Анны азотты алдыы.Осы топа кіретін заттарды химиялы табиаты.

анны алды азоты—бл плазманы белокты емес заттарыны азоты,ол ан сары суы белоктарын ш хлор сірке ышылымен тнбаа тсірегнде блінеді. анны алды азоты белокты емес табиаты бар тмен молекулалы осылыстар трінде болады,мочевина азоты,аммиакты,индиканны,нуклеотидтерді,нуклеозидтерді,билирубинны,холинны ж\е т.б.азоты.алды азотты растырушы компоненттері белокты алмасуды соы німдері болып табылады,сондытан азадан шыарылуы к\к.Бйректі экскреторлы ызметтеріні бзылуын анытау масатында ж\е бйректі жетіспеушілік дрежесін баалау шін немесе буындарды мочевина тзуші ызметін баалау шін анны алды азотын ж\е оны жекеленген компоненттерін анытайды.

1.алды азот 14-25 ммоль\л

2.Мочевина 2,5-8,3ммоль\л

3.Зр ышылы 0,16-0,57 ммоль\л

ерлерде 0,24-0,57 ммоль\л

йелдерде 0,16-0,40 ммоль\л

4.креатинин

ерлерде 44-100 мкмоль\л

йелдерде 44-88 мкмоль\л

5.Креатин

Ерлерде 15-45 мкмоль\л

йелдерде 45-76 мкмоль\л

6.Жалпы билирубин 8,5-20,5 мкмоль\л

тура 25%дейін

емес тура 75-100%

 

9 ан плазмасыны азотсыз рамы,кілдері,химиялы табиаты,оларды алыпты млшері.

анны азотсыз органикалы компоненттер тобына кмірсулар ж\е липидтер алмасуларыны метаболиттері жатады.

Адам тканіні негізгі кмірсулері-гомополисохарид гликоген,гетерополисахаридтер-гиалурон ышылы,креатинсульфаттар,хондроитинсульфаттар,гепарин ж\е моносахаридтер-глюкоза,фруктоза рибоза дезоксрибоза болып табылады.адамны анында ж\е тканьдерде дисахарид сахароза болмайды.Дисахарид лактоза тек стте кездеседі.Адамны ан плазмасында тек моносахарид глюкоза мен кмірсулар алмасуыны метоболиттері болады.Сондытан анны антты деген термин млде сйкес емес. Глюкоза-адам мен жануарлар азасыны барлы клеткаларыны негізгі энергетикалы материалы болып табылады.Глюкозаны айнар кзі мен пайдалану жолдарыны схемасында адам азасындаы глюкоза катаболизмы кезіндегі айналу жолдары мен энергетикалы шыымы крсетілген.ан сары суында кмірсулар алмасуыны мынадай метаболиттері бар:

1.Глюкоза 3,3-5,7 ммоль\л

2.Ст ышылы 1 ммоль\л-ге дейін

3. Белоктармен байланысан гексозалар 5,8-6,6 ммоль\л

4.Серомукоидпен байланысан гексозалар 1,2-1,6 ммоль\л

5.Сиал ышылдары 2,0-2,33 ммоль\л

Глюкоза-анны маызды компоненттері болып табылады.анда глюкозаны млшері ан аымынаиглюкозаны келіп тсуін ж\е тканьдерді глюкозаны пайдалану жылдамдыын амтамасыз ететін механизімдерді ткізгіштігіне байланысты болады. Клеткаларды плазматикалы мембранасы тек бос глюкозаны ткізеді,ал фосфорлы эфирлерін ткізбейді.

 

 

10 Эритроциттер химиясы. Газдар тасымалдауа жне рН-ын сатауа гемоглобинні атысуы.

