Анны химиялы рамы атаратын ызметтері.

ан дегеніміз – клеткалардан жне клетка сыртындаы сйыты плазмадан тратын сйы ткань б.т. Ересек адамны азасындаы анны жалпы клемі: ерлерде 4,9-5,2 литр жне йелдерде 3,8-4,5 литр. Клемі бойынша ан клеткалары – 45%, аланы 55% плазма райды. Егер ан бірнеше минут трып алса, онда ан йиды, жиырылады да, сыан кезде одан сйыты - ан сары суы шыады. Плазмадан згешелігі, ан сары суында фибриноген болмайды. Клеткалы жне химиялы рамыны згешеліктеріне байланысты ан мынадай биологиялы ызметтер атарады: тасымалдаушы, трофикалы, ораныс, реттеуші, тыныс алу. ан кою жабыскак молдір емес кызыл тусті суйы зат. Каннын 55пайызы плазадан каннын жалпы суйы блімінен 45пайызы каннын р турл туйіршіктерынен турады. Эритроцит44 леейкоцит тагы да баска да тйіршіктер турады. Кан уйыган кезде 2ге блінеді Томнгі кааты тунбага тускен кан туйіршіктері оынн устынде молдыр саргыш тусті суйыты пайда болады. Бул суйыты сыворотка деп аталады. Сыворатканын плазмадан айырмашылыгы онын курамында фибриноген болмайды.Ягни сыворотка деп-фибриногені жок плазма.

Организм ерадамда5200мл ал йелде3900 немесе оз салмагынын 1-10 шамасына жуык деп есптеледі.Каннын осмостык кысымы 7/6 атмосфера. Кан 44 -48туйіршік 52-56пайызы плазмадан турады. Ал плазма90-91пайыз судан 9-10пайыз кургак зат. Кургак заттардын 8-9 пайызы органикалы 1пайыз бейорганикалы косылыс.

20 ан плазмасыны белоктары, алыпты млшері. Маызы.Элетрофорез дісін пайдалана отырып, ан плазмасыны белоктарын 3 топа блуге болады: альбуминдер,глобулиндер, фибриноген.азіргі кезде клиникалы зертханаларда ааза ан сары суы белоктарын электрофорездік блу дісі кеінен пайдаланылуда.Бл жадайда ан сары суыны белоктары альбуминдерге жне глобулиндерді 4 фракциясына (альфа1, альфа2, бета, гамма) блінеді.Альбуминдер – анны е жеіл белоктары, салыстырмалы молекулярлы салмаы-70000. Альбуминдер гормондарды, холестеринді,т пигменттерін, бос май ышылдарын, кальцийді,емді заттарды, бояуларды тасымалдайды. Альфа1-глобулинді фракцияда альфа-липопротеидтер(ТЖЛП), трипсинді ингибиторлайтын белоктар, металл иондарымен байланысан белоктар бар. Альфа2-глобулинді фракцияда альфа-липопротеидтер, гликопротеидтер,гаптоглобин, С-реактивті белок, металдарионынтасымалдайтын белоктар, трипсин ингибиторы бар. Сау адамны ан сары суында С-реактивті белок болмайды, біра абыну жне тканьдер некрозымен сипатталатын патологиялы ждайлар кезінде аныталады.Бл белок ауруды ткір кезеінде пайда болады сондытан оны «ткір кезе» белогы деп атайды. Ауру созылмалы трге ткен кезде анда С-реактивті белок жоалады да,процесс асынан кезде айтадан пайда болады. Сау адамны плазмасыны ферменттері шартты трде ш топа блінеді:1.Плазмозгешелік ферменттер. 2.Клеткалы ферменттер. 3.Экскреторлы ферменттер. Плазмозгешелік ферментер бауырда синтезделеді жне зіні каталитикалы серін ан плазмасында крсетеді. Плазмозгешелік ферменттерге: бауырды липопротеидлипазасы, холинэстераза, лизоцим, ан юды ферменттері, фибринолиз жне кининогенез ферменттері,ренин жатады. Клеткалы ферменттер клеткада синтезделеді жне з ызметтерін атарады. Сау адамны плазмасында оларды концентрациясы тмен жне клеткаларды артаюы мен ыдырауыны физиологиялы процестерімен байланысты.Эксекреторлыферменттер негізінен бауырда синтезделеді. Олара лейцинаминопептидаза, ышылды фосфатаза жатады.Олар азадан тті рамында шыарылады. Патология кезінде ан сары суында, плазмада ферменттерді санды млшері мен белсенділігі артып (гиперферментемия) немесе тмендеп (гипоферментемия) отыруы ммкін. Изоферменттер дегеніміз-бірдей реакцияларды катализдейтін, біра бір-бірінен біратар физико-химиялы асиеттері бойынша ерекшелінетін ферменттер тобы. сіресе лактатдегидрогеназа изоферменттері жасы зерттелген.Олара ЛДГ1, ЛДГ2, ЛДГ3, ЛДГ4, ЛДГ5 жатады. Жректе ЛДГ1 мен ЛДГ2 изоферменттеріні белсенділігі жоары. Бауыырда, аа блшыеттерде ЛДГ5 жне ЛДГ4 басым болады.

