Туризмні функциялары. Турист- бл туризмны субъектiсі ретінде.

1. Танымды ызметі. Таным дегеніміз — мір шындыы-ны адамны ойлау процесіндегі бейнеленуі, талдануы жне айта жасалуы; обьективті лемні, табиатты жне оам-ны задарыны задылытарын білу; игерген білім мен тжірибені жиынтыы

2. Денсаулыты ызметі. лемдік денсаулы сатау йымы «денсаулы» деген ыма адамны физикалы, психикалы жне леуметтік жатарыны жасы жадайда болуын жаты-зады [102; 143]. Адамны денсаулы дегейін баалау крите-рийі — оны оршаан ортаа ыайлана білуі. Адамны ор-шаан ортаны згергіш жадайларына стті дадылана білуі адаптация деп аталады [102; 15]. Адамны туа жне жре пай-да болан асиеттеріні дегейіні тиімді адаптациялануын дадыланышты (адаптивность) деп атайды, Физикалы, пси-хикалы жне леуметтік адаптациялар адам мірді барлы саласында белсенді рекет еткен жадайда ана стті болма. Бл адамны денсаулы дегейін анытайды.

3.леуметтік арым-атынас ызметі. Коммуникативтік деген арым-атынас жасауа дайындалан, ыайланан ре-кет, яни сйлеу тіліні кмегімен байланысу, ой мазмнын абылдау жне беру [134; 190].

Сонымен туризмні леуметтік-арым-атынасты ызметі дегеніміз — саяхата атысушыларды бір-бірімен ресми емес жадайда, ндірістік ара атынасты (субординация) сатамай-а, леуметтік мртебесін, жасын, лтын, азаматтыын жне т.б. адамдарды бір-бірінен ерекшелейтін белгілерді есепке ал-май-а байланысу, атынасу ммкіндігі.

4. Спортты ызметі. «Спорт» деген ке маынасында ал-анда, зіндік бсекелестік іс-рекет, оан арнайы дайынды, адамдар арасында осы іс-рекет барысында арнайы атынас орнату, оны оамды мні бар нтижелері.

Спорт — оамды мні бар дене трбиесіні нерлым серлі ралдары мен дістеріні жиынтыы, адамды ебекке, баса да оама ажетті іорекетті трлеріне дайындау. Со-нымен атар спорт — этикалы, эстетикалы трбиені маыз-ды бір ралы, интернационалды байланыстарды кеейту, жеілдету, халытар арасындаы зара тсіністікті, ынтыма-тастыты, достыты бекіту [203; 15].

5-6. Эстетикалы жне эмоционалды-психологиялы ыз-меттері. Эстетика (грекше «сезімдік», »сезуші» деген маына береді) — философия ылымыны шынды мірдегі семдікті, эстетикалы трбиені жне демілік завдарына арналан шы-армашылыты жалпы принциптерін, нерге деген трлі кзарастарды жйесін зерттейтін саласы [134; 505].

Туризмні эстетикалы ызметі дегенде туристік саяхаттар кезінде адамдарды табиатты, сулетшіяер, мсіншілер жне суретшілерді туындыларыны деміліктерінен лззат алу ммкіндігін тсіну керек. Туризмні эстетикалы ызметі оны эмоционалды-психологиялы ызметімен тыыз байланысты. Ол туризмтануда саяхатшыларды ауырт ебек процестерінен кейінгі шаршап-шалдыуларды басу, адамдармен арым-аты-настан жаымды эмоция алу, ызыты туристік нысандардан сер алу, спорггы жне туристік белсенді саяхатарда кезде-сетін кедергілерден ту деген сз [78; 8].

7. Шыармашылы ызметі. Шыармашылы дегеніміз -жаа сападаы, зіні айталанбастыымен, сонылыымен жне оамды-тарихи ерекшелігімен есте алатын іс-рекет. Шы-армашылык адама ана тн, йткені шыармашылы іс-ре-кетті жасампаз тла жасайды [102; 535].

Туристік саяхатты жоары шыармашылы арымы оан атысушыларды деттегі аядан шыып, трмысты кйбе тіршіліктен ажырап, жаа, ызыты мселелерді шешімін іздеуге талпындырады. ймдасан саяхаттар пайда болан бірнеше мындаан жылдар бойында саяхатшыларды сан мыдаан шыармалары дниеге келді.

Ол шыармашылы туындылара ыльши жаалытар, кркем жне жаттык жне ылыми-кпшілік прозалы, поэзиялы шыармалар, туризмге ажетті киімдерді, ая киі-мдерді, транспортты кліктерді, жарак-жабдытарды, жаа таам трлеріні, саяхата атысушыларды белсенді жне спорт-ты саяхаттара йретуді жаа дістері мен тсілдері жатады.

8. ажылы ызметі. азастанда 8 миллиондай мсылман бар. Ал лемдегі мсылмандарды саны — 1 млрд. 126 млн. «ажылы» деп дінні асиетті орындарына (христиавдар шін - Иерусалим жне Рим, мсылмандар шін - Мекке мен Мди-не) сапар шегуді атайды. Христиандарды дет-рпы бойынша ажылы сапарды белгісі — Палестинадан пальма бтаын келу [102; 333].

Туризмні спортты жне сауытыру ызметтері табиат ресурстары арылы, ал ызметтері туристік-рекреациялы ре-сурстар (ТРР) арылы іске асады.