Анны юы.(тсінік берііз,сатыларын атаыз). анны юы, оны биологиялы мні мен механизмі

анны физикалы асиеттеріні згеріп, сйык кйден ойыртпатанып атылдануын ю деп атайды. анны юы оны маызды ораныш асиеттеріні бірі. Ол организмді ансыраудан сатайды. ансырауды тотатуа (гемостаз) ан тамырларынын абырасы, тамыр маындаы лпалар, ан плазмасы рамындаы ю факторлары, барлы ан торшалары атысады. Бл процесте биологиялы белсенді заттар да маызды роль атарады. Олар физиологиялы серіне арай анны юын жеілдететін, анны юына кедергі жасайтын жне йыты ерітетін заттар болып блінеді.

анны юы тізбектелген реакциялардан тратын крделі процесс. Оны мні ан рамындаы фибриноген белогыны физика-химиялы асиеттеріні згеруінде. ю процесі барысында фибриноген белогынан ышыл пептид блінеді де, ол ерімейтін белок -фибринге айналады.

. ГІлазма факторлары ашылу ретіне арай нмірленіп, рим цифрларымен, ал тромбоцит факторлары араб цифрларымен белгіленеді. Егер плазма рамындаы факторларды біреуі жетіспесе, онда ан ю абілетінен айырылады (мысалы, VIII-фактор жетіспегенде гемофилия дерті байалады).

кшеюімен сипатталады. Екінші кезеде плазма рамындаы факторларды белсенділігі артып, ш сатылы тізбектелген ферменттік процесс жреді. юды соы шініші кезеінде йы ретракциясы (фибрин талшытарыны тыыздалуы) жреді.

Денедегі жараат сипатына, заымданан тамыр табиатына арай ю процесі екі жолмен жреді: не ол тамыр мен тромбоциттер реакциясымен шектеледі (тамыр-тромбоциттік механизм), не плазма рамындаы факторларды атысуымен тізбектелген ферменттік процесс басталып, фибрин йыы пайда болады (коагуляциялы -ю механизмі).

Ірі тамырларда тромбоцит йыы лкен ысыма шыдамайды, шайылып кетеді. Мндай жадайда анны ауын тек фибрин йыы тотатады, коагуляциялы механизм іске осылады. Бл кезе ш сатыда теді.

Кезені бірінші сатысында XII, XI, VIII, VII, IX, IV, V — факгорлар мен тромбоциттерді 3-факторыны рекеттесуі нтижесінде крделі процесс жріп, тромбопластин (ІІ-факгор) пайда болады. Тромбопластин лпалар мыжылып заымдананда да пайда болады, оны лпа тромбопластині деп атайды.

юды екінші сатысында тромбопластин плазманы IV, V, VI, VII факторларымен рекеттесіп, тромбоциттерді 1 жне 2 факторларыны атысуымен К дрмендрісі жеткілікті болан жадайда бауырда тзілетін бйыы фермент протромбинге сер етіп, оны белсенді фермент — тромбинге айналдырады.

25. анны юы кезінде витамин К-ны ролі. Толы емес

26. .Сйек тканіні органикалы компоненттері жне белоктары. Сйек тканіні хим. рамы, фукциясы, зат алмасу ерекшеліктері.

Сйек ткані зіні биологиялы ызметіне сйкес беріктігі мен тыыздыымен ерекшеленеді. Сйек ткані азаны ішкі ортасыны гоместазын сатауа атысады. Сйек тканіні клеткааралы матриксі органикалы ж/е минералды осылыстардан ралан. Органикалы заттар коллагнді талшытар, альбуминдер, ферменттер, гликоген, липидтер, органикалы ышылдар трінде болады. Минералды заттар рамында Са ж/е фосфаттардан баса элементтер бар.

Сйек тканніні барлы компоненттері немі жаарып ж/е айта рылып отырады: сйекті органикалы ж/е минералды заттары немі ыдырап ж/е синтезделіп отырады. Сйек тканіні клеткаларыны ішінде остеобластар мен остекластар басым болады.

Сйек ткані блшы ет бекитін каркас, рі оранышты ызмет атарады. Денені арауы, озалыс имылын амтамасыз етеді. Неорганикалы осылыстарды депосы.

Са- 99%

P- 87 %

Mg- 50%

NA- 46% сйекте жиналады.

Зат алмасуы: глюкозамингликандар – оранышты, механикалы ызмет атарады. Су ж/е электролиттер алмасуына атысады. Плазмалы альбумин сйек тканінде гормондарды катиондарды тасымалдау шін олданылады.

