Бастауыш сыныптарды информатика сабатарында крнекілік принципін жзеге асыруды ерекшеліктері.
7.Бастауыш мектепте информатиканы оыту ралдарын талдау. Информатика сабаын тартымды да маыналы етіп ткізу шін малім сабата олданылатын оу рал - жабдытарды ызметі мен атаратын функциясын толы мегеріп, оны не шін керектігін ажыратып, ажет жадайда олдана алатындай дрежеде боланы дрыс. Енді осы айтылан оу рал жабдытара толыыра сипаттама берелік:
1. абыралы кесте - оу ралыны дстрлі трі. Оны дидактикалы функциясына арай информатиканы оытуда шартты трде анытамалыжне жмысшы деп блуге болады.
а) анытамалы кесте оушылар жмыс істеу барысында еске сатайтын формулалар, сондай-а есте сатауды ажет етпейтін, біра оушылармен жаппай жмыс істеуге олданылатын материалдар жазылады. Малім оушылара кестені дрыс пайдалана алуды йретуі тиіс. Ол кестені анша уаыт ілінетіндігін малім зі шешеді.
) жмысшы кестелер саны кп (клемі лкен) есептерді жаппай шешуді йымдастыру кезінде олданылады. Кейбір кестелерді бір блігі анытамалы, ал екінші жаы жмысшы болуы ммкін. Малім жмысшы кестені пайдалана отырып, саба ту барысында осымша тапсырмалар да растырады. Жмысшы кесте - жаттыулар топтамасын орындауа ммкіндік беріп, уаыт немдейді. Нтижеде білімді ктеруге септігін тигізеді. Біра, кестені р сабаа арнап жасауды да ажеті жо, себебі кесте нерлым кп болса, оны сатау жне керектісін тадап алу иын соуы ммкін. Мндай жадайда диафильмдер мен диапозитивтер олдануа тура келеді.
2. Транспарант – графопроектор кмегімен экрана проекциялауа арналан, типографикалы жне фотографиялы тсілмен орындалан, сондай-а бір немесе бірнеше таспаа фломастермен дайындалан объект. Мысалы, геометриялы фигураны таспаа фломастермен салып, оны проекциясын тсіруге болады. Диапроекторларды “Этюд”, “Свет-4”, “Экран” жне т.б. трлері ке олданылады.
3. Графопроектор – саба туде жиі олданылатын демонстрациялы техникалы ралды бір трі. азіргі кезде оны “Код-1”, “Лех-3”(ПХР), “Полилюкс” (ГДР) жне “Лектор-2000” т.б. трлері жиі пайдаланылады. Графопроектор диапроекциялы рылыа жатады. Экрана ааздаы жазылан объект тура (ткерілмей) тсіріледі.
4. Эпидипроектор – экранда лшемі 50х50мм, 85х85 мм, 85х105 мм жне 90х120 мм, 150х150 мм объектілерді алуа ммкіндік береді. Оны “ЭПД-1”, “ЭПД-455” жне “ЭП-1” трлері кездеседі.
5. Киноэкран – диапозитив, диафильм кадрлері, кинофильм жне т.б. оу ралындаы бейнені проекциялауа арналан жазы бет.
6. Магнитофон – магнитті таспаа дыбысты жазу жне дыбысты шыаруа арналан рылы.
7. Кинопроекция – белгілі бір жиіліктегі тізбектес фильм кадрларыны тез кезектесіп ауысып тратын экранда лкейтілген бейнесін алу рдісін айтады. Кинопроекторды “Русь” жне “Волна” трлері баршылы.
8. Теледидар – озалатын бейнелер озалмайтын объектілерді радиотолын немесе толын желілері арылы электр сигналдар кмегімен ашыа тарату (видеомагнитофонды олдану).
9. Диафильм (грекше – арылы жне латынша - таспа) деп бір-бірімен сюжетті байланысан, бір таспада орындалан позитивті бейнеленген фотографиялы жйелерді айтады.
10. Диапозитив (грекше – арылы жне латынша – “о”) деп позитивті фотобейнені айтады. Соы жылдары информатиканы оытуда блар ке трде олданылан. Кезінде информатика пні малімдері мен діскерлер кптеген крнекі ралдар дайындаан еді. Диафильм мен диапозитивті ажеттілігі малімге материалды, суретті, сызбаны жне мтінді т.б. алдын-ала олдануа дайындап оюдан туды [3].
