Weles, bóg magii, zawiatów i wielu przylegych dziedzin

Najwyszy bóg potrzebuje równie potnego oponenta, który swe spokojne miejsce znalaz na dole, tam gdzie wzrok Gromowadnego nie siga. Tak funkcj w wierzeniach dawnych Sowian peni Weles (Velesъ), zwany te Woosem (Volosъ), którego kojarzy si dzi z takimi sowami jak wo (*volstь) oraz wó. Zdaniem wielu badaczy bóg ten by wanie opiekunem byda i gospodarstwa, gospodarskiego dobrobytu, cho to ledwie pocztek listy dziedzin bdcych przylegych temu arcyciekawemu bóstwu.

Woos w wierzeniach Sowian by równie zwierzchnikiem Nawii, miejsca do którego przybyway dusze zmarych. Bóg ten by czsto wyobraany jako posta siedzca na tronie poród korzeni Drzewa Kosmicznego. Weles by bóstwem magii, kltw i innych sztuk tajemnych, cho nieobce byy mu te sztuki mniej tajemne, takie jak chociaby poezja i rzemioso. róda powiadczaj jakoby Weles by drugim bogiem po Perunie — przysigaa na niego caa Ru, podczas gdy do Peruna proby zanosili najczciej wojownicy.

Autor: Duan Boi ©

Jak ju zostao powiedziane, Weles by postrzegany jako naczelny antagonista Peruna, cho warto nadmieni, e istnienie jego kultu wiadczy o tym, e nie by on postrzegany jako bóstwo negatywne. Motyw walki dwóch potnych bóstw reprezentujcych dwa przeciwne bieguny wymiaru wertykalnego jest powszechny w mitologiach indoeuropejskich. Sowiaski mit o stworzeniu wiata opowiada o konflikcie dwóch bóstw, który w konsekwencji doprowadza do stworzenia wiata w obecnej postaci. Dobro potrzebuje za, tak jak i zo potrzebuje dobra. Oba te pierwiastki s potrzebne do zachowania równowagi wiata.

Zoomorficznym wcieleniem Welesa by mij, przypominajca smoka gadzia posta z wierze dawnych Sowian, która na obszarze Sowiaszczyzny bya kojarzona raczej pozytywnie. mij sprawowa opiek nad wodami i zasiewami, walczy z wrogimi istotami, a take wchodzi w zwizki z kobietami, których owocem byli krzepcy i potni synowie. Folklor pamita t istot zarówno jako bóstwo opiekucze, jak i niebezpiecznego antagonist, któremu czoa stawiali rycerze (zapewne skojarzenie póniejsze, wynike z kontaktów z chrzecijanami). mij reprezentowa siy podziemia i chaosu, przez co by dokadnym przeciwiestwem Peruna, pana adu, ziemi i powietrza. O tym, i byo to zoomorficzne wcielenie Welesa wiadczy te fakt pilnowania przez niego wejcia do Wyraju wowego (czyli do welesowskich Nawii).

W. Wasniecow, mij Gorynycz

Póniejszymi wczesnoredniowiecznymi hipostazami mogy by bóstwa nazywane Trzygowem(ob. Tryglaw) bd Trojanem.Kult Trzygowa zosta powiadczony w ródach poabskich i pomorskich, za Trojana wród Sowian wschodnich i poudniowych. Jak sama nazwa wskazuje, bóstwa te przedstawiane byy z trzema gowami. Tumaczono to sprawowaniem przez Tryglawa nad trzema wiatami: wod, niebem i podziemiami. Zdania badaczy na temat kultu Trzygowa s dzi mocno podzielone, gównie za spraw maej liczby róde i przemieszania kompetencji Peruna i Welesa. Wszystko wskazuje zatem na to, e trójgowego bóstwa nie mona kojarzy jednoznacznie z Welesem, zwaszcza e zasig jego funkcji jest znacznie szerszy. Z tego te powodu jest to te jeden z bardziej zagadkowych sowiaskich bogów.

Posg Trzygowa na punkcie widokowym w Wolinie. Autor zdjcia: Stoigniew (CC).

Wicej informacji o Welesie tutaj.