Пирофосфотаза минералдану процесіне атысады, глюкопротеидтер сйекті минералдануына суне дамуына атысады.

27.Тіс тканіні органикалы компоненттері мен белоктары.Тісті Органикалы рамы. Тісті Органикалы рамы-бл ауыздар,кмірсулар,липидтер,нуклеин ышылдары,витаминдер,ферменттер, гормондар, органикалы ышылдар.Тісті органикалы байланысын еритін(коллагенді емес) жне ерімейтін(коллагенді) ауыздар райды.Еритін тісті ауыздарына альбуминдер,глобулиндер,гликопротеиндер,протеогликандар, ферменттер, фосфопротеиндер кіреді. Коллагенді емес белоктар жоары метобалитикалы асиет крсетеді жне транспортты,оранысты ызметтер атарады.Альбуминдер мен глобулиндер кбінесе пульпада кездеседі.Пульпа глюкоза ферменттеріне,нуклеин ышылдарына бай болып есептеледі.Еритін ауыздара щелочная фосфотаза жне киснула фосфотаза кіреді.Щелочная фосфотаза-фосфор ышылыны алдыын форсфорлы эфир глюкозасынан органикалы матрикске тасымалдайды.Яни фермент кристалдануа жне минералдардануына атысады.Киснула фосфотаза-деминералдаушы эффект крсетеді.Ол лизосомальді гидролаз ышылына жатады.Еритін ауыздарды маызды тобына гликопротниндер жатады.Гликопротеиндер ауызды-кмірсулы комплекс болып табылады. Глюкопротеиндер рамына-глюкоза,манноза,фукоза,N-ацетилнейрамин ышылы, ,N-ацетилглюкозамин кіреді.Тісті маызды глюкозаминдеріне фибринонектин жатады.Фибринонектин клеткада синтезделеді, клетка аралы кеістікте секреттеледі.Тісті органикалы рамы -20%,су 80%. Эмальді ауызды спецификалы рамына амелогенин,энамелин,фосфопротеин,гликофосфопептид,кальций байланыстырушы ауыздар. Амелогинидер мен энамелиндер эмбрионалды эмальды негізгі массасын райды. Амилогениндер- гликофосфопротейндер типіне кіретін 5 белок, молекулалы массасы 6-дан25кДа. Оны кмірсулы блігіні рамына сиалинді ышылдар, галоктазамин, гликозаминдер кіреді. Ауызды рамына пролин, гистедин, серин, глютамин ышылы жатады. Энамелиндер – глюкофоспоретейндер типіне кіретін 5 белок, молекулалы массасы 21мен 72кда. Оны кмірсулы блігіні рамына сиалды ышыл мен аминосахарларды кп млшері райды. Ауызды рамына пролин,глютамин жне аспарагин аминышылдары райды.

28. Тіс тканіні биохимиялы рамы.Цемент-тіс тбірін оршап жататын мыты ткань.Цементті бейорганикалы рамы 65%,органикалы заттар 23%,су 12% массасын алып жатады.Бейорганикалы рамын кальций жне фосфат осылыстары кристалды апатит трінде кездеседі.Цемент жасуша жне жасуша аралы заттардан трады.Цементті бейорганикалы рамында Кальций 35,5% Фосфор 17,1% Карбонат 4,4% фтор 0,02%,минералды алды 46%, магний0,9% натрий1,1% калий0,1%. Дентин тісті негізгі блігін райды. Бл ан тамырынсыз остеобластардын тарматары скіндермен толтырылан ткань дентин ттікшелерінде дентинді сйыты аында болады, оны рамында дентинті жанаруына органикалы жне минералды заттар бар. Эмальа араанда дентинде судын млшері 5-6 есе кп. Органикалы заттар кп, алминералды заттар аз болады. Дентинні органикалы матриксі коллаген жне коллаген емес белоктар трінде болады, рамында глюкозаминдер, галактозаминдер, уронышылдары , нейрамин жне сиал ышылдары болады

Эмаль азаны е атты, ан тамырсыз ткані болып табылады. Ол дентинді,пульпаны кез келген серден сатайды. Бейорганикалы субстанция

-93.7% cy -2.3% органикалы заттар 4 % болады.эмальді сйыты гидроксиапатитты те анаан ерітіндісі трінде болады, бл оптималды Рн кезінде,онда эмальді еруіне келтіреді жне реминерализацияны амтамасыз етеді. Эмальді сйыты сілекейден эмальа келіп тсеті иондар мен аздаан молекулалар шін тасымалдаушы орта ызметі атарады. Эмальді сйытытын озалысы негізінен кристалдар аралы кеістікке жне эмальды пластинкаларында жреді.

