Шайтан - Кй олоо старшинаы Юлай Аналы улы

 

Шайтан - Кйр араында Юлай Аналыны и абруйлы, р ваыт торолоа баран ябай, лкин яшы эшк емеш ил ааы икнен бер , хатта дошмандары ла инар итм! Ниндй ген сетерекле мсьл килеп тыумаын, т халы менн кшлшеп ала ул, шунан у ына берй ти арара кил. Элегерк старшина булып торан ике йл, яына ына айырып торан, бт ынтылышы байып алыуа булан Шаанайы кс - хл менн сыарып, урынына Юлайы айланылар м яылышманылар. Халы уны менн риза, р кем менн матур итеп иптштрс йлш, кшлш. ес йш л йш ине! Тик бар халыты аайтан яман хбрр уйырандан - уйыра башланы.

уы ваытта Сембер саугре Яков Твердышевты Шайтан - Кй еренд завод алыра тырышып, ерре улына нисек ксерерг белмй йргне ишетелеп тора, шул аайта. Ырыуаштары Юлайа ышана м таяна, крлт ерре кемглер тоттороп ебрм ле! Рус промышленниктары эштрен нисек ала ррг, кемг араланыра бик яшы бел. Илленсе - алтмышынсы йылдар араында Яковты бер туан ааы Иван Твердышев шне Мясников менн берлект Воскресенск баыр ирете заводын атау - Ивановка м Усть атау, таы Йрн - Ивановка м Белорет суйын ойоу заводтарын ттт. Ошо Иван устыы Яковты Эем буйында завод трг отортто, асалата ярам итсген ат - ат тылыны, ур килем буласаын тмлп - кйлп йлне. Нийт, Яков Шайтан - Кй еррен ула тшр эше менн мштлн башланы.

Илле етенсе йыла тиклем Эем заводын алдырмалы кс бар ине ле. Шаанайар баш алыта алмаан ваыт. Юлай старшинаны р ен, хрктен хуплап торан торан ырыуаштарыны асыуынан ф м Ырымбур кнслренд ултыран санауниктар а шрлй ине, шикелле. Улара Польша компанияыны килеп сыыуы берм - бер уайлылы тыуыры. Юлайы м таа, ем ир - егеттре уыша оатылыуы араында тлшк аршы сыыусылар табылманы, снки аршы сыырайары уыша оатылан. Юлайы уыштан айтып тшен завод грлп эшлп ултыра ине. Старшина хпк алды: был ниндй быа тиклем крелмгн башбашталы ? Нишлп бер кемдн д орамайынса ерре тартып аландар ? Кр - тора законы эш бит был!

Юлай старшина заводты ен барыра булды. Быны ишеткн Салауат ,, мин д барам, мине л е менн ал,” тип текг тейгс ун йшлек емеш малайы уша алыра тура килде. ,, й, барын, бер килке ер - ыу креп айтыр,”- тип уйланы Аналы улы.

Завод приказчигы урам эсен инер - инмтн, шунда у осраны. Твердышевты бында ю икнен йтте. Юлай ер файаланыуа рхст аыы талап итте. е ниндйер аы тотторо. крен е ышанмай торо старшина: Питераы Берг - коллегия 1759 йылды 16 март арары менн Эем заводын алыра рхст биргн. Китте талаш - тартылаш, бер - береене яаларынан алып бер килке йрлшп йрнлр. уыра Твердышев менн кпме осраша ла бер файа ла булманы, ,, ми рхст ителгн и на этом всё “ ти уя. Ннндй законылы! Ниндй башбашталы!

Кем менн кшлшкндер, мм бер кн завод хужаы ,, - ара килешйек, йлшйек ,“ тип халы вкилдрен ен саыры.

