16.9-суретте крсетілген. Бл туелділіктегі беттік керілуді минималдылы НДС-ны гидролизі нтижесінде тзілетін додецил спиртіні болуынан болады. Додецил спирті НДС-а араанда бетті-активтірек, сондытан ол беттік керілуді тмендете отырып, ерітінді-ауа бетіне басымыра адсорбцияланады. Ерітіндідегі мицеллалар тзілген сайын додецил спирті молекулалары мицелламен солюбилизацияланады жне беттен десорбцияланады, соны нтижесінде беттік керілу жоарылайды
16.8-сурет. ртрлі температуралардаы C12E6ерітінділерні беттік керілуі згерісіні изотермалары. [J. M. Corkhill, J. F. Goodman and R. H. Ottewill, Trans. Faraday Soc., 57(1961) 1927]. The Royal Society of Chemistry рсатымен.
16.9-сурет. БАЗ лгісіндегі бетті-активтік оспаларбеттік керілуді БАЗ концентрациясына туелділігіндегі минимум себебі болып табылады.
Сонымен, егер беттік керілуді БАЗ концентрациясына туелділігінде минимум байалатыны болса, бл БАЗ рамында оспаны бар екенін крсетеді жне бл оспалар негізгі БАЗ-а араанда жоары бетті-активтілікке ие.
Бндай жйелерге екі маызды баылау жасалынан. Біріншіден, беттік керілу тепе-тедіктегі мнге жеткенге дейін те за уаыт бойы баяу тмендейді. Бл оспалар те аз концентрацияда болуымен жне рамдасты ерітінді клемінде бетке диффузиялануымен беттік керілуді тмендеуі шектелетінімен тсіндіріледі. Екіншіден, бндай жйеде тепе-тедіктегі беттік керілуді шамасы бет: наты лгіні клемі арым-атынасына туелді болады. Ерітінді клемі нерлым кп болса, сорлым оспалар бетке кп адсорбцияланады жне беттік керілу сорлым жылдамыра тмендейді.