DUCHY DOMU, ZAGRODY I OKOLIC

To zmare istoty bkajce si po domostwie. S pod postaci duszy zmarej osoby, najczciej ojca czy dziadka. Dlatego nazywane bywaj: ojczulkiem, dziadkiem, gospodarzem, starszy siwy. Czasem miay straszny wygld i przypisywano mu czarny wygld oraz rogi. Jednak zazwyczaj to bardzo stary dziadek. Mimo niewidzialnoci tej osoby domownicy oddawali mu cze oraz przygotowywali mu poczstunek. Nie stwarzaj zagroenia, s przyjanie nastawione dla domowników. Peni funkcje ochronn rodziny i gospody. Duchy domowe nie trafiy do pieni, bajek czy byliny. Umocniy si w ognisku domowym. Zwizany cile z domostwem, w nocy chodz po domu, odwiedzaj bydo. pi natomiast w chlewiku lub stodole. Czsto podczas przeprowadzki proszono je o towarzyszenie mieszkacom.

Czasem maj on (domach, domowich) wychodzc z podogi noc, która przdzie wen.

Domowe duchy maj potrzeby jak i ludzkie saboci. Potrafi nawiza kontakt z innymi duchami. Do szkodliwych moemy zaliczy bannik, duchy ani (miejsce uwaana za niebezpieczne). W Polsce wystpoway gospodarze, yrownicy, dobrochoty, duszniki, bota, domownicy. Na Biaorusi i Sowacji (cz Sowian poudniowych) by kult ducha domowego. cile ujmujc trzymano w chaupach zaskroce. Serbia – mija (cuvakuca) znaczy tyle co – ta, co czuwa nad domem.

Ubociem wówczas nazywano ofiar skadan duchom domowym. Byy to najczciej resztki poywienia (zazwyczaj po czwartkowym obiedzie). W Rosji karmiono je mlekiem natomiast w czci poudniowych Sowian pozostawiano chleb, miso, wino na strychu domu. Wówczas gospodyni wypowiadaa specjalne zaklcia, aby zachci dziadka. Jeeli jedzenie zniko bya to oznaka, i ofiara zostaa przyjta. Najedzony móg broni wówczas domowników przez zymi mocami.

W Bugarii jest uznawany za przodka rodzinnego. Najczciej jaki bohater z przeszoci. Obdarza swoj rodzin moc, szczciem i dobrymi podami rolnymi w zamian za poywienie. Dlatego najstarsza kobieta w rodzinie zarzyna czarn kur nad ogniskiem. Po czym odbywa si rytua spuszczenia krwi do doka zakrywanego póniej glin. Chleb z winem oraz czstkami kuraka zanoszone s na poddasze domu. Rytua stopanova grozba (gozba – „jado”) wystpuje u Sowian ugrofiskich, batyjskich i kaukaskich.

Funkcje demonów:

§ Potrafi wywoa pryszcze obdarowujc kogo swoim pocaunkiem

§ Opiekuj si bydem

§ Przysparzaj mienia i zboa

§ ami koci

§ Powoduj krzyk, pacz dziecka

§ Bóle piersi matek

Wystpowanie:

§ Piec

§ Ognisko

§ Strych

§ Zagroda

Wpierw w Polsce a póniej na Bakanach podczas kopania studni czy budowania domu zamieszczano koguta, jajko czy gow (wykopaliska, Szczecin, Gdask XI-XII wiek).

Gród w Bonikowie ofiarowuje nam szcztki w postaci garnków, zbó, kaszy, mis oraz najprawdopodobniej napojów pochodzce z VIII wieku.

W tradycyjnej zachodniej Polsce wystpoway wierzenia w latajce duchy ogniste, które rzekomo rodziy si z jaj kogucich. Przynosiy ludziom pienidze i zboe. Rodzinna nazwa to latawiec lub lataniec.

Moemy jeszcze zaobserwowa kilka mniejszych demonów dziaajcych. Jednymi z nich s nocnice pojawiajce si tylko w Polsce. Natomiast na Biaorusi mamy nacnicy. Serbsko-Chorwackie to nócnice natomiast Ruskie, paksy. Ja widzimy analogia podobna.

Poudnica (przypoudnica) – Kobieta demon pokazujca si latem w samo poudnie. Owinita najczciej w bia pacht. Mówi si o jej powstawaniu z wiru powietrznego. S to dusze niewiast, które zmary przed lubem albo tu po nim. Bardzo niebezpieczna dla osób pracujcych w polu. Zsyay na ludzi bóle gowy, powodoway omdlenia a nawet potrafiy zabi. Mówi si o tym, i poryway dzieci bawice si skraju pola a nastpnie zakopyway je ywcem. Tak jak i rusaki, poudnice zadaway dziwaczne zagadki. W przypadku zej odpowiedzi ofiar pozbawiano ycia. Niekiedy wygrzeway si na polach lub mona byo spotka je wylegujce na snopach zbó. Natomiast w najgortsze dni mog by niebezpieczne i grone dla eców. Warto zaznaczy, e na Biaorusi i Ukrainie poudnica nie wystpuje. W Rosji chodzi po miedzach w zbou i skrca ludziom gowy, co powiadcza Paul Oderborn w 1581 roku.