Был юлы Яков Борисович хйллек менн уйын тормоша ашырыра булан икн. ен ябай ына итеп тота, барыын да юхалай, клп - йылмайып тора, мул итеп тл ерлгн. Таы бихисап ерре орай, ул анап киткн урындары саптар ат менн д бер кнд теп лгррмен тим. Бик хйлкр, урындаы халы менн нисек йлшерг бел, суынмыш.айы са башорт рен ытырып ебр: бабайлар, правильно йтм ведь,ти. Ааы Иван, дуы Мясников йртлер инде уны! рге администрация менн д килеш: аса килештер.Башорттар менн д килешег ынтылалар. Беллр: халы араында уштандар, аумаайар табылып тора. Бына шулар менн алдан йлшеп, улары атып алып инде, яыа ауара - эш эшлпл.

мм был йлшер Шайтан - Кй вкилдре ны торо, еррен бирерг риза булманылар. Твердышев Юлайы и абруйлы кеше икнен иеп, айырым йлшеп араны, лл нир в итте:

- Юлайка, шартыды уй, еде йт! Кпме шкр, сй крк ? лл вино бирйемме ? ора! йт телгеде.

- Телгем шул, Яков борисович, ата - олотайарыбы мира итеп алдыран еребее атмайбы. Заводтарыыы алып китеге, юа - бер кн кл ккк осоуы ммкин.

- О-о-о, ин лл мине урытыра уйлайымы ? Тап киреенс ген булыуы ммкин. Иртме - умы барыбер тамады уясаы. Тиерк млг ашыра - е йбт буласа. Тшндм ?

Тшнмне Юлай старшина, ен абатлап ныытты. Завод хужаы артабан урытыу юлына ксмксе булды. Бер - нис тапыр ораллы алдаттар ебреп Юлай старшинаны Ырымбур губерна канцелярияына кслк менн алып килерг маташты. р ваыт ,, айт “ тигнг ,, тайт “ тип ер торан башорт егеттре был эште атарыра ммкинлек бирмнелр. Кем алдаттар килгнен шйлй - шул са уа. Егеттр эштрен ташлап, ула орал элктер алып Юлай аайары й эрген йыйылалар м тир - яты кте атына алалар. Араларында ,,мылты “ тигн утлы ораллылары ла бар. Ситтн килгндре уратып алалар а ндшмй ген ктлр.

Лкин тел - ниндй тартыштышты, аршы торошто ахыры була, й тегелй, й былай.

1762 йылды йй айында урындаы хакимдар реванш алып старшинаны ,, ындырыра “ уйлаандарыр: Юлай йн Ырымбур гарнизонынан тотош бер отряд ебрелде. Йлгн алдат Ккнде йылаына яынлап кис башланы. Са уылды. ораллы егеттр алдан йлшкн урына йыйыла башланы. Юлай ишек алдына сыты м тыныс ына килгндре кт башланы. Атаы эрген у - ян менн оралланан Салауат килеп баты.

Шомло тынлы урынлашты. атын - ыар, бала - саалар, кем айа урын таба - шунда йшенеп бтт. Егеттре берее:

- Юлай аай, мере була - хер тшп алабы, зинар, борсолма, - тип шыбырлап китте.

- Ю, - тип ысырып ебре старшина, - орал улланмайбы! Тынысланыы! ан ойоша рхст ю. - Арта боролоп арап ораллы егеттр ишетерй итеп тне:

- Бгн улары тшп алаы - иртг бынан д урыра скр килеп бааса, егее тшп алырар! Алайыымы шуны ? ырырар, яндырырар. Балаларыбыы лтерерр, й алып китеп атырар! атындарыбыы, ыарыбыы мыылларар! Ю, тынысланыы! орал ктре булмаы! Улара тик мин крк. Теллр - алып китендр, Алла бир, йлнеп айтырмын, тама бында йшертен урында, урынын бер - ике ген кешег йткнмен. Эргенд торан ун башы ла хл торошто аланы:

- Аай - эне! Ишеттегеме ? орал улланмаа! Юлай аайыбыы лк итеебе бар. Шуны онотмаы: ыыу анлылы р са лктк илт, - тип старшинаны рен йплне.

