Кирхгофты 1-ші жне 2-ші ережесі. Тарматалан тізбек мысалында тсіндіру.

Тізбектерге есептеулер жргізгенде Кирхгоф ережелерін пайдаланан ыайлы, олар Ом заыны крделі емес жалпылануы болып табылады.
Жалпы жадайда тізбекте кем дегенде ш ткізгіш тоысатын нктелерді табуа болады. Мндай нктелер тйіидер деп аталады. Тізбекті бір элементін тастап шыкан кез келген зарядты тізбекті баса бір элементіне келіп кіруі тиіс екені аны. Тйінде токтар тарматалады да, зарядты саталу заынан токтарды зіліссіздік шарты шыады: тйінге кіріп жатан ток куштеріні осындысы туйіннен шыып жатан ток куштеріні осындысына те:
Іі = Іі (9.17) катынасы Кирхгофты бірінші ережесі деп аталады.
кіріс шыыс
Токтарды баытын біз алдын ала білмейміз. Сондытан токтарды о баытын алауымызша аламыз жне о баытта таралатын ток шін Ік деген белгілеу енгіземіз. Егер шешу кезінде кайсыбір Ік ток шін теріс мн шыкса, онда бл берілген блікте ток кабылданан багытка арама-арсы озалады дегенді білдіреді.
Кирхгофты екінші ережесі берілген тізбекте бліп арастыруа болатын кез келген тйыкталан контурлара арналан: кез келген трйыталган контурда кедергілердегі кернеуді тсулеріні осындысы осы контурдагы ЭК- терді осындысына те болады.
Eі = Uі
Егер берілген блікте контурды айналып ту баыты токты о баытымен баыттас болса, онда ток кзіні ішкі кедергісіндегі жне ткізгіштердегі кернеуді тсуі о деп есептеледі. Егер ток кзін айналып ту баыты теріс полюстен басталып о полюсте аякталатын болса, онда ЭК-і о табамен алынады. Ток кзін о полюстен бастап теріс полюске карай
айналып тетін болса, онда ЭК-і теріс табамен алынады.
Мысалы, 9.8-суретте креетілген слба шін
А тйінінде: І1 = І3 + І5;
С тйінінде: І1 = І2 + І4;
М тйінінде: І4 + І6 = І3;
ВСКМОАВ (саат тілі баытымен айналып ту) контуры шін:
E1 - E2 + E3 = I1r1 + I1R1 +I2r2 +I6R3 + I3r3
СВЕМС контуры шін:
E4+ E2 = I4r4 - I6R3 – I2r2


Кирхгофты бірінші ережесі тйіндерге атысты оан келетін ток пен одан шыатын ток арасындаы байланысты арастырады. Тарматалан тізбек деп аталатын тізбекте тйіндер штен кем емес ткізгіштер тоысатын кез келген нктені атайды. Біз траты токты арастырандытан,тйінге анша заряд аып келсе, сонша аып кетуі керек. Егер тйінге кіретін токтарды о, ал шыатын токтарды теріс деп есептесек, онда мынадай ережені айтуа болады:тйінде тоысатын ток кштеріні алгебралы осындысы нлге те. Мны былайша тсінуге болады. Егер тйінге токтарды алгебралы осындысы нлден згеше болса,тйінде зарядтар кбейіп не азайып кетер еді де,бл з кезегінде тйіндегі потенциалды жне тізбектен аатын токты згеруіне кеп соар еді. Кирхгофты екінші ережесін жалпы трде энергияны саталу заына сйеніп, тарматалан тізбек шін Ом заын орытындылау арылы тсіндіруге болады. Тйыталан жйені райтын рбір осылыштар энергияларыны згерімстеріні осындысы нлге те: =0

Сондытан тйы тізбек шін

Сонымен Кирхгофты екінші ержесі бойынша кез келген тйы контур шін э..к-ні алгебралы осындысы ток кшіні кедергіге кбейтіндісіні алгебралы осындысына те.

Кирхгофты бірінші жне екінші ережелеріне сйкес рылан туелсіз тедеулерді саны тарматалан тізбектерден тетін р трлі токтарды санына те болады. Сондытан э..к-і жне барлы тарматалан бліктерді кедергілері берілсе, онда барлы токты есептеуге болады.

