Апарат жне оны трлері.

Апарат – сатау, трлендіру, жнелту жне пайдалану нысаны болып табылатын оршаан лем туралы мліметтер.Сендер кнде андай да бір апарат аласыдар. Апаратты ала отырып, оны абылдайсыдар, игересідер, айта дейсідер. Апаратты ата- аналарыа, достарыа жеткізулері ммкін. Ягни, апарат кзі жне оны абылдаушы бар. Адам апаратты сезім мшелері арылы абылдайды. алымдарды деректері бойыншабіз апаратты 81% -ын кру арылы, 10%- ын –есту, 4%-ын – иіскеу, 3%-ын – дм сезу жне 2%-ын сезу арылы аламыз.Сонымен атар рбір адам жеке-дара ммкіндіктерге ие. Мысалы, дизайнерді кру абілеті, музикантты есту абілеті жасы дамыан. Сендерді кейбіреулері жаа материалды кітаптан оып жасы тсінесідер, лдекім біреу айтап берсе арты тсінеді, ал таы біреулеріе тсіну шін практикалы тапсырманы здері орындап шыандары ыайлы.

Апаратты трлері

Адамны апаратты андай апаратты арнамен абылдауына байланысты, ол ртрлі болады.Мысалы, таерте саатты шылдырын адам есту мшесі- лапен абылдайды. Апарат кзі оыраулы саат болып табылады. Ал апаратты абылдаушы –адам. Апарат йыдан оянатын уаыт келгені туралы мліметті жеткізіп тр. Апаратты мндай трі естілетін апарат деп аталады.Сонымен, адамны абылдау тсілдері бойынша апарат крінетін, естілетін, дм сезу, иіскеу жне сезу арылы болып блінеді.

Бір апаратты зі (мысалы, крінетін) ртрлі бейнеленуі ммкін: сан, мтін немесе сурет трінде. Мселен, автотратаы машиналарды санын 5 санымен, «бес» сзіні жазылан мтінмен жне оларды суретін салу арылы бейнелеуге болады.Яни, апаратты таы бейнелеу тсілдеріне арай да блуге болады. Бейнелеу тсілдеріне арай апарат санды, мтіндік, графикалы, дыбысты жне видеоапарат болуы ммкін. Апаратты бл трлері азіргі кезде компьютерде табысты крсетіледі.

Жиындарды салыстыру.

Бізді ртрлі заттар жне тіршілік иелері оршайды, оларды кптеген ртрлі белгілері бар жне орта атпен біріктірілуі ммкін. р затты зіні аты болады, мысалы, й, блме, кесе, кйлек жне т.с.с. Сонымен атар оны орта аты да болады, ол заттар тобыны атын білдіреді.

Мысалы:

- ияр, картоп, ызылша – ккністер;

- алма, алмрт, банан – жемістер;

- шортан, майшаба, табан – балытар.

Орта аты бар жне бірге жинаталан заттарды (тірі организмдерді) тобын жиын деп атайды. Жиын сзі біріктірілген деген маынаны білдіреді. Жиында 1,2,3 жне одан да кп заттар болады. Егер жиында бірде бір зат болмаса, оны бос жиын деп атайды.

Жиынды райтын заттарды жиын элементтері деп атайды.

Жиындарды салыстыру.

Жиын элементтері саналуы бойынан реттеліп берілуі ммкін.

Жиын элементтері р трлі болуы ммкін

Жиын элементтеріні атарында мн болмайды

Мысалы, «1,2,А,В» жне «В,А,2,1» жиындары те

Малімге арналан мазмнды блім.

Жиындарды салыстыру

Жиындар бір – бірімен элементтеріні саны бойынша салыстырылатындытан, бірдей жиындар ымын анытап алу ажет. Егер жиын элементтеріні саны бірдей болса, онда жиындар бірдей деп аталады. Мнда «лкен», «кіші» жне «те» ымдары айталанады. Мысалы, бір ызда бір ша гл болса, ал келесі ызда бірнеше ана гл.