Барлы анны 36-48%эритроцит алады. 1мм 4-5 млн –адейін эритроциттер болады. Эритроциттер-эритробласты ядросыз дериваты болып табылады. Жетілген эритроцитте ядро, хроматин жне белоктар мен липидтер синтезіні аппараты болмайды. Эритроциттерде митохондрия да жок. суге, органикалы заттарды синтездеуге абілетті тірі клетка атарына жатпаса да, эритроцит за мір сруге абілетті. Эритроциттерді басты биологиялы ызметі – газдарды тасымалдау (оттегіні жне кмірышыл газын). Эритроциттер аминышылдарды,глюкозаны жне калий мен натрий иондарын тасымалдауа атысады. ан аымындаы циркуляциясыны бкіл мерзімінде эритроцитті газды тасымалдау шін екі бгілген диск трізді формасын сатауы – эритроциттерді химиялы рамымен, рылысымен жне мембранасыны асиеттерімен тсіндіріледі. Эритроциттерді негізгі химиялы компоненті глобин белогы болып табылады. Эритроциттерді ра затыны салмаыны 95% гемоглобин райды. Сау адамдарда андаы гемоглобин концентрациясы 132-164г/л. Азаны барлы гемоглобині эритоциттерде шоырланан.ан плазмасындаы гемоглобинні млшері те аз. Гемоглобиннен баса эритроциттерде анаэробты гликолиз бен глюкоза катаболизміні пентозды жолын амтамасыз ететін белок-ферменттер, метгемоглобинредуктаза супероксиддисмутаза, каталаза жне т.б ферменттер болады.

 

 

11 анны ышыл-сілтілі жадайы. анны рам бліктеріні ан рН сатауа атысуы,сілтілік резерв.

ан плазмасыны ышылді-сілтілі балансы минералды заттармен амтамасыз етілуі,сау адамны азасындаы оларды млшері тмкендейді:

Калий -3,4-5,3 ммоль\л

Натрий-130-150 ммоль\л

Кальцый-2,3-2,75 ммоль\л

Темір-12-32 ммоль\л

Фосфор-1-2 мкмоль\л

Хлоридтер-97-108 ммоль\л

Магний- 0,7-1,2 ммоль\л

Бикарбанаттар-21-25 ммоль\л

Буферлі негіздері-40-60 ммоль\л

анны ышылды-сілтілі жадайыны басты крсеткіштері мыналар:

ан рН 7,36-7,44

рО2 90-100см с.б

рСО2 36-44см с.б

Сттектік крсеткіш-ан рН-ы.алыпты жадайда ан плазмасыны рН-ы 7,35-7,44.рН жоарылауы метоболитикалы немесе тыныс алу компенсацияланбаан ж\е субкомбинсацияланан алкалоз кезінде байалады.рНтмендеуі метаболитикалы немесе тыныс алу компенсацияланбаан ж\е субкомпенсацияланан ацидоз кезінде байалады.Кмір ышыл газыны парциальды ысымы-рСО2-тыныс алу жйесіні функциональды жадайын крсетеді,осы жуйені потологиясы кезінде ж\е метоболитикалы ауыту кезіндегі компенсаторлы реакциялар нтижесінде згереді.Гиперкапния - рСО2 алыпты жадайдан жоары компенсацияланбаан немесе суб компенсацияланбаан тыныс алу ацидозы кезінде байкалады. Гиперкапния - рСО2 алыпты жадайдан тмен-тыныс алу компенсацияланбаан немесе суб компенсацияланбаан алкалоз кезінде байалады.40 мм сын ба жоары болуы тыныс алу ацидозын крсетеді.

 

 

12 Нерв тканіні химиялы рамы. Зат алмасу ерекшеліктері.

