Материалды нктені кинематикалы сипаттамасы.

Кинематика (гр. kіnma, kіnmatos – озалыс)– механиканы, дене озалысыны геометриялы асиеттерін, оларды массасы мен сер етуші кштерді ескермей зерттейтін блімі. Классикалы механиканы блімі.

Ол денені неліктен осылай озалатынын тсіндірмейді, біра "Дене алай озалады?" деген сраа жауап береді. озалыс Кинематикасындаы дістер мен туелділіктер р трлі механизмдердегі, машиналардаы, т.б. озалыстарды есептеуде, сондай-а динамика есептерін шешуде пайдаланылады. Соны ішінде озалысты екі трі болады. Олар: ілгермелі жне айнымалы. Ілгермелі озалыс - денені кез келген екі нктесін осатын тзу сызы зіне-зі параллель кйде озалатын. Мндай озалыс кезінде денені барлы нктелері бірдей озалады, сондытан ілгермелі озалысты арастырылады, оны тек бір ана нктесіні озалысын арастыру жеткілікті. Бл жадайда озалысты сипаттау шін материал нкте ымын олдануа болады. Механикалы озалыс - дегеніміз уаыт туіне арай денені немесе оны кейбір бліктеріні сана денесі деп аталатын баса денелерге атысты кеістіктегі орын ауыстыруы. Зерттелетін нысанны асиеттеріне байланысты Кинематика: нктелер Кинематикасы, атты денелер Кинематикасы жне здіксіз згеріп отыратын орта (деформаланатын денелерді, сйытытарды, газдарды) Кинематика сы болып блінеді.^[1] Жерге атысты белгілі бір биіктіктен тсірілген денелер озалыс баытын згертпей, вертикаль баытта жер бетіне жетеді. Жоарыдан тсірілген дене еркін тсу озалысы барысында Жерді тартылысы серінен денелер траты жне баыты тменге баытталан деуге ие болады (g=9.8 м/²). Жерге атысты белгілі бір биіктіктен бастапы жылдамдысыз тсірілген денені Жерді тартылысы серінен жасайтын озалысы денені еркін тсуі дейміз. Еркін тсу озалысын сипаттайтын тедеулер: h=1/2gt²( t уаытта жрілген жол), V=gt (t уаыттан кейінгі жылдамды), V=2gh(Уаыта туелсіз жылдамды) Денені шебер бойымен зара те аралыында бірдей жол жруі біралыпты шебер бойымен озалыс деп аталады. Денені шебер бойымен озалыс барысында денені бір айналыма жмсалан уаыты период Т, ал бірлік уаытта жмсалан айналым саны жиілік деп аталады ^[1] Сана жйесі деп сана дененсінен, онымен байланысан координаталар жйесінен жне уаыт есептейтін аспаптан тратын жйені айтады. Координаталар жйесі мен сана жйесі бір нрсе емес жне оларды шатастыруа болмайды.

Кинематикада кез келген нысанны озалысы белгілі бір денемен (сана денесі) салыстырыла отырып зерттеледі. арастырылып отыран нысанны орны, сана жйесіні кмегімен, сана денесі деп аталатын белгілі бір денемен салыстырмалы трде аныталады. Сана жйесі зерттеу масатына байланысты алынады. Кинематикада нктелер мен денелер озалысыны берілу тсілі жне озалыс тедеулері бойынша озалысты Кинематикалы сипаттамалары (траектория, жылдамды, деу, брышты деу, т.б.) аныталады. Нктені озалысын сипаттау шін табии, координатты жне векторлы деп аталатын ш тсілді бірі пайдаланылады. Табии (немесе траекториялы) тсіл нктені тадап алынан сана жйесімен салыстырандаы траекториясы белгілі боланда ана олданылады. Координатты тсілде нктені (M) сана жйесімен салыстырандаы орны ш координатпен (x, y, z) аныталады, ал оны озалыс заы x=f1(t), y=f2(t) жне z=f3(t) тріндегі ш тедеумен беріледі. Соы ш тедеуден t-ны шыара отырып, нктені траекториясын табуа болады. Векторлы тсілде нктені сана жйесімен салыстырандаы орны сана нктесінен озалан нктеге дейін жргізілген r радиус-вектормен аныталады, ал озалыс заы r=r(t) тріндегі векторлы тедеумен беріледі. озалан нктені жылдамдыы мен деуі оны негізгі Кинематикалы сипаттамасы болып есептеледі. атты дене озалысыны берілу тсілі озалысты тріне, ал озалыс тедеуіні саны оны еркіндік дрежесіні санына байланысты болады. атты дене озалысыны арапайым тріне, оны ілгерілемелі озалысы мен айналмалы озалысы жатады. лгерілей озалан денені барлы нктесі бірдей жылдамдыпен озалатындытан, оны озалысы бір нктені озалысы трізді арастырылады. Кинематикада нктелерді не денелерді крделі озалысы, яни зара орын ауыстыратын екі (не одан да кп) сана жйесімен салыстырандаы озалысы (бір уаыттаы) зерттеледі. Мндай жадайда сана жйесіні бірі негізгі жйе (кейде оны шартты трде озалмайтын деп), ал онымен салыстыранда орын ауыстыратын сана жйесі озалмалы жйе деп аталады. Жалпы жадайда, озалмалы сана жйесі бірнешеу болуы ммкін.

здіксіз орта Кинематикасында сол ортаны берілу тсілдері табылып, деформалануыны жалпы теориясы арастырылады, сондай-а, ортаны здіксіздік шартын бейнелейтін здіксіздік тедеуі аныталады