Жиын жне оларды топтау

Топтау – бл орта белгілері бойынша жиын элементтерін, оларды рекеттерін, заттарды бліп алу. Топ – бл жиын элементтеріні орта асиеттерін немесе белгілерін анытай білу. Мысалы, андай жануарларды білесідер жне оларды андай топа блуге болады. старды екі топа блуге болады шатын жне жзетін. шатына – бркіт, ара жне блбл, ал жзетінге Ау, аз жне йрек.

Тапсырмалар:

Жиын элементтері

1 топ

Нысандар жиынын бір сзбен ата. (Мектепті оу ралдары, глдер)

Жиындарды жаз.

ріптер............................................................Жауабы: (А,Б,В,Г,Д)

Сандар .............................................................Жауабы: (10, 25,100,90)

Цифрлар ..........................................................Жауабы: (1,3,5,6,7)

Мені отбасым» жиынына кімдер кіреді? Жауабы:(Мен, анам, кем, аам, пкем)

Ана,пке,ке,крші,аа,мен,дос

Ішкі жиын.

. Бізді ртрлі заттар жне тіршілік иелері оршайды, оларды кптеген ртрлі белгілері бар жне орта атпен біріктірілуі ммкін. р затты зіні аты болады, мысалы, й, блме, кесе, кйлек жне т.с.с. Сонымен атар оны орта аты да болады, ол заттар тобыны атын білдіреді.

Мысалы:

- ияр, картоп, ызылша – ккністер;

- алма, алмрт, банан – жемістер;

- шортан, майшаба, табан – балытар.

Жиын — математиканы маызды ымдарыны бірі. Жиын немесе жиынты ымы арапайым математикалы ыма жатады. Сондытан Жиын ымыны анытамасы берілмейді. Ол аксиомалы жолмен енгізіледі. Дегенмен Жиынды мысалдар арылы тсіндіруге болады. Бір мектеп оушыларыны, берілген шебер нктелеріні, берілген тедеу шешімдеріні, т.б. табиаты р трлі Жиындары туралы айтуа болады. Мндаы оушылар, нктелер, шешімдер, т.б. арастырылып отыран Жиындарды элементтері деп аталады.

Жиындармен арапайым амалдар (осынды не біріктіру, иылысу, толытауыш, айырма) жргізуге, сондай-а, оларды реттілігін анытауа болады. Жиындар теориясыны негізін чех математигі Б.Больцано (1781 — 1848), неміс математиктері Кантор мен Р.Дедекинд (1831 — 1916) салды.