Нерв жйесі — информацияны жылдам жеткізетін жне басаруды жзеге асыратын крделі йымдасан рі жоары дрежеде маманданан жйе. Оны негізгі рылымды бірлігі — нерв клеткасы — нейрон.
Адам организмі крделі де зара тыыз байланысан жйелерден, органдардан жне тканьдерден тратын жоары йымдасан биологиялы супер жйе болып есептеледі. Осы-крделі рылымда ерекше рольді орталы нерв жйесі — ми мен жлын атарады. Ол адам организміндегі барлы клеткаларды, ткаиьдерді, органдарды, бларды жйелерін, зара байланыстырып функциональды бірттастыта стайды. Орталы нерв жйесіні ызметтері арылы - барлы органдар мен тканьдерде болатын рецепторлар тітіркенген кезде туатын афферрнтті (орталыа тепкіш) импульстер абылданады, оларды анализі мен синтезі жреді (деледі) жне трлі шеткі органдардьщ рекетін тудыратын немесе тотататын, болмаса оларды тонусын сатауа кметесетін эфференттік (орталытан тепкіш) импульстер пайда болады. Орталы нерв жйесі жеке организмні оршаа ортаа бейімделуін оны барлы ызметтеріні е жетілген реттелуін жне йлесімді, бірлескегі трде іске асуын амтамасыз етеді.
Орталы нерв жйесіні трлі органдар рекетін наты баылауы нерв орталытары мен шеткі органдар арасында екі жаты байланыс боландытан іске асады. андай да болмасын эфференттік импульстерден орындалатын рекеттен жмые атарушы органдардаы рецепторлар тітіркенеді де афференттік импульстер туады; ал олар тиісті рекетті нтижесі туралы орталы нерв жйесін хабарлайды (кері афферентация). Адамны да психикалы рекеті мен баса да барлы рекеттері орталы нерв жйесінде жретін процестерге негізделген. Айтылып отыран аса жауапты да крделі ызметте билеуші роль ми лесіне тиеді.

 

 

13 алыпты зрді химиялы рамы,оларды млшеріні згеру себептері.Ересек адамдарда нормада тулігіне блінетін зрді млшері-1000-2000 мл жне абылдаан сйытыты клеміні 50-80% рарйды.Ересек адамдарда туліктік зрді млшері 500мл-ден тмен жне 2000мл-ден жоары болса патология болып есептелінеді.Полиурия дегеніміз зрді клеміні жоарылауы.ол сйытытарды кп млшерін абылдау кезінде диурезді жоарылататын оректік заттарды абылдау кезінде байалады.Олигоурия –зрді туліктік млшеріні тмендеуі.Сйытыты аз абылдаан кезде ,ызба кйінде су ,іш ту,улануда,ткір нефритте байалады.Анурия-зрді блінбеуі.Ол бйрек паренхимасыны заымдалуы кезінде, зр-тас ауруларында ,сынаппен,мишьяк,орасынмен улануда байалады.Тулікті зрді рамында 60г ра заттар-органикалы жне бейорганикалы заттар болады.Зрді органикалы заттарыны рамында:мочевина,зр ышылы,креатинин, зр ышылы бар.Ал минералды заттарыны рамында:аммонийлітздар,бикарбонаттар,фосфаттар,Na,K,Ca,Mg жне бейорганикалы сульфаттары бар. Адам зріні шамамен 96%-ы су, 1,5%-ы бейазалы заттар. Зрде хлорлы натрий млшері кбірек, сульфаттар, фосфаттар,калий, кальций, магний карбонаттары аз млшерін райды. Зрді рамында 2,5% азалы заттар болады. сіресе несепнр(мочевина), зр ышылы кбірек кездеседі. Несепнр бауырда аммиактан тзіледі. Ересек адам тулігіне шамамен 1,2 -1,6 л зрбледі. Кптеген ауруларды анытау шін зрді талдауа алып зерттейді. Зрді сарыш тсті болуы оны рамындаы урохромпигментіне байланысты. Урохром гемоглобинні ыдырауынан, ішек пен бйректе ет пигментінен тзіледі. Зрді рамындаы азотты німдер несепнрмен бірге шыарылады.

 

14 Зрді патологиялы жадайда рамы мен физико-химиялы асиеттеріні згеруі, зрді патологиялы рамдарыны пайда болу себептері.

Зр — рамында 96% су жне 4% ра алды бар сйы зат. Оны рамы орек сипатына, ішілген су млшеріне, организмні физиологиялы кйіне, ауа райы мен жыл маусымына байланысты згеріп отырады.

