Туристік бизнесті талдау жне баалау.

77. азастандаы шаын ксіпкерлік субьектілеріні саныны траты суі жне онда жмыс істейтіндерді клеміні артуына арамастан шаын бизнес секторы мемлекет экономикасыны мселелерін шешуде айтарлытай лесі кп емес. Ол осы экономика секторыны проблемаларымен тсіндіріледі: салы салу, несиелендіру, мемлекеттік органдармен зара рекеті жне таы баса салалардаы мселелер. Сондытан ксіпкерлер алдында несиені алу кезіндегі немесе аржылы кмек жадайында ртрлі кедергілер орын алады. Сол проблеманы е бастыларыны бірі – за шыарушылы базаны трасыздыы, и, задар абылданан, мысалы: «жеке ксіпкерлікті дамытуа жне олдауа байланысты заы (04.07.92жыл); «шаын ксіпкерлікті мемлекеттік олдау туралы заы» ( 19.06.97 ж); «шаын ксіпкерлікті дамытуа мемлекеттік олдауды кшейту жне оны жандандыру жніндегі шаралар туралы» Р-ні Президентіні Жарлыы бойынша ( 06.03.97ж), жне бгінгі кніде абылдануда. Біра бл нормативтік ыты актілер іс жзінде толы жзеге асырылмаандытан ксіпкерлер шін біршама иындытар туады. Ол нормативті – ыты акілерді орындалмауы, шаын ксіпорындарды ісіне араласу, кптеген тексеруші жне адаалаушы басару органдарыны тексерушілік ызметтері шаын ксіпкерлер жмысыны тоталуына серін тигізеді. Бл кедергілермен атар, ксіпкерлік ызметті баылайтын салы инспекциясы, жергілікті кімшілік блімдері, санитарлы – экологиялы инспекциялар, рттен орау блімшелері, ттынушыларды ыын орау орталытары жн е таы басасы ксіпкерлерді мдделері мен кзарасына кеміте отырып кп жадайда зады жне за шыарушылы пен сот органдарыны функциялары мен кілеттіліктеріне иемденіп алды. Бл з кезегінде бюрократизмге штасады, яни ол дегеніміз засыз аша талап етуді тиімді ралы болып табылады. Ауыр салы екі трде жргілізеді: жартылай жария жне жасырын. Жартылай жарияа, жергілікті кіметті бастамасымен жргізілетін ксіпорындара за щеберінен шыып кететін шекте, ашалай сомада салы салу. Екінші форма – жасырын ауыр салы, натылы шенеуніктерді алтасына тікелей пара ретінде тседі. Ол з дегейінде ксіпкеерлерге теріс ыпал етіп, оларды жмысын жзеге асыруа кедергі болады.
Келесі негізгі мселе – ол тиімді аржылы олдау, яни ксіпкерлерді инвестициялы несиелерді алуы болып табылады. ксіпкерлер республиканы банк жйесінен; шаын ксіпкерлікті дамыту орынан; Европалы айта ру жне Дамыту банкісіні ашы несиелік тізбегінен; шаын ксіпкерлікті олдайтын баса да аржы кздерінен ала алады. Біра шаын бизнесті олдау кздері аныталанымен, оны олдану инвестициялау механизміні жетілдіруін ажет етеді. Бл трыда несие алу ксіпкерлер алдында жиі кездесетін кедергілерге;

І – жоары пайыз млшерлемесі;

ІІ – несиені айтаруды ысамерзімділігі;

ІІІ – несие алудаы жаттар саныны кптігі;

ІV – кепілдікпен амтамасыз ету проблемалары.

Жоарыдаы несие алуды негізгі мселелерін келесі факторлар да толытырады:

· несие алу кезіндегі банктерге тапсыратын жаттарды толтыру біліміні жетілмеуі;

· апаратпен толы амтылмауы;

· бизнес-жоспар жасауды толысыздыы;

· елдегі шаын ксіпкерлікті дамытуа баытталан несиелерді кздері туралы шетелдік, оларды бадарламаларды апаратпен амтамасыз етпеуі;

Аталан барлы факторлар ксіпкерлік ызмет субъектілеріне несие алуа кедергі келтіреді.

78. Шаын ксiпкерлiктi мемлекеттiк олдауды негiзгi принциптерi:

ü азастан Республикасында шаын ксiпкерлiктi дамытуды басымдыы;

ü шаын ксiпкерлiктi мемлекеттiк олдауды кешендiлiгi;

ü шаын ксiпкерлiктi олдау инфрарылымыны жне жзеге асырылатын шараларды шаын ксiпкерлiктi барлы субъектiлер шiн ол жеткiзерлiк болуы;

ü шаын ксiпкерлiктi олдау мен дамыту саласындаы халыаралы ынтыматасты болып табылады.

Шаын ксiпкерлiктi мемлекеттiк олдау мынадай баыттар бойынша жзеге асырылады:

Ø шаын ксiпкерлiк субъектiлерiн мемлекеттiк тiркеудi, оларды ызметiн лицензиялауды оайлатылан тртiбiн белгiлеу;

Ø шаын ксiпкерлiк субъектiлерi шiн салы салуды, кеден бажын тлеудi жеiлдiктi режимiн амтитын олайлы жадай жасауды ыты режимiн белгiлеу;

Ø шаын ксiпкерлiк субъектiлерiн олдау мен дамыту шiн инвестицияларды, оны iшiнде шетел инвестицияларын тарту мен пайдалану жйесiн жасау;

Ø шаын ксiпкерлiк субъектiлерiнi шетелдiк рiптестермен сауда, ылыми-техникалы, ндiрiстiк жне зге де байланыстарын дамытуды оса аланда, оларды сырты экономикалы ызметiн олдау;

Ø аржы кздерiн анытай отырып, шаын ксiпкерлiк субъектiлерiне несие берудi арнаулы бадарламаларын абылдау;

Ø нiмдер ндiруге, жмыс атарып, ызмет крсетуге мемлекеттiк сатып алуды орналастыран кезде шаын ксiпкерлiк субъектiлерiне артышылытар беру;

Ø азастан Республикасы кіметі мен жергілікті атарушы органдар жанындаы шаын ксіпкерлікті дамыту жніндегі комиссияларды ызметін йымдастыру.

Ø мемлекеттік органдар з зыреті шегінде шаын ксіпкерлік субъектілеріні ызметіне азастан Республикасыны кіметі белгілеген тртіппен тексеру жргізеді.