21. Кинин белоктары жне оларды маызы.Кининдерді кейде жергілікті гормондар деп те атайды.Олар ішкі секрецияны згешелік бездерінде тзілмейді,керісінше біратар тканьдарды сйытытарында ж\е ан плазмасында траты кездесетін белсенді емес бастаылардан блінеді.анны маызды кининдері-брадикиндер,каллидин ж\е метионил-лизил-брадикинин болып табылады.Химиялы табиаты бойынша кининдер-полипептидтерге жатады,ан плазмасында кининдер денгейі те тмен ж\е олар кемінде 3 типтікининогендер трінде кездеседі. Кининогендер бауырда синтезделеді.ан плазмасында олар белоктарды альфа-2 глобулинды фракциясымен байланысады.Кининогендерден кининдерді тзілуі згешелік ферменттер- калликреин деп аталатын кининогеназалар серінен жреді. Калликреиндер трипсин типті протеиназалар болып табылады. Тканьдер калликреиндеріні (йы безіні, бйректі,ішек абатыны,зрді) плазма калликреиндеріне араанда субстратты згешелігі тмен болады. ан плазмасында калликеиндер зіні бастапы трі – калликреиногендер трінде кездеседі.Хагеман факторы сонымен атар плазмин, трипсин, адреналин, урокиназа жне рН-ты ышылды жаа ауысуы ан плазмасында калликреиногенні тура активаторы болып табылады. Кининді жйені физиологиялы ызметі негізінен гемодинамиканы реттелуі.Брадикинин ан тамырларын кеейтуші кшті зат болып табылады. Олар тамырды тегіс мускулатурасына тура сер етіп, оны босасуын тудырады. Кининдерді физиологиялы мні: -жергілікті ан айналымын реттейді. –ан ысымын реттейді. –тканьдер гиперемиясын тудырады. –жрек-ан тамырлар ызметін ынталандырады –ішекті моторикасын реттейді. –ренотропты сер крсетеді. –жылу алмасуды реттейді. Патологиялы процестерді алыптасуына кининдерді атысуы: -абынуды кшейтеді(панкреатиттер,артриттер,аллергиялар,инфекциялар сулелену) -шокты дамуына септігін тигізеді (эндотоксинді,геморрагиялы, хирургиялы) -ангионневротикалы Квинке ісінуін, карциноидты синдром, демпинг синдром, катарак...

Алды азотты райтын заттар,химиялы табиаты андай заттарды алмасуыны соы німдері. алды азотты анытауды маызы.

анны алды азоты—бл плазманы белокты емес заттарыны азоты,ол ан сары суы белоктарын ш хлор сірке ышылымен тнбаа тсірегнде блінеді. анны алды азоты белокты емес табиаты бар тмен молекулалы осылыстар трінде болады,мочевина азоты,аммиакты,индиканны,нуклеотидтерді,нуклеозидтерді,билирубинны,холинны ж\е т.б.азоты.алды азотты растырушы компоненттері белокты алмасуды соы німдері болып табылады,сондытан азадан шыарылуы к\к.Бйректі экскреторлы ызметтеріні бзылуын анытау масатында ж\е бйректі жетіспеушілік дрежесін баалау шін немесе буындарды мочевина тзуші ызметін баалау шін анны алды азотын ж\е оны жекеленген компоненттерін анытайды.