Зрді тсі сарыш келеді, ол оны рамындаы урохром жне уробилин сияты бояыш заттара байланысты. Адамда зрді иісі ышыл, ал малда ол тлік тріне байланысты згереді. Жылы зріні иісі ткір, шіріген шп иісіне сас, ал сиыр зрі лсіз шірік иісті, ит пен шоша зріні иісі ащы, жаымсыз келеді.

Зрді осмосты ысымы 23-30 атм. шамасында, ал тыыздыы -1,020-1,040 аралыыда саталады. Оны рамында 50-120 г/л еріген заттар болады, оларды 2/3-сі органикалык, ал 1/3 — бейорганикалы заттар лесіне тиеді. Органикалы заттарды 80-85%-ы мочевинадан, ал алан 15-20 %-ы креатин, зр ышылы, аллантоин (пуринні алмасу німі), аммиак, амин ышылдары сияты заттардан трады. Бейорганикалы осылыстар натрийді, калийді, магнийді кмір ышылды, хлорлы, фосфор ышылды тздары, кальций оксалаты мен фосфаты трінде болады. Зрді рекетшіл ортасы организмні оректену ерекшелігіне байланысты. Ет рамында оректілерде ол ышыл, шп оректілерде — сілтілік, таламсыз оректілерде — амфотерлік.

Зр тзу екі кезенен — сзу (филыпрация) жне кері сііру {реабсорбция) — тратын крделі физиологиялы процесс. Зр тзу процесі нефрон капсуласына анны сйы блігіні сзіліп туінен басталады. Осыны нтижесінде капсула уысына коллоид заттардан тазартылан, рамы жаынан ан плазмасына сас сйы — алашы зр теді. Капсула абырасынан анны сйы блігіні сзілуіне шума тамырларыны жоары ысым тудыратын (с.б. 70-90 мм) рылымды ерекшеліктері мен ондаы майда тесіктер — жасушалар, ыпал жасайды. Бл жасушалар молекулалы салмаы 7000-нан арты заттарды ткізбейді, сондытан алашы зр рамында белок болмайды, оны белоксыз ультрафильтрат (сзінді) деп те атайды. Плазманы онкосты ысымы (с.б. 30 мм) суды сзілуіне кедергі

жасаанымен, оны дегейі шуматаы ан ысымы дегейінен (с.б. 70-90 мм) тмен болады. Осы екі ысым айырмасы с.б. 40-60 мм райды да, сзілу (фильтрациялы) ысымы деп аталады. Осы ысым анны сйы блігіні капсулаа туін амтамасыз етеді. Шума пен капсуладаы ысым дегейі теескен кезде сзілу процесі тотайды.

Тулігіне те кп млшерде алашы зр тзіледі (адамда 150-180 л, сиырда 540-1800 л). Демек, бйрек тамырларынан орасан кп млшерде (адамда 1700-1800 л) ан тіп отырады. рбір 6-10 л ан-нан 1 л алашы зр тзіледі.

Алашы зр ирек ттікшелер жйесіне тскеннен со зр тзуді екінші кезеі — кері сііру — басталады да, суды кп млшері, кейбір еріген тздар, амин ышылдары, глюкоза т.б. ана айта теді. Кері сііру процесі ттікшелер эпителийіні рылым ерекшеліктеріне байланысты атарылады. Ттікшелерді ішкі беткейінде ащы ішектегі сияты микротктер болатын крінеді. азір рбір эпителий торшасыны беткейінде 6500 микротк болатыны аныталан. Осыны нтижесінде ттікшелерді ішкі беткейіні сііру ауданы 40 есе артады, ол адамда 40-50 м2, малда 40-50 м2 райды. Мндай морфологиялы ерекшеліктер кері сііру процесіні арынды жруіне ммкіндік береді.

 

15 аланша безі гормондары, рылысы, тзілуі, сер ету механизмдері, жануарлар организміне сері.