Халы тынып алды. Старшина е л тынысланандай булды. Ул бел: егеттр уны енн сымаясатар. Тегелр алыулыа мен ген башлаайнылар улдарын болай - болай старшина аршы атлап китте. й эргендгелр таралманылар, осрашыуы ни менн бтрн аайып кттлр. Барып етте Юлай. Отряд тутаны, ниер йлштелр. Отрядты тутаан урынында алдырып Юлай кире йгере м йгелрг ике - с кнлк аы - тлек м йылы юл кейемдре ерлрг ушты ла кейем алмаштырыра йг инеп китте. Улы Салауат атаыны атын килтерерг йгере. Старшина кире сыыуа юла бтен д ерлп лгргндр ине. Ун башы яын килеп:

- Юлай аай! мине егеттр ее менн уша барын, улар юла сыыра ерр, ине оатып йррр, - тигс старшина риза булды м унлаан ораллы ыбайлыны эйртеп Ырымбур отрядына барып ушылды. Отряд абаланмай ына уалып китте м офоа табан крен ген шыуыша башланы.

Ун башы, егеттре менн кш тотоп, таы биш ыбайлынан торан тркмд Ырымбур отряды артынан йшерен ктсе итеп ебре.

с кндн у ктселре берее кире айтып, ырыуаштарына старшинаны атау - Иван заводына имен - аман барып етеен етеен бйн - бйн йлне. Был хбр барыын да тынысландыры, бигерк т аил азалары ны ыуанды.

Юлай старшинаны Твердышев алдына килтереп батырылар. Завод хужаы, слмг л яуап бирмйенс, тлд ятан аыы алып Ырымбур канцелярияы указын уый башланы: ,, Юлай Аналина Эем заводына кисекмтн ер блее хл итерг!”

Бына нисек икн! Яков старшинаа ултырыра л тдим итмйс тл артында ултыран кй йлп алып китте:

- Юлайка! Губерна указын тм - яза кт ине. Хкмг тарттырасабы. Нишлп аман ризалы бирмйе ? Шул тиклем иркен ерр и нимг крк ?

- Бир алмайым, Яков Борисович, мин бер ем ген бир алмайым, полномочиям ю. Ер блее халыты дйм йыйылышы ына хл ит ала, мин тгел.

- Тимк, ин яы ына уылан указды трг йыйынмайы! Алашылды. Ну, что же, ул ваытта ине ошонда у ула алып, Ырымбура а атында оатып уйыра тура килер, ахыры. Был проблеманы хл итер ваыт етте. - Ярыуы сиген барып еткн заводчик ырып тороп ысырып ебре: - айа охрана ? ула алыы бынау мде! Был тартылаша нкт уйыра ваыт етте!

Юлай Аналин киреенс ен тыныс тотто. Ошолай булырын келе алдан у иенгйне. Хйле донъя - файаы тигн млде ик тшрп, ыай йлшеп ксргнещле хлде бер а йомшартыра булды старшина, снки ула алалар - отолормон тип уйлама! Яынан, булмаан сбптр табып, лл - ниндй зиндана ташлауары ммкин. айа икнеде бер кем д белм. Быныы - бер, икенсенн, тышта ктп торан егеттре буштан - буша аны ойолор, ним тип аталарына яуап бире ? ан ойоштан Аллам алаын! Тута, ыай ына йлшйем ле, блки, берй мле килеп сыыр:

- Яков Борисович, зинар, ымай тороо ле. Ырымбур канцелярияы ер бирерг тимгн бит, хл итерг ген тигн. Шуа айтып халы менн кшлшйем д мистте алып, ем Ырымбура сыырмын, булмаа. Тик ее а атында тгел, емде егеттремде аы ла еткн.

- Улай булас расписка я м хер к юллан!

- Ним тип яайым у ?

- Мин иркем менн ер мсьлен ыай хл итер сн Ырымбур канцелярияына кисекмтн барасамын, тип я!

Яы старшина - нишлен инде! рп хрефтре сатай - ботай аыа теелешеп ятты.

