Кмірсулар алмасуыны соы німдері.Олар андай реакциялар нтижесінде тзілетіні жазыныз.Блінуі

Кмірсу алмасуыны соы німі СО2 жане Н2О.Оларды олдану жолдары.Керек млшерін мочевинаны ,кмір ышылыны синтезіне жане буферлі жйелер тзуге олданамыз.Ал,енді керек емес млшерін сырта шыарамыз немесе блінді су терлеу арылы жане зр арылы,ал кмірышыл газы кбінесе кпе арылы сырта шыарылады.Кмірсу алмасуында бауырды атаратын ызметі.Бауыр глюконеогенез,гликогенолиз процестері жреді.Бауыр осы процестерге байланысты анны рамындаы глюкозаны алыпты млшерін траты етіп стап трады.анны рамында глюкозаны алыпты млшері 3,4-5,6 ммоль/л.

 

Таам липидтері,биологиялы маызы,ас-орыту жолдарындаы оларды орытылуы мен сіірілуі.Мицелланы рамы мен ролі.

Липидтер( майлар)-таамны негізгі компонеттеріні бірі болып табылады.Тліктік ажеттілігі 50-100г. Дрыс рационалды таматану кезінде майлар белоктармен жане кмірсулармен белгілі бір атынаста тсуі ажет(1:1:4).Таамда липидтерді болуы мен ртрлілігі пайдаланылатын таам тріне байланысты болады.Адамдар кбінесе таама сімдік жне жануар тектес шацилглицериндерді пайдаланады,олар бір-бірінен май ышылдарыны рамымен ерекшеленеді.Таамды жаынан сйы майларды ерекше маызы бар,оларды молекуласында аныпаан май ышылдары болады.Адам азасына жануар тектес таамдармен (ет,ст,май) тек шацилглицериндер ана емес,сонымен атар липоидтар жане стеридтерде тседі.Мысалы,жмыртаны сары уызында лецитинмен атар фосфолипидтер де кп млшерде кездеседі.Таамны барлы липидтері адам азасына жасы орытылады жане сіірледі.сіресе сйы,жеіл балитын майлар жане фосфолипидтерге бай липидтер оай трде орытылады.Майларды орытылуы шін міндетті шарт-оларды эмульгирленуі.Липидтер орытылуы шін липидтерді гидролиздейтін липолитикалы ферменттерді болуы жане оларды каталитикалы серіне ортаны оптимальды рН болуы ажет.Ересек адамда майды орытылуы 12елі ішекте басталады,ол жерге т ,йы безіні слі жне ішекті слі блінеді.

Липидтерді орытылу німдеріні сіірілуі энергияа туелді белсенді процесс,біра сонымен атар оны зіндік ерекшеліктері бар.Мысалы,кміртегілік атомыны саны10-12дейін болатын май ышылдарыны сіірілуі жай диффузия жолымен іске асады.Кміртегілік атом саны 14 жане одан да кп болатын зынтізбекті май ышылдары,сонымен атар холестерин холиенді комплекс тзе отырып,т ышылдарыны кмегімен сііріледі.Ішек абырасыны ішінде холеинді комплекс ыдырайды,ал т ышылдары ан аынымен ішектен бауыра жеткізіледі де,айтадан тті тті рамына блінеді.Суда жасы еритін осылыстар ретінде глицерин,фосфор ышылы ,липидтерді азоты компоненттері ішек абырасына жеіл сііріледі.Липидтер орытылуыны бзылыстары панкреатикалы слде липолитикалы ферменттерді жетіспеушілігінен немесе ішекке йы безі сліні блінуі бзылу салдарынан болады.

 

Холестерин биосинтезі,мевалон ышылы тзілуіне дейінгі реакцияларды крсетііз ,осы этап жайлы туралы тсінік.Холестеринні алмасуында липопро теидтерді ролі.