29. Сйек тканіні метоболизімінде Са мен Р-ды ролі. Сйек тканіні метоболизімінде Са мен Р-ны ролі. Эмаль азаны е атты, ан тамырсыз ткань болып табылады. Ол дентинді, пулпаны кез келген серден сатайды. Эмальды биорганикалы субстанция 93,7 пр су 2,3 пр органикалык зат 4пр болады.

Эмальды мениральды заттары 41 элементтен турады. Эмаль сырткв кабатында фтор коргасын темир синк консентрациясы едауір жогары, ал натр, магни , корбанаттар молшері азырак болады. Стронций мыс алюмени калий болса абаттар бойынша биткелкі тараган. Эмальды беткі кабатында колаген тарізді ерімейтін белоктын жане эмальдын калции байланыстырушы белошгы остиокальцидін болуы тан. Остеокалцин кальцимен байланысып ол гидроцияпотит кристалдармен тыгыз байланыскан суда ерімейтин белокты матрица тузеді жане оларды осуін инициацалайды. Дентинге караганда эмальда липиттер коп ал комірсулар молшері 1,65 мг пр. Сілекейден эмалга тек мениралдык заттар гана емес сонымен катар органикалык косылыстарда келіп туседі. Эмальды натри фтормен ондеу эмальдын откізгіштігін курт томендеттеді. Тиреокальцитонин коротиндер жане А витамині гиалуронидаза, элекрофарез кышкыл онимдер ултрадыбыстык толкындар эмальдын откізгіштігін арттырады

30. . Сйек жне днекер тканіні горманальді реттелуі. Дентин тістінегізгі болігін курайды. Бул ан тамырынсыз, остиобластарды тармактары оскіндерме толтырылган ткан. Ьдентин тутікшелерінде дентинді суйыктык агында болады, оны курамында дентинні жанаруына кажетті органикалык жане минеральды заттар бар. Дентин эмальга караганда аз ккалцинайиялангани дентинде гидрокцияпатиттер кристалогидраттары эмальга караганда болек формалы жане аз колемді болады. Кариес.Кариес негізінде эмальды калицинация процесі жатыр.Ол гидроксиапатиттер кристалдарыны формасы,клемі,баыты згерімен сипатталады. Флюроз- фторды млшерден тыс тсуімен пайда болатын ауру,фтор ферменттік улы зат болып табылады. Жоары концентрацияда аланша безі ызметтеріні заымдалуын тудырады.

Гиперплазия-тіс тканьдеріні млшерден тыс тзілуі ол тіс тканьдеріне кальций жеткіліксіз млшерде жне фторды млшерден тыс тскен кезінде байалады.Гипоплазия-тісті немесе оны тканьдеріні дрыс жетілмеуі.Бл негіщінен фосфорлы кальцийлы згеруімен байланысты.Бл ауру себебі фтор жетіспеуі аланша маындаы бездерді гипофункциясы,рахит., азаны Д витаминімен жеткіліксіз болып табылады.

Науасты(17)ме

И сер етеді, т ышылдарыны функциясы толы дрыс атарылмаандытан

1. т сйытыыны рамында т ышылы, ауыз, билирубин пигменті, холестерин, фосфолипидтер, бикарбонаттар, Na K Ca жне гормондар мен друмендер болады.

2. тті негізгі ызметіні бірі — майлы таамдарды орытуа сер ету. Майлы етті таамды пайдаланан кезде т кп блініп, анны рамында холестеринні млшері артады. Ол за уаыт са тйірпііктер (кристалдар) трінде жиналып, т алтасында, т зегінде «тасты» пайда болуына сер етеді. т майлар мен майда еритін витаминдерді денеге сіуіне септігін тигізеді. ішек сліні жне йыбез сліні ферменттеріні белсенділігін арттырады. т ішекте сілтілі ортаны алыптасуына жадай жасайды. т ішекті абырасындаы бірыайсалалы блшыеттерді жиырылуын тездетеді. анмен бірге келген микробтарды зиянсыздандырады. Липид орытуына атысатын йы безі мен ішек слі ферменттерін белсендіретін осы т болып табылады.