Завод хужаы нт булды, шикелле, старшинаны ындырым, тип уйлаандыр, кре, ула алыу уйынан шунда у кире айтты.

Заводтан имен - ау сыып, кмклп айтып киттелр м был ваиа яйлап онотолдо. Ул арала бесн етте, уныы менн мшл буланса йй кг арай борола башланы. Салауатты аралы мрсен алып барыу ваыты етте. Ул й ике ыш уып сыайны инде, Нби Кбири тигн мллим улы атында аба алды, уый - яа бел, ыа аяттары матур итеп кйлп ятлара йрнде.

Бер кн Юлай Салауат улы менн берглп аралы битен юл тотто. Барып етте, йлште, уыра алдыры улын. й уыуы файаы ур булан, башалар ыайына матур итеп уып алан да киткн Салауат.

Юлай улыны отор булыуына бик ыуана. Артабан, берй ытыршылы килеп сыып уймаа, й Урта Азияа, й Мысыра, булмаа - рп илдрене береен ебреп уытып аланда айылай шп булыр ине, тип гел ген уйлап ала.

К кн Твердышева аршы ялыу яып ф канцелярияында алдыры. Кп тапаны уны тупаын - мте ю. Ялыу судья улына элккндн у да бер - нис ай ятты. Нийт сираттаы осрашыуа судья иртг кнн суд ултырышына килерг ушты. Юлай тйен ваыта суд бинаына барып ингнд суд азалары йыйылып бткн ине. Шелтлп аршы алдылар, ултырышты ашы - бошо ткрелр. Юлай старшинаны рен ола алан кеше ю, хатта т бирмй маташтылар. Ултырышты уы минутына тиклем Юлай ,, суд мине ялар, алар, ел хкм сыарыр,” тип мтлнгйне, мм тап киреенс килеп сыты. Старшинаны талабы законы, имеш! Таы килеп суд сыымдарын аплау сн тип 600 ум штраф алдылар. Ун кн эсенд штраф керм - трм. Бына айа ул башбашталы! Бындай асаны тлр сн 600 баш атты атыра крк. Ул тиклем асаны айан табаы ? Бындай асаа р - яы завод тп ултыртыра була. Судья:

- Тлйскмен тип хер к расписка я! Ямаа - ула аласабы, - тип белгертте. Заседателдре береен - берее бл - бл:

- Кп аыртты, хватит. Ана, аттарыыы , ыйырарыыы атыы, етм - волость буйлап йыйыы, таы етм - ерегее атыы, - тип шаулаштылар. Суд урыны тгел икн бында - баар урыны.

Юлай ризаылыын белдереп дау уптары, тегелре кте. Судьяны танауы осонда йороон уйната башлаайны артынан бер тркм арауыл алдаттары пй булды.

Ризалашыра тура килде старшинаа, кртелгн срокка асаны алып килм, тип расписка яы. Шунан у ына уа сыыра рхст иттелр.

Ишекте ,, шарт “ ябып сыып китте ул, артабан енлнгн кешелй йгер - атлай барып, атына менеп айтыр яа сапты.

Ны рлнде старшина: суд еллекк барыр ле тип уы минутына тиклем ышанайны - ышанысы аланманы. Шуны тшнд ул: Рсй хкмте заводчиктары, санауниктары менн бер тптн эш ит икн. Хкмтте, ил хужаларыны тп масаты - кберк башорт еррен ула тшр, ммкинлек була - был халыты юа сыарып тарих сплеген тге.

Нишлен старшина: айтып етте л хужалыындаы с атын, дрт бейен айырып алды ла аландарын улы - уллы ата башланы. ары - кзлрен, ыйыр малдарын ыра ыартты. Малдарын ырыуаштары сит ятара сыарып атыштылар. Аса барыбер етмй уты. Халы ярама килде, рен тип ыран аастары, брнлре, буралары аттылар, ва малдарын тотондолар. Бер ана тигнд кркле сумманы йыйып алып Юлай старшина, улы Салауатты эйртеп, фг юлланды, асаны тапшыры м бер айа уылмайынса айтыр юла сыты.