11. Компьютер – апаратты деуге арналан рылы. Кез-келген ЭЕМ негізгі ш блімнен трады.
1) Монитор – апаратты бейнелейтін рылы, сондай-а экранда кескіндерді, геометриялы фигураларды крнекті трде бейнелеп, кей кезде з осінен айналдырып, ртрлі жадайлара келтіріп крсетуге болады;
2) Жйелік блок – компютер жмысын басаратын рылы жне апаратты сатауа арналан, ажет кезде пайдалана беруге болады;
3) Пернелік тата – апаратты енгізуге арналан рылы;
Оу рдісін йымдастыруда рбір оу ралыны зіне тн дидактикалы функциясы, ммкіндіктері, зіні педагогикалы жне техникалы олдану шекаралары бар боландытан, оу рал жабдытарын олдануды тиімді жолы оларды кешендік трде олдану болып отыр. Мысалы, малім сабаты магнитофон кмегімен информатикалы диктанттан бастап, кино зінді крсетуі ммкін.Содан кейін жаа материалды баяндауды диафильмді крсете отырып тсіндіреді, сабаты бекітуде диапозитивті олданды. Енді оушылара баспа негізді дптерде тапсырмалар мен жаттыуларды орындатып, зіндік жмыс істеуі шін кеспе таратып берсін. Содан кейін ЭВМ-ді олданады. Компьютерд сабата орнымен, рі уаытымен крнекі рал ретінде олдану кезінде оу танымды рдіс тиімділігін арттырары даусыз.
Ендеше жаа оама, жаа технологияа, техникаа тез бейімделгіш адамды дайындау, оыту дісін жетілдіру жне оны тиімділігін арттыру болып табылады. Кейде кптеген малімдер мен діскерлерге компьютер жаа рал болып крінетіндігі белгілі. Біз мнда компьютерді крнекі рал ретінде олдануды жалпы мселелерін, оны экранды, дидактикалы ммкіндіктерін ашып крсетуді басты назарда стады. Информатиканы оытуда компьютерлік технологияны тиімді, рі орнымен олдану туралы малімдерге арналан дістемелік ралдар ажет-а. Мндай дістемелік ралдарды дайындау кптеген мектеп информатика пні малімдері мен діскерлерді жне ылыми ызметкерлерді лі де болса кп уаыт бірлесіп жмыс істеуін керек етеді.
8.Курсты оытуды жалпы дістемелік сратары:
Пнді оыту дістері: ылыми–педагогикалы дебиеттерді, информатиканы оу бадарламалары мен оулытарын теориялы талдау, бастауыш сыныптар оушыларына информатиканы оытуды барысын баылау, озат педагогикалы тжірибені оып–йрену жне орытындылау, гімелесу, педагогикалы эксперимент, компьютермен практикалы жмыс.
Бл пнді оыту 12 жылды мектепті бастауыш буыныны оу жоспарына 2-сыныптан бастап информатика пніні енгізілуіне байланысты азастанда тыш рет ола алынып отыр. 12 жылды мектепті бастауыш буынына арналан алашы оулытар “Атамра” (Т.Б.штаев, Е.А.Вьюшкова) жне “Алматыкітап” (Н.Т.Ермеков, С.Ноайбаланова) баспаларынан басылып шыты. азіргі кезде жалпы білім беретін мектепті 2-4 сыныптарына арналан “Апаратты мдениет негіздері” курсы (авторлары: Е.Балапанов, Г.Кабулова, С.Мхамбетжанова, Б.Айтбакина, Г.Мамырбек) растырылан жне ол азастан Республикасы білім жне ылым министрлігі тарапынан лицейлер мен гимназияларда пайдалануа сынылан.
Бастауыш мектепте информатиканы оыту дістемесікурсы мынадай блімдерді арастырады:
1.Бастауыш мектепте информатиканы оыту дістемесіоу пні ретінде.
2.Бастауыш мектепте информатиканы оытуды теориялы негізі.
3.Бастауыш мектепте информатиканы оытуды технологиясы.