аланша безіні атауы гректі «тиреос»-алан, «идос»-сас деген сзінен шыан. аланша без – ішкі секреция бездеріні ішіндегі негізгілері. Азада айналып отыратын барлы ан тулік бойы бірнеше рет аланша безі арылы теді де оны бліп шыаран секретін барлы лпалара жне мшелерге жеткізеді. аланша без гормондары зат алмасуа атысады. Сторекті жануарларды аланша безі мойынны ортасына таман, кмейді астында орналасан.Ол онша лкен емес. Адамдікі-15-30гр шамасында. Безді ішінде «коллоид» деп аталатын оймалжы массасы болады. Коллоид рамында белок йода бай тиреоглобулин бар. аланша без азаа сумен жне оректік затпен бірге енетін йодидтерді зіне шексіз сііреді. аланша безді негізі де активті гормоны тироксинмен трийодтиронин. Ол гормондар бірнеше рет айналып згеруі нтижесінде тирозин амин ышылынан тзіледі. Тиреоглобулин гидролизі кезінде тирозинні йодтанан туындылары жне баса да амин ышылдары босайды. Тироксин дийодтирозинні екі молекуласына тотыып, конденсациялану жолымен тзіледі, бл кезде аланин блініп шыады. Ал монойодтирозин мен дийодтирозиннен трийодтиронин тзіледі.аланша без гормоныны е асиетті блігі йод болады. Сондытан азаа йод жеткіліксіз болса аланша безді клемі лаяды да, без иек астында сты жем сауына сап шор болып трады. аланша безді лкеюіне байланысты бл кесапатты халы арасында жемсау (зоб) деп атап кеткен.1840жылы алым Базедов зерттеді.

16 аланша безіні гипо жне гиперфункциясы кезіндегі биохимиялы згерістері.

аланша без (glandula thyroidea, лат. glandula - без, гр. thyreos —алан) - шеткі ішкі секреция безі

Ішкі секреция бездері ызметінде екі трлі ауыту байалады 1) гиперфункция — без ызметіні кшеюі, мндай жадайда без гормонды кп бледі; 2) гипофункция — без ызметіні лсіреуі, мндай жадайда без гормонды аз, жеткіліксіз млшерде бледі. Организм шін безді гиперфункциясы да, гипофункциясы да олайсыз, олар трлі аурулар тудырады.

аланша без ызметі кшейсе организм базед ауруына шалдыады безді клемі лкейіп, кз шарасынан шыады (бадыра кз), жрек аады, нерв жйесіні озыштыы жоарылап, организм тез ажиды, терлегіш келеді. Без жмысы лсіресе ересек организмде шырышты ісік — микседема дерті байалады тері кебірсіп, атаяды да, ісінеді, тк тсіп алады, зат алмасу арыны тмендеп, психика згереді. Без ызметі жас шатан жетіспесе су процесі нашарлап, аыл-ойды дамуы тежеледі, нарыс — кретинизм ауруы байалады. Ауыз су мен топырата йод жетіспесе бездегі днекер лпа шамадан тыс лайып, секрециялы торшалар лсірейді де, организм зоб ауруына шалдыады. Безді клемі лкейгенімен, гормон жеткіліксіз млшерде блінеді, зат алмасу процесіні арыны тмендейді.

аланша серік безіні ызметі нашарласа тетания — рысу байалады, денені блшы еттері тартылып, арысып, анда кальций млшері крт тмендейді, тіс бзылады, салма кемиді. Бйрек сті безіні ыртысты блігіні ызметі нашарласа аддисон ауруы туындайды тері ошылданып, тбет жойылады, андаы ант млшері азаяды, ан ысымы тмендейді, организм ариды. йы безіні ішкі секрециялы ызметі нашарласа сусамыр — диабет ауруы байалады, кмірсулар мен майларды алмасуы бзылады, ан мен зрде ант млшері кбейеді.

Гипофизді алдыы бліміні ызметі кшейсе организмні су арыны деп, алыпты (гигантизм), ал лсіресе — ергежейлік байалады. Гипофиз ызметіні бзылуы салдарынан организм акромегамия (денені жеке бліктеріні суіндегі йлестікті бзылуы), май басу сияты дерттерге де шалдыады.