Башорт ни тбит балаы, юлда йргнд тама ялар сн ниндйер фатира инеп уылып йр кркмй. Тбитте тел - ниндй мйшнд атынан тш л ымыы менн тама сылатып ала, уныы булмаа - сама ташы менн ут сыарып, юл сйнген мтршк сйе айнатып, тосайынан атан орот, кл кмсе, аланан ит киге сыарып тама туйырып ял итеп ала. Юлай йорто менн ф араы ярты кнлк юл, шулай а ике юлсы тутап торманы. Ат тнн тшмй ген турытаы ымыан берр кршклй ауы сылаттылар а артабан юлды дауам иттелр. Йне кйгн атаыны кйефе юлыын иеп Салауат, уны ауыр уйаран арындырыра телп, былай тине:

- Атай, айырма инде, асаын тлп отолдо бит инде. урайып алам ул уры хужаларыны крген ем бирскмен!

- --й, улым, уйы барыр а ул, тик килеп сымаяса. Рсй хер тамам ныынып алды, санауниктары бте тейерлек хрби офицерар. р губерна тулы алдат. Кслнк - замана, тигн ваыт.

- Ауылдаш аайар асаларын и биргнд нтелек бер кртмнелрме, атай ?

- Бер кмне, улым, улар тулыынса аланылар, шуа кр ысн келдн ярам иттелр. Таы ебее малды кплп тотонора тура килде инде, башаса - хл ю!

- урытаран отолоу юлы юмы у ? Уларан айырылып йшп булырлы тгелме ?

- Уларан отолоу юлы ютыр, кре. Ата - бабаларыбы асандыр ирке менн Рсйг ушылан, башаса юл булмаандыр инде, кре. Бее ата - олатайар Рсй менн ду, ел м тиге йш, бер - береде урсылау масатында ушылан. Бына хер еллек булмаас, шуны кире айтарыу сн ыайы сыа - крш юлына бамайынса булма. Бер а елкетеп улары урындарына ултыртмайынса тыныс тормош килеп сыма, ахыры. Бгн бее тн хкм йрттлр, тин улар тнн хкм ылырбы.Тик хл йыйып ына алыра крк. йл - егеттребе бгн к ктрелерг ер, тик ирт ле. ерлеке булмай, хл йыйып алыра крк, хл!

айтыуарын ктп торандар. И т Салауатты устыы Яхья йгереп килде. Яыра алты йше тулып тте уа, р са аас ылыс таып, у - ян элеп йррг ярата. Артабаныра аайары Слймн менн Раай тыныс ына арап торалар. сйре, еглре й эсенд ,, мж “киллр. Салауат Раай ааыны ны ябыанына яы са итибар итте. Аттан тшт л уны эрген килде:

- Бик йонсоана ошап тораы, Раай аай, ауырып киттеме лл ?

- Ауырыйым шул, устым, ана - ун кн тире була инде. Ашау - эсе бер бармай, ымыан баша эсемлекте ауы ит алмайым. Трл лн менн дауаланып араным - файаы булманы. Ярауан ан кил, лл ашаан эшкинмй , лл эск сеймлгн, белме.

Шулай килеп сыырын кем уйлаын да кем белен! Ошо йлшеп торана ана тигнд ауырыуан мандый алмайынса Раай донъя уйы. Арала эшкингн табиб булмаас, ауырып ле сббен бер аны ына атап йт алманы.