а) Апаратты технологиялар курсына оытуды технологиясы;
) олданушылы курсына оытуды технологиясы.
б) Алгоритмдік курса оытуды технологиясы.
4. Информатикадан оушыларды білім, білік жне дадыларды мегеруі мен компетентілігін алыптастыру технологиясы.
Курсты оып-йренуді соына арай
– студенттерді бастауыш сыныптарда апаратты оытуды йымдастыруды зіндік ерекшеліктері, бастауыш сыныптарды оу дерісінде азіргі заманы апаратты технологияларды пайдалануды ммкіндіктері туралы тсініктері алыптасуы тиіс;
– информатиканы оытуды жалпы дістемелік принциптерін білулерікерек жне бастауыш сыныптарды оу дерісінде бадарламаларды пайдалана алуларытиіс;
– информатиканы оыту дістемесін мегеруі ажет.
Бастауыш мектепте информатика сабаын жргізуді трлері мен формалары: ойынды, крнекілік ралдар, алгоритмдік этюдтер, сабаты теориялы жне практикалы блімдері, кіші жастаы мектеп оушылары шін информатика дптерлері.
Педагогикалы технология ымы трлі педагогикалы ойын трлерін педагогикалы процесте дістер мен тсілдерді ке клемді топтарын біріктіреді, оны жалпы ойындардан ерекшелігі оытуда наты масатыны ойылуымен жне оны оу-танымды баыты сипатталан, негізі салынан педагогикалы нтижесіне сай аныталады. Саба барысындаы ойын дістері оушыларды оу ызметіне ынталандыру ралы ретінде ойын дістері мен жадайларыны кмегі арылы рылады. Саба барысында ойын дістері мен жадайларын ткізу мынадай негізгі баыттарда жргізіледі. Саба процесінде пайдаланатын ойындарды бірнеше трлерін атап крсетуге болады.Бастауыш сынып малімдеріні оу– трбие жмысыны негізгі саласы саба. Саба стінде оушыларды біліктілігі, іскерлігі, дадысы, дниетанымы дамиды. Негізгі бетбрыс оушы біліміні сапасын арттыру, ол дегеніміз тпкі нтижені кре білу, яни окушыа берген білімімізді айтарымын кру. Ол шін сабаа сыныптаы оушыны барлыын ызытыра отырып атыстыру ажет. Бес сауса бірдей емес, яни р оушыны сабаа ызыушылыы, дниетанымы, даму ерекшеліктері ртрлі. Сондытан оушыларды осы топтарына ртрлі дегейде талап оюа тура келеді. Ал ойын элементтері кез-келген оушыны ызыушылыын тудырады. Тіпті нашар оитын оушыны зі ойын арылы берілген тапсырмаларды асан ызыушылыпен, белсенділікпен орындайды. Оушыларды ызыушылытарын туызатын ойындарды бірі — дидактикалы ойындар.Ойын элементтерін олдана отырып малім оушыларды сабаа деген ызыушылыын, зейінін арттыру масатында ртрлі діс-тсілдерді олданады. Атап айтанда, малім ойын жадаяттарын туыза отырып, ртрлі заттарды олдану арылы сратар ойып, затты крсетіп, тсіндіріп ойын сюжетін растырады.Бастауыш сыныптарды тіл сабатарында дидактикалы ойындарды жаа таырыпты тсіндіру барысында, айталау, пысытау, жаттыу сабатарында да пайдалануа болады. Бастауыш сынып оушылары лі де ойын баласы, сондытан малім оларды жалытырмай ртрлі ойын трлерімен сабаты ызыты ткізуге тырысуы ажет.Ойындар оушыларды ой — рісін дамытып, ойлау абілетін арттырумен атар, йретілген, тілген таырыптарды саналы да берік мегеруге лкен сер етеді. Ойындар оушыларды шыармашылы ойлау абілеттерін жетілдірумен атар, сздік орларын молайтып, сауатты жазуа да баулиды. Оушылар ойын ойнау барысында йренген сздерін айтып ана оймай, оны андай маынада олданылатынын да біледі. Ойын оу пндеріні мазмнымен тыыз байланыста жргізілгенде ана дрыс нтижелер береді.