1.алды азот-14-25 ммоль\л 2.Мочевина-2,5-8,3ммоль\л 3.Зр ышылы- 0,16-0,57 ммоль\л

ерлерде 0,24-0,57 ммоль\л

йелдерде 0,16-0,40 ммоль\л

4.креатинин

ерлерде 44-100 мкмоль\л

йелдерде44-88 мкмоль\л

5.Креатин

Ерлерде 15-45 мкмоль\л

йелдерде 45-76 мкмоль\л

6.Жалпы билирубин 8,5-20,5 мкмоль\л

тура 25%дейін

емес тура 75-100%

23. Кетон денелерін анытауды диагностикалы маызы.Кетон денелері немесе ацетон денелері — азада зат алмасу процессінде пайда болатын органикалы осылыстар[2]:

ацетон (пропанон) [H3C—CO—CH3]

ацето-сірке ышылы (ацетоацетат) [H3C—CO—CH2—COOH]

бета-гидроксимай ышылы (-гидроксибутират) [H3C—CHOH—CH2—COOH].

Кейбір процесстерде (антты диабет, таамда углеводтар кенет азаюы, ысытпа ауруы, ашыу кезінде) ауру адамны анында, несебінде Кетон денелері кп жиылып, ацетон пайда болуы ммкін. Азада жеткілікті млшерде углевод жіберілсе, Кетон денелеріні аса кп рылуы тежелді. Кетон денелеріні сау азаа зияны жо, тотыып кмір ышылы газына жне су молекуласына айналады[3].

24. Мочевинаны тзілетін жері, оритин цикл. Мочевинаны ХТЖЗТБМ.Аммиак мынадай катаболитикалы реакциялар кезінде тзіледі:-аминышылдарыны дезаминденуі,биогенді аминдерді дезаминденуі,пурин негіздеріні дезаминденуі,пиримидиндік негіздерді ыдырауы.Тканьдерде аммиак аммоний иондары трінде болады,ол аммоний гидроксидіні диссоциациясы кезінде тзіледі жне ішкі ортаны рН-ын сілтілік жаа ауыстырады.Сйытытар мен тканьдердегі аммиакты концентрацисы те аз.алыпты жадайда андаы аммиакты млшері 24-40мкмоль\л.Аммиакты дегейі артан кезде ішкі ортаны рН-ы згереді жне оны зиянды сері су,естен тану,алтырау трінде крінеді.Сондытан тканьде аммиакты залалсыздандыру механизмі болады,ол мынадай жолдармен жреді:

-аммоний тздарыны тзілуімен

-кетоышылдарды тотысызданып аминденуімен

-аминышылдарды амидтеріні-аспарагин мен глутамин тзілуімен

-мочевинаны тзілуімен.

Осы механизмдерді кмегімен анда жне тканьде аммиакты концентрациясы те тмен дегейде болады.Аммиакты залалсыздандыруды негізгі жне маызды жолы-мочевинаны тзілуі болып табылады.Кребс пен Гензенлейт мочевинаны синтезі циклді процесс жне онда орнитин каталитикалы ызмет атаратынын анытаан.Сол себепті бл процесс Кребс-Гензенлейтті орнитинді циклы деп аталады.

25.Несеп ышылы химиялы табиаты,туліктік бліну млшері,паталогия кезіндегі згерісі-пуриндік негіздерді соы німі. алыпты жадайда нуклопротеиндер рамында кп таам олдананда зр ышыл млшері артуы ммкін. Ал ликемия, полицитемия, гепатит, сіресе подагра сияты патология жадайларда зр ышылы млшері артады. Хим рамы: зр судан жне ра алдытан турады. ра алды органикалы жне биоргани- зат/дан тр. Органикалыа- зр ыш-0,2-1,2 г/тулік.Мочевина 20-35 Креатин ерлерде1,0-2,0 йелдерде 0,8-1,8 Индикан 0,01-0,012 бейорганикалы: натрий-3,6 гт. Калий 1,5-3,2 Магний-0,1-0,2 КАльций-0,1-0,25 Азот-0,5-1,0 фосфор-0,9-1,3