 

17 Бйрек сті безіні милы абатыны гормондары, тзілуі, химиялы табиаты, сер ету механизмдері, заттар алмасуына сері.

Бйрек сті безіні екі абаты бар:сырты ыртыс абаты жне ішкі ми сияты зат. Бл екеуі дара без сияты жне екі трлі гормон жасап шыарады. Ми заты екі трлі гормон бліп шыарады: адреналин жне норадреналин. Адреналин азада кмірсуларды алмасуына сер етеді. Фосфорилаза ферментін активтендіреді, ал гликогенсинтетаза жмысын тежейді. зіні серін глюкагон сияты цАМФ арылы тигізеді. Сйтіп ан рамындаы млшерін кбейтеді. Адреналин мен норадреналин лпаларда ан ысымын арттыруа екі трлі сер етеді. Адреналин жректі жиі сотырады. Артерия ан тамыры саылауын кеейтеді. Ал норадреналин ан тамырларына келетін жйке шына сер ету арылы ан ысымын арттырады да, ан тамыр саылауы тарылады. Адреналин – бйрек сті безіні гормоны ол кшті оксидередукторлы асиеті бар осылыс. Симпатикалы жйке жйесіні туындысын арттырып оны орталытарын оздырады. Норадреналин – симпатикалы жйке жйесіні згешелік медиаторы ретінде арастырылады. Мшелер мен тканьдерде норадреналинні млшері р трлі болады. Ол сол мшелер мен тканьдерді симпатикалы инервациясыны р трлі дрежеде болуына байланысты. Норадреналинні коп млшері ккбауырда табылан, ал азыра млшерде бйректе, бауырда, мида болады.

 

18Бйрек сті безіндегі ыртысты абатыны гормондары, тзілуі химиялы табиаты сер ету механизмі, заттар алмасуындаы маызы.Екі абаты бар:сырты ыртысты абаты жне ми сияты зат.Бл екеуі дара без сияты жне екі трлі гармон шыарады.Бйрек сті безіні милы затыны хромаффинді клкткаларында дофамин тзелу кезеі арылы тирозиннен норадреналин жне адреналин гормондары синтезделеді.Оларда пирокатехин ядросы бар,сондытан оларды катехоламиндер д.а.Биохимиктер мен эндекринологтарды Харьков мектебіні зерттеулерінен бастап ылыми дебиеттерде гармональді жне нейромедиаторлы ызмет атаратын катехоламиндер физиологиясы мен биохимиясына арналан мліметтер,монографиялар те кп.Катехоламиндер физиологиялы сер етуде кейбір згешілікпен сипатталады,жйке жйесіні симпатикалы блігіні ызметіне сер етеді жне горманальді сері бар

 

19 йы безі гармоны-1869 жылы Лангерганс йы безі ерекше аралшалар барын ашты,кейіннен ол аралшалар автордын есимимен аталады.Аралшаларда А(альфа) жне В(бетта) жасушалар типі бар.Олар біріне бірі арама-арсы екі турлі гармон инсулин жне гликоген болып шыартады.Канадалы алымдар Бантенг мен Бест 1921 жылы жаа туан бзауды йы безінен инсулин гармонын алып,ант диабетін емдеуде жаа дуір ашты.Бізді инсулин 1922 жылы Г.Л.Эйгорнны басшылыы мен алынды.Аылшын алымы Сенджер 1955 жылы инсулинні химиялы рылысын.Инсулин-белокты гармон,оны молек.салмаы 6000 адам жне де жануарлар инсулиніні молекуласы 51 аминышылыны алдыынан ралан 5 полипептидтік тізбектен трады.йы безіні екі гармоны бар олар:инсулин жне гликаген.Блар былыстарды барлыында ерекше ызмет атарады.Инсулин ант дегейін тмендетеді,ал гликоген ант дегейін ктереді.Азада инсулин жо болса немесе жетіспесе ант рамында гликоген млшері кбейеді(гипергликемия) жне кп млшерде зрмен бірге блініп шыады(оны глюкозурия д.а).Глюкозамен бірге азадан су кп блінеді,сырат адам сусамырлыа,ашаратыа шырайды.Глюкозаны жоалту салдарынан ордаы зат гликаген кп блініп шыады.