Жалпы аланда барлы тканьдерінде шамамен 140г.холестерин болады.анда холестерин жане оны эфирлеріні концентрациясы 3,9-6,5 ммоль/л.сіресе жйке ткані жане бйрек сті бездері холестеринге бай.Тканьдерде холестерин бос трде жне май ышылдарымен этерифицирленген холестеридтер трінде болады.

Азадаы холестеринні дегейі тааммен тсетін холестеринмен немесе оны азада ситезделуімен амтамасыз етіледі. сімдік тектес тааммен таматанан жадайда,холестерин денгейіні саталу механизмі –оны ситезі болып табылады.Холестеринні синтезі шін ажетті ферменттер жетілген эритроциттерден баса клеткаларды барлыында бар.Адам азасында бір тлікте ситезделетін холестеринні жалпы млшері 1 грама жетеді.Холестеринні кп блігі

( 80%)бауырда,10%-ы жіішке ішекте,5%-тері клеткаларында

Ситезделеді .

Холестеринні ситезі шін е басты зат-ацетил-КоА болып табылады жане - -гидроксил-Вметилглутарил-КоА тзілуі кезеіне децін холестеринні синтезі кетон денелеріні синтезі ситы теді

Ары арай редуктазаны серінен тотысызданан НАДФ-ты (НАДФН2) атысуымен -гидрокси- -метилглутарил-КоА ( ГМГ-КоА) мевалон ышылына (С6)айналады,одан бірнеше айналымнан кейін диметилаллилпирофосфат молекуласы (С5 )тзіледі.

Ары арай диметилаллилипирофосфатты молекуласынан геранилпирофосфат С5 тзіледі. Геранилпирофосфат С15 тзіледі.Фарнезилпирофосфатты 2 молекуласынан бірнеше реакциялардан кейін НАДФН2-ні атысуымен сквален С30,ары арай ланостерин,соынан холестерин С27 синтезделеді.Холестерин синтезіні жылдамдыы теріс кері байланыс механизмы бойынша реттеледі.Реттеуді негізгі заты –мевалон ышылын синтездейтін –ГМГ-КоА –редуктаза ферменті болып табылады.

 

22.тті химиясы.Жп т ышылдарыны жане т пигменттерін рылысы.Липидттер алмасуындаы т ышылдарыны ролі(орытылуы, сіірілуі)

Ересек адамда майларды орытылуы 12елі ішекте басталады,ол жеоге т,йы безіні слі жане ішекті слі блінеді.Осы жерде липолиз шін барлы жадай бар.тті рамында т ышылдары(холь,дезооксихоль,хенодезоксихоль ышылдары) болады,олар тауринмен немесе гликолмен пептидті байланыс арылы коньюгацияланады.Жп т ышылдарыны

(гликохоль,таурохоль,тауродезоксихоль жане т.б)амфифильдік асиеттері бар,сондытан майларды эмульгирлленуін тудырады.Майларды эмульгерленуі фазаларды блінуі абатын арттырады жане йы безіні немесе ішекті липазаларыны липидтерді гидролиздеуі шін ажетті жадайды тудырады.

т ышылдары липолитикалы ферменттерді активаторлары болып табылады,олар жоары май ышылдары мен холестеринні тасмалдануын амтамасыз етеді де оларды ішекті абырасына сіірлуіне сер етеді.Липидтерді сіірілуі-Глицерин ,ыса кмірсутек тізбегінен тратын БМ,азотты негіздері суда жасы ериді,сондытан ішекті кілегей абатынан диффузия дісімен жеіл сііріледі.БМ кмірсутек тізбектері 10-нан кп болса,МАГ ХС-дер жане т ышылдары сулы ортада траты мицелла тзеді,оны диаметірі 0.005 мкм болып табылады.Суда ерімейтін БМ ,МАГ,ХС осылыстар мицелланы ішкі абатында орналасан ал екі жата ерігіштік асиеттер бар,т ышылдарымен ФЛ-тер сырты абатында орналасан.