Windows терезесіні рылымы.

Терезе – жатаулармен шектелген экрандаы тртбрышты айма. рбір терезені оны басаруа арналан элементтері мен жмыс аймаы болады. Жмыс аймаында объектілер, апарат жне басару элементтері орналасады.

Барлы терезелерді трін трт топа блуге болады:

1. апшы терезелері

2. олданбалар терезелері

3. Диалог (схбат) терезелері

4. Анытама терезелері

апшы терезелерінде оны басару элементтерінен баса Windows - ты баса объектілеріні де белгішелері бар. Белгілі бір объектіні белгішесін екі рет шерту, оны ашады. Мысалы: Мои документы апшы терезесі.

олданба (приложение) – бл да бадарлама, ол Windows жйесіні басаруымен жмыс істегендіктен, олданба деп аталады. олданба терезелері олданбаа жатты мазмнын крсету міндетін атарады. Мысалы Paint олданбасыны терезесі.

Диалог терезелері – осымша апараттарды енгізуге арналан арнайы терезе. Олар Windows - ты жне оны олданбаларын басару мен баптау шін ажет, здеріе таныс саат

Анытама терезелері Windows жне оны олданбаларыны жмысы бойынша анытама апараттарын шыару ызметін атарады.

Енді біз негізінде тек апшы терезелерін арастырамыз, олар бізге олданбалар мен жаттарды іздестіру, тадау мен жктеу шін ажет.

Мені компьютерім апшыыны терезесін мысала ала отырып, біз терезелерді негізгі элементтерін арастырайы.

Шекаралар. Терезелерді трт жаынан тран жатауларды шекаралар деп атайды. Оларды кбіні лшемдерін згертуге болады. Терезелерді лшемдерін згерту шін, маус нсаышын шекараны біреуіне орналастырып, нсаыш ос бадаршаа айналуын ктеміз, содан со маусты ажетті баыта тартамыз (оа, сола, жоары, тмен). Мысалы, терезені енін згерту шін, оны о немесе сол жа шекарасын бір жаына арай тартамыз. Егер терезені ені мен биіктігін атар згерткіміз келсе, онда оны брыштарыны бірін соза тартамыз.

Таырып жолы. Терезені е жоары шекарасыны астында бірден терезені аты крсетілген тртбрыш орналасан, оны Таырып жолы немесе Таырып деп атайды.

Мауспен іліп алып, терезені баса орына жылжытуа болады.

Жйелік меню белгішесі. Таырып жолыны сол жаында жйелік меню белгішесі орналасан. Оны шертседер, терезені басаруды арапайым командаларыны тізімі ашылады, оларды кмегімен терезені жылжытуа жне лшемін згертуге болады.

Жабу батырмасы. Таырып жолыны о жа шекарасында айасан сызы (крестик) суреті бар батырма орналасан. Бл батырма бойынша шерту жатты (апшыты) жабады немесе олданбаны (бадарламаны) жмысын аятайды.

олданбаны терезесін, апшыты, диалог терезесін жабуды таы бір жолы Alt+F4 - ті басу.

Жабу батырмасыны сол жаында келесі батырмалар орналасан: жималау (свернуть), жаймалау (развернуть), алпына келтіру (восстановить).

Жималау батырмасы. Жималау батырмасында шерту, Есептер татасында тек ана батырмасын алдырып, терезені Жмыс орнынан алып тастайды. Бл жадайда олданба ашы алпында алып, орындала береді. Есептер татасындаы оан сйкес батырманы басып немесе Alt+Tab пернелеріні кмегімен терезені айтадан жаюа болады.

Жаймалау батырмасы. Бл батырма терезені экран лшеміне дейін лкейтеді.

алпына келтіру батырмасы. Осы батырма терезені аралы алыпа келтіреді, яни терезе экранда болады, біра оны лшемі экран лшемінен кіші болады. Батырма экрана бірнеше терезені бір уаытта орналастыру шін пайдаланылады.

Терезені бкіл экрана баса тсілмен орындауа – таырып жолында екі рет шертіп, жаймалауа болады. Егер терезе экранды толы алып трса, таырыпты екі рет шерту оны брыны (алашы) лшеміне Мауспен іліп алып, терезені баса орына жылжытуа болады.

Меню жолы. Таырыпты тменгі жаында командалар аты жазылан клдене (горизанталь) жола бар. Бл – меню жолы, онда берілген олданбаны негізгі командалары бар. Меню дегеніміз – берілген терезеде орындауа болатын командаларды тізімі.

Меню жолыны командаларыны бірін шаыру шін, мауспен оны атын шерту керек, сонда созылан меню пайда болады. Бл менюден ажетті команданы мауспен шертіп тадаймыз.

рал - саймандар таталары. Кптеген терезелер батырмалары мен белгішелері бар рал - саймандар татасымен жабдыталан. Олар нерлым жиі олданылатын командалара тез атынау шін пайдаланылады.

р батырманы міндетін білу шін, оны стіне маус нсаышын орналастырып біраз ктседер, ішінде команда міндеті жазылан шаын жатау (рамка) шыады. Батырма аты оны ызметін крсетеді. Мысалы, жат сатау батырмасы, зі жасаан жатты дискіде файл трінде сатау міндетін атарады.

Жмыс аймаы. Бл объектілер орналасан терезені ішкі аймаы. апшытар терезелеріні жмыс аймаында белгішелер, апшытар, файлдар, табашалар орналасады. Колданбаларды терезелеріні жмыс аймаында мтіндер, суреттер, кестелер, слайдтар т. б. жасауа болады.

апшыты терезесіні жмыс аймаындаы объектілірді р трде крсетуге болады:

• лкен белгішелер трінде (крупные значки)

• Кіші белгішелер трінде (мелкие значки)

• Тізімдер (список)

• Кестелер (таблица) трінде

Ол шін рал - саймандар татасындаы Тр (Вид) батырмасын басып, зімізге ажетін тадаймыз.

Бл команданы Вид менюінде де тадауа болады.

Мой компьютер терезесін ашанда, рал саймандар татасыны батырмалары жо болса, онда оны Вид командасы арылы экрана шаыруа болады.

Айналдыру жолатары. Егер терезені биіктігі мен ені оны мазмнын толы крсетуге ммкіндігі болмаса, Windows мндай терезеге тік жне клдене айналдыру жолатарын осады.

Айналдыру жолаыны ішінде тіктртбрышты сырытпалар (ползунок) болады. Оларды орналасуына арап, терезе мазмныны андай блігі крініп транын круге болады.

Терезе шегінде айналдыру жолаыны кмегімен жылжыту келесі дістерді бірімен жзеге асырылады:

• Бір жола жоары немесе тмен, оа немесе сола жылжыту шін, тік жне клдене айналдыру жолатарыны жоары жне тменгі шекараларыны жанындаы бадаршалары бар батырмаларды шерту керек.

• Терезені ішіндегіні жол жолмен здіксіз айналдыру шін, сйкес бадаршасы бар батырманы шертіп, маус батырмасын басулы алыпта стау керек.

• Белгілі орына ту шін, сырытпаны сол орына жылжыту керек. Мысалы, зын жатты орта блігіне ту шін, сырытпаны тік айналдыру жолаыны ортасына жылжыту керек.