Термодинамикадаы жмыс.

 

11.2-сурет 11.3-сурет

 

 

 

(11.10)

Жмысты геометриялы маынасы: газды клемнен (11.2-сурет) клемге дейін лаю кезінде атаратын жмысы сі, исыы (11.3-сурет) жне , клемдерге сйкес келетін тзулермен шектелген аудан арылы аныталады

Изопроцестер.

 

1. Изотермиялы процесс

(12.1)

 

2. Изобарлы процесс

 

(12.2)

3. Изохорлы процесс (12.3)

 

 

4. Адиабатты процесс

Жылудан ошауланан жйедегі процесс адиабаттыдеп аталады. Адиабатты процесті тедеуін алу шін алдымен газды жылу сыйымдылыын арастырайы. Энтропия жйені ретсіздігіні лшемі.

Электростатикалы ріс сыйымдылыы. Конденсаторлар. Электр зарядтары мен конденсаторларды серлесу энергиясы.

Газды жылу сыйымдылыы

Денені температурасын 1К-ге арттыру шін оан келтірілген жылу млшеріне те шаманы денені жылу сыйымдылыы деп атайды.

Меншікті жылу сыйымдылы – бл 1кг затты жылу сыйымдылыы.

.

Молдік жылу сыйымдылы – бл 1 моль затты жылу сыйымдылыы.

.

Газды траты клемде немесе траты ысымда ыздыруа болады. Соан сйкес газды екі жылу сыйымдылыы болады: и .

, (12.4)

 

. (12.5)

 

. (12.6)

Бл рнекті Майер формуласыдеп атайды.

Жылу сыйымдылытарды атынасы адиабата крсеткіші деп аталады:

. (12.7)

Адиабатты процесте

, .

Менделеев-Клапейрон тедеуін дифференциалдаca

 

.

Соы екі тедеуден мынаны аламыз:

 

.

екенін ескеріп жне айнымалыларды жекелесек

 

Интегралдааннан кейін

 

немесе

 

1 жне 2 кйлер з алауымызша алынандытан,

 

(12.8) Бл рнекті Пуассон тедеуі деп атайды.

12.1-сурет

Егер жйені кйін анытайтын макроскопиялы параметлер (ысым, температура) траты болып алса, жйе термодинамикалы тепе-тедік кйдеболады. Тепе-тедік кйдегі жйеде жылу ткізгіштік, диффузия, химиялы реакциялар, фазалы ауысулар жре алмайды.

Молекулаларды жылдамдытары бойынша лестірілуі. Барометрлік формула. Больцман таралуы. Молекуланы еркін жрген жолыны орташа зындыы.

Кез – келген газды молекулалары Жерді тартылыс потенциалды рісінде орналасады. Бір жаынан тартылыс, екінші жаынан молекулаларды жылулы озалысы, биіктік бойынша газ ысымы азайып отыратындай газды белгілі бір стационарлы кйіне алып келеді.

делік, яни олар биіктіктен туелсіз болсын. Олай болса, егер биіктікте атмосфералы ысым - а те десек, онда биіктікте ол - а те.

мнда - биіктіктегі газды тыыздыы. Сондытан,

Егер , онда

немесе

Интегралдааннан кейін

немесе

Кез келген биіктікте

ысымны биіктікке атысты азаю заын крсететін осы тедеу барометрлік формуладеп аталады. (Берілген биіктіктегі ысымды лшей отырып Жер бетінен аландаы осы биіктікті анытау шін олданылынады).

екенін ескере отырып, былай жазуа болады:

немесе

Бл жерде - тартылыс кшіні рісіндегі молекулаларды потенциалды энергиясы.

Егер де газ андай-да бір баса кш рісінде орналасатын болса, оны молекулалары белгілі бір потенциалды энергияны иемденеді. Онда берілген энергияны иеленген блшектерді саны мына рнекті кмегімен аныталады: . Бл рнек Больцман таралуы деп аталады.

Траты электр тогы, оны сипаттамалары мен токты пайда болу шарттары. Ом заыны интерграл жне дифференциал крінісі, оны орытып шыару.

Еркін зарядталан блшектерді реттелген немесе баытталан озалысын электр тогы деп атайды.

Электр тогыны баытына о зарядталан блшектерді озалыс баыты алынан.

Электр рісіні серінен ткізгіштерде пайда болатын электр тогын ткізгіштік ток деп атайды, ал зарядталан денені ттастай кшіретін болса, онда бл кезде пайда болатын токты конвекциялы ток деп атайды.

Ортадан электр тогы ткенде келесі былыстар байалады:

1. Электр тогы ткенде орта ызады (электр тогыны жылулы сері).

2. Электр тогы ткенде орта рамды бліктерге блінеді (электр тогыны химиялы сері).

3. Электр тогы зін оршаан ортада магнит рісін тудырады (электр тогыны магниттік сері).

Электр тогын санды сипаттау шін физикалы скаляр шама ток кші енгізілген. Ток кші деп - ткізгішті клдене имасынан бірлік уаытта тетін зарядты айтады.

лшем бірлігі

Баыты мен шамасы згермейтін электр тогын траты электр тогы деп атайды.

мндаы: - ткізгішті клдене имасынан уаытта тетін зарядты млшері.

ткізгішті арастырылатын бетіні кез-келген нктесіндегі электр тогыны баыты мен шамасын анытау шін физикалы векторлы шама электр тогыны тыыздыы енгізілген.

лшем бірлігі .

Ток тыыздыыны баыты сол нктедегі ток кшіні баытымен сйкес келеді жне ткізгішті клдене имасына перпендикуляр баытталады.

Кез келген токтар шін

Траты электр тогы шін ( ) ток тыыздыы формуласымен аныталады.

Ток кшін жне ток тыыздыын ткізгіштегі зарядтарды реттелген озалысыны жылдамдыы, концентрациясы арылы рнектейік. ткізгіштегі заряд тасушылар концентрациясы n жне оны райсысыны заряды q0-ге те болса, онда dt уаыт ішінде ауданы S клдене има арылы тетін зарядтар шамасы:

мндаы: - ткізгіштегі еркін электрондарды реттелген озалысыны орташа жылдамдыы.

Ток кші:

Ток тыыздыы:

Ортада электр тогы болу шін ажетті шарттар:

1. Ортада еркін зарядталан блшектер болуы ажет;

2. Осы еркін зарядталан блшектерге сырттан кш сер ету ажет, яни ортада электр рісі болуы керек.

Металдарда электр тогын тасымалдаушылар –электрондар, электролиттерде – о жне теріс иондар, газдарда – о иондар мен электрондар жне жартылай ткізгіштерде – электрондар мен кемтіктер болып табылады.