20 ант диабеті кезіндегі зат алмасу згерістері.

Инсулин кптеген зат алмасу рдістеріне сер етеді. Сондытан оны жеткіліксіздігінде барлы зат алмасулар бзылады. Е алдымен кмірсуларыны алмасуы блінеді. Гипергликемия дамиды.

Инсулин жеткіліксіздігіні алашы крінісі болып, организмні глюкозаа шыдамдылыы (толеранттыы) тмендеуі есептеледі. Аш арына 1,75 г/кг глюкоза ішкізгеннен кейін сау адамдарды анында глюкозаны дегейі 7,8 ммоль/л (140 мг%)-ден аспайды жне 2 сааттан кейін алыпты дегейіне айта оралады. Ал инсулинні жеткіліксіздігі кезінде гипергликемия 11,3 ммоль/л-ден жоары ктеріледі де, глюкоза ішкеннен 3 саат ткен со да жоары дегейде саталып ала береді.

анда глюкозаны дегейі траты ктерілгенде ол жасушалара бліндіретін сер ететін німдерге айналуы ммкін. Бл ауруды е жиі кріністері: ан тамырларыны бліністері (ангиопатиялар) жне бйректі бліністері (нефропатиялар) байалады.

Глюкозаны андаы жоары дегейі глюкозурияа келеді. Глюкозаны зрмен шыарылуы организмнен суды кптеп ала кетеді. Осыдан полиурия дамиды. Бл организмні сусыздануына ан плазмасыны осмосты ысымы ктерілуіне, шлдеу сезіміне, полидипсияа (грек. Polydipsia — атты шл) келеді.

антты диабет кезінде нруыздарды алмасуы бзылады. Диабет кезінде нруыздарды тзілуі баяулайды. Осыдан блшы еттерде атрофия дамиды, анда гипопротеинемия байалады, антиденелерді тзілуі жеткіліксіз болады. Сондытан теріде жне шырышты абытарда ірідік абынулар, туберкулезбен ауыру антты диабетпен ауыратын адамдарда жиі кездеседі.

Инсулинні жеткіліксіздігі кезінде майларды алмасуы бзылады. Бл кезде майларды ыдырауы кшейеді, май тінінен май ышылдары мен глицерин босап шыады. Осыдан анда майларды жалпы дегейі бірнеше есе ктеріледі. Осыдан келіп бл адамдарда атеросклероз дамуына олайлы жадай пайда болады.

Ацетил-КоА-дан кптеген кетонды денелер тзіледі. Осыдан кетоацидоз дамуы байалады. Кетонды денелер орталы нерв жйесіне улы сер етеді.

антты диабет кезінде тздар мен суды алмасуы бзылады. Бл кезде калий иондарыны алмасуы атты бзылады, оны жасуша ішінде тасымалдануы баяулайды. К⁺ иондары жасуша сыртында жне анда жиналып алады. Артынан К⁺ зрмен кп шыарылуынан оны андаы дегейі тмендейді. Сонымен бірге антты диабетпен ауыратын адамдарды зрінде натрий иондары кбейеді.

Зрде глюкозаны, кетонды денелерді, азотты, натрий мен калий иондарыны дегейлері ктерілуі организмнен суды кптеп шыуына келеді. Сондытан антты диабет кезінде тулігіне 8-10 л зр шыарылады.

Гипогликемия-анда ант клеміні кенет азаюы, бл жадай инсулин дозасы арты салынанда байалады. Науаса андаы ант млшерін ктеру шін кант, конфет, бал беру керек.

Гипергликемия-андаы ант клеміні кбеюі, инсулин уаытымен салынбай алан кезде немесе инсулин дозасы аз боланда дамиды. Емінде кктамыра инсулин енгізіледі.