 


 


 

Фазалы тепе-тедік жне ауысулар. Газ молекулаларыны зара рекеттесу кштері. Ван-дер-Ваальс тедеуі. Наты газды изотермасы. Наты газды энергиясы.

· Фазалы тепе-тедік — термодинамикалы тепе-тедіктегі фазаларды бір мезгілде кп фазалы жйеде болуы. Магниттелуосі бірдей, магниттелгіштігіні баыты р трлі ферромагнетикті екі фазасы (сырты магнит рісі болмаанда), сырты магнит рісіндегі металды алыпты жне асын ткізгіштік фазалары, т.б. тепе-тедікте бола алады. Тепе-тедік жадайда блшек бір фазадан екінші фазаа ауысанда жйе энергиясы згермейді, яни рбір раушыны р трлі фазалардаы химиялы потенциалдары бірдей болады. Бдан Гиббсті фазалар ережесі шыады. Мысалы, екі раушы жйені ш фазасы р трлі температура кезінде тепе-тедікте бола алады. Біра раушыларды ысымы мен концентрациясы толытай берілген температурамен аныталады. ысым шексіз аз згеретін фазалы ауысу кезіндегі (айнау, балу, т.б.) температураны згерісі Клапейрон-Клаузиустедеуімен аныталады. Фазалы тепе-тедік жадайларында бір термодинамикалы айнымалы шамаларды екінші термодинамик. айнымалы шамалара туелділігін кескіндейтін графиктер тепе-тедік сызытары, ал оларды жиынтыы кй диаграммалары деп аталады. атты денелерде термодинамик. тепе-тедікке келтіретін диффузия процестеріні баяулыынан тепе-те фазалармен атар тепе-те емес фазалар пайда болады. Бл жадайда фазалар ережесі орындалмауы ммкін. Фазалар ережесі фазалар бір-бірінен згешеленетін сындар нктеде орындалмайды. Блшектерді арасында алыстан сер ететін кштер болмайтын клемді лгілерде тепе-те фазалар арасындаы шекара мейлінше аз болады. Фазаларды бліну шекарасыны пішіні беттік энергияны е аз болу шартымен аныталады.[1][2]
Фазалы трлену немесе фазалы ауысу деп заттарды бір фазадан екінші фазаа ауысуын айтады. Фазалы ауысу 2 класа блінеді. Бірінші текті фазалы ауысуа булану, возгонка жне балу жатады.Бл ауысу кезінде жылу блінеді немесе сіірледі жне фазаларды клемі згереді. 2 ретті фазалы ауысу мндай асиеттерді крсетпейді. Тепе-тедік жадайындаы гетерогендік жйедегі температура (Т), ысым (р), химиялы потенциал () жне де баса біріктірілген кштер жйеде згермейді, ал энтропия (S), клем (V), жылу сыйымдылыы (Ср,С V) фаза шекарасында секірмелі згереді.

· Молекулар арасында зара рекеттесу кштеріні бар екенін, олар молекулалар арасында бір мезгілде тартылыс кштеріні де, тебілу кштеріні де бар екенін крсетеді.
Екі кш бір мезгілде рекет етсе де, жаын ашытытарда тебілу кштері, алыс ашытытарда тартылу кштері голландия физигі Я.Д. Вен-дер-Вальс (1837-1923) зерттелген кштер деп атаиды.

Молекула – дипольдерді электрлік кштер дипольді баытына туелді, сондытан бл кштерді бадарлы бадарлы кштер деп атаиды. Бадарлы кштермен атар дисперсиялы жне индукциялы кштер де болады.

Тебілу кштеріне атысты жадаи мынадаи: 1) олар молекулалар немесе атомдарды араашытыы азаианда те тез артады; 2) тебілу кштеріне тн жадаи - оларды жеке молекуланы тріне туелділігі, мны ескеру жне баса молекулалара тарату те иын. Есептеулер крсеткендеи, тебілу кштері молекулалар бір-біріне жаындаанда 1/r атынасына пропорционал артады.

· Газ зіні клемін де сатамаиды, себебі те лсіз зара рекеттесу кштері оларды бір- біріні асында стап тра алмаиды

·