47. Модель: Бастапы модель деп аныталан жадайда объектіні алмастыратын андай да бір кмекші объкті аталан. Сондытан табиат задарыны мбебаптыы, модельдеуді жалпылыы, жэне бізді білімдерімізді модель трінде бейнелеуді ммкідіктері сйкесіз болды. Мысалы ертедегі философтар табии процестерді модельдеу ммкін емес, табии жне жасанды процестер трлі задылытара баынады деп санады. Олар табиатты тек ана логиканыталылау дістеріні, пікір алмасыуларды, яни заманды терминалогияны, тілдік моделдеуді кмегімен бейнелеуге болады деп жобалады за уаыттар бойына "модель" тсінігі арнайы типтегі материалды объектілерге ана, мысалы манекен (адам денесіні моделі), плотинаны кішірейтілген гидродинамикалы моделі, кемелер мен самолеттерді, жануарларды модельдері ретінде алыптасты [11].
Уаыт те келе наты объектілер жасанды сызбаларды, суреттерді, карталарды модельдік ерекшеліктері арылы сипаттала бастады. Келесі адамда модель ретінде наты объект ана емес абстрактылы, идеиалды рлымдарды да жмыс істеу ммкіндіктері белгілі болды. Мны мысалы математикалы модельдер бола алады. Математика негіздерін зерттеумен айналысаты математиктер мен философтарды едектеріні нэтижесінде модельдер теориясы жасалды. Онда модель бір абстрактылы математикалы рылымны басасына бейнелеу, трлендіру нтижесі болып аныталады
ХХ-асырда модель тсінігі наты жне идеалды модельдерді атар амтитындай болып жалпыланды. Сондытан, абстрактылы модель тсінігі математикалы модельдер шеберінен шыып, элем туралы білімдер мен танымдарды барлыына атысты болды. Модель тсінігіні айналасындаы ке талылауды азіргі кезде де жаласып отырандыын естен шыармау ажет [7]. Бастапыда апаратты, кибернетикалы баыттардаы ылыми пндер аясында, содан со ылымны баса да салаларында трлі тсілдермен іске асырылатын модель ретінде танылды. Негізінде модель мнін натылау тсілі ретінде арастырылады.
"Модель" термині кп маыналы [7]. Модель деп андай да бір заттын кішірейтілген кшірмесін (самолет моделі, трын йлер макеті), матемаетикалы формулаларды, брыштан горизонта латырылан денені шу моделін, іштен жану двигателі жмысыны моделін, андай да бір нрсені эталоны (метр эталоны, килограмм этолоны) айтамыз. Жалпы трдегі "модель" тсінігі тмендегідей негізде аныталады [12].
Модель - модельдеу масаты трысынан оып йренеті объектіні / былысты кейбір жатарын састырып бейнелейтін жаа объект.
Модель - объектіні наты жмыс істеуіне сйкестенетін аныталан параметрлер бойынша жмыс істейтін физикалы/ апаратты алмастырушысы.
Модельдеудегі е басты модельдеуші объекті мен оны моделі арасындаы зара сас атысы болып табылады.
Модель (Model, simulator)
1) асиеттері белгілі бір маынадаы жйеніні немесе процестін
асиеттеріне сас объектілер немесе процестер жйесі;
2) сериалы бйымдарды жаппай ндіруге арналан лгі, эталон; кез-
келген бір объекті жмысы, мыс, процессорды жмыс істеуін модельдейтін
программа немесе рылы. Ол материалды объект трінде, математикалы
байланыстар жйесі ретінде немесе рлымды имитациялайтын программа
кйінде растырылады да, арастырылатын объектіні жмыс істеуін
зерттеу шін олданылады. Модельге ойылатын негізгі талап- оны
асиеттеріні негізгі объектіге сйкес келуі, яни барабарлыы[11].
Модельдеу (моделирование; simulation) - кез-келген былыстарды, процестерді немесе объект жйелеріні асиеттері мен сипаттамаларын зерттеу шін оларды лгісін ру (жасау) жне талдау; бар немесе жаадан растырылан объектілерді сипатын анытау немесе айындау шін оларды аналоктарында (модельде) объектілерді р-трлі табиаты зеттеу дісі. Модель трт денгейде тпнсанын гноселогиялы орынбасары бола алады: 1 - элеметтер денгейінде, 2 - рлым дегейіде, 3 - алып - кй немесе ызметік дегейін, 4 – нтижелер дегейінде. Сипаты бойынша модельдеу объектіні геометриялы, физикалы, динамикалы жне ызметтік сипатын наты дл береді. Идеалды моделдеуге объектіні ойдаы бейнесі жатады. Ойша модельдеу тіл кмегімен іске асырылады [11].
"Модель" тсінгі кибернетикада баыланатын объектілер класын сипаттайтын теорияны моделі болып табылады. Компьютерлік модельдеу — бл да оып йренетін объекті теориясыны модельденуі.
Модельдеу субъектісі
Модельдеуші (модель субьектісі) тек адам бола алады. Модельдеу объектісі табии (сімдік, кн жйесі жне адамны ыпалымен рылып жасанды болуы ммкін