Swaróg oraz inne bóstwa soneczne i ogniowe

Swarógto sowiaski bóg soca i ognia niebiaskiego, któremu cze oddawano szczególnie podczas tzw. Szczodrych Godów zwizanych z zimowym przesileniem, por tryumfu wiata sonecznego nad siami ciemnoci. Podoe do wytworzenia kultu tego bóstwa byo bez wtpienia indoeuropejskie, czego dowodz takie formy jak sanskryckie svár ‚niebo, raj’ lub perskie var ‚soce’. O zwizkach z ogniem wiadczy te rekonstruowana prasowiaska forma *sъvariti — ku, skuwa co na gorco, która przetrwaa w polszczynie za spraw metaforycznego swarzy si ‚kóci si arliwie’.

Echem kultu soca wród dawnych Sowian s utrzymujce si po chrystianizacji zwyczaje pokonu w obliczu wschodzcego lub zachodzcego soca oraz przysigania na t wyjtkow gwiazd. Swaróg jest czsto kojarzony z kowalstwem, wytwarzaniem narzdzi oraz ustanawianiem prawa. O oddawaniu czci temu bóstwu wiadcz zachowane nazwy miejscowe (np. wielkopolski Swarzd, pomorski Swaroyn). Istniej równie hipotezy czce Swaroga z tabuizowanymi nazwami miejscowymi typu Tvarog (w Styrii) oraz Twarona Góra w Polsce.

Swaróg — bóg soca i ognia, niebiaski kowal. Autor: Azraelangelo ©

Zoomorficznym wcieleniem Swaroga by Raróg — duch ognia objawiajcy si najczciej pod postaci poncego ognistego ptaka (najczciej sokoa). wiadczy o tym podobiestwo pomidzy dwoma nazwami i oczywisty zwizek z ogniem, a take zwizek z innymi mitologiami indoeuropejskimi. Z czasem demoniczny ptak straci na swym znaczeniu, jednak zdoa przetrwa w sowiaskich wierzeniach ludowych jako ar-ptak lub jako malutki demon przynoszcy ludziom szczcie. Sama nazwa tej istoty jest te dzi pamitana za spraw jednego ptasiego gatunku z rodziny sokoowatych — Raroga zwyczajnego (Falco cherrug).

Raróg jest czsto utosamiany z Feniksem, mitycznym ptakiem bdcym symbolem odradzajcego si ycia. Z odradzajcym yciem kojarzy si równie zimowe przesilenie wice si u dawnych Sowian z obchodami Szczodrych Godów. Autor: Yuki6 ©

Na rónych obszarach Sowiaszczyzny powiadczony zosta równie kult syna Swaroga, który w zalenoci od regionu móg zwa si Dadbogiem(Sowianie wschodni), Swaroycembd Radogostem(Sowianie poabscy). Warto te nadmieni, e wszystkie te bóstwa czasem byy utosamiane nawet z samym Swarogiem, co ma zapewne zwizek z obchodami Szczodrych Godów, kiedy to stare soce (ojciec) ustpowao modszemu (syn). Poszczególne bóstwa róniy si nieco sprawowanymi przez siebie funkcjami. Dadbog (majcy zwizek z ps. *dati — da) by bogiem dostatku, Radogost (Radogostь) opiekunem goci, za Swaroyc odpowiada za ogie ofiarny i domowy.

W kultach wymienionych powyej bóstw intrygujcym zagadnieniem jest potrójne oblicze ognia, który móg przejawia si w zjawiskach atmosferycznych (ogie niebiaski), utrzymywaniu wizów rodowych (ogie domowy) i przyjmowaniu ofiar (ogie ofiarny). Taka rónorodno sprawowanych przez te bóstwa funkcji czyniaby z nich jedne z naczelnych bóstw sowiaskich.

Wicej informacji o Swarogu tutaj.