Мосолман рф - те буйынса мрхмде ,, сн ,“,, етеен,”,, ырын” ткрелр.,, ырын “ ткргндн у Юлай аил ааларын м мулланы айырып алдыры м эстн уйлап йргн тп уй - фекерен йтеп алды:

- Балалар! Раайыбы бее мгелекк ташлап китте. ур айы атында йрйб. мм бер тутауы илап - ытап ына ултырып булмай, снки, тыуым менн лем - хоай эше. Бег артабан бирешмй йшрг крк! Ураан айын томшоооо тшрп йрмге! Тормошобоо артабан ала этеп йше дауам итерг крк. Раайыбы мин килен менн берг оа ына йш л мрхмде балалары булманы. Киленде ,,ире лде “ тип ата йортона айтарып ебреп булмай бит инде! Киленг бер насар ем ю: донъя ктрг маир, е баалы. Тел тбн мине иеп тораыыыр: мин киленде ситк типмйбе, ебее арала алдырабы. Был турала, мулла абзый, Салауатты се Айбик менн ат - ат кшлштек м урта фекерг килдек. урта фекеребе шул: Салауатты мин киленг йлндерерг! Бгн ген икеене д ризалыын алды, шуа кр ошонда хер к бата уытмайынса булмай. Ныынышып ултырышыы ле! Мулла абзый, й, башлап ебр был изге эш башын!

Шулай итеп, 14 йшлек Салауатты ун йшк лкн мин еген йлндереп уйылар.

Тормош имгес артабан дауам итте, юлынан тгрне. Тик Айар сснде Юлай йортона килеп обайыр йтеп, йырар йырлап, ил аалары менн гмлшеп китее саыу бер ваиа булып ит алды.

,, Аталы ссн етеп кил “ тигн хбр ти таралды. Уны килер юлын кн д бер тркм малайар аалап торо.

Ййе матур, йылы бер кннд килеп етте халы кткн Айар ссн. Ололап аршы алдылар, ый - хрмт крттелр. Кисен, эер згрлнег, халы баш тирм алдындаы ярым трк алана йыйыла башланы. Ссндн бер тотам да алмай ярам итеп йрсе Салауата арап ул егетте матап алды:

- а-а-й, улым, атаа ошап ара тырыш икне. Рхмт и! лл ми йтерг уйлаан берй е бармы лл ?

- Бар, олатай. Минд шиырар сыарып булашам, берйен яттан йлп ишеттерерг буламы ?

- Нишлп булмаын. й, халы йыйылансы йлп ебр!

- ,, андуас “ тип аталанын йлйем ле:

Тнг тынлы. Ааслыта

андуас моо.

Кктеме, ереме данлай

Кем бел уны ?

 

Йырлаймы ккт балыан

ояшты нурын.

лл айа арнаанмы

андуас йырын.

 

лл арналанмы ул йыр

Яты йондоа.

Ййрп ятан яландара,

Хтф болона.

Мин белмйем.

- а-а-й, афарин, улым! Шиыры бик шп килеп сыан да баа! Ташлама шиыр яыуыды. ,, Матур - йн аыы “ тигндй шиырар, обайырар халыбыа бик крк.

Халы йыйылып бтт. Бына ссн думбыраын улына алып ала сыып баты м амалай башланы:

Илемде асы ла бар,

Илемде туы ла бар.

Дошманды ерг йыырай

ылысы, уы ла бар.

 

Зарлыы бар илемде,

Ярлыы бар илемде.

Бай урманы , ыры бар,

аышлы мо - йыры бар.

 

уры ла бар был илде,

Буры ла бар был илде.

Арбаа - дегете бар,

Ил алар егете бар.

 

Таы ла бар илемде,

Наы ла бар илемде.

урайыны янында

Сазы ла бар илемде.

 

Илем булас - кс бар,

Дошманына се бар

Батырары тергн

Иле бар, кс бар.

 

Ил талаан дошмандан

Берлм сте алайы.

Ккрктре алан итеп

урмай ала барайы!

 

,,Ссн е “ ярты тн ауышанса дауам итте, халыты бер уйландыры, бер ыуандыры, й аыша, й йылмайыуа тартты. уыра халы таралышып бткс, ссн аша Яйы казактарыны ны уышанын ишеттелр.

Байы ссн айтыр кн Юлай старшина абруйлы кешелре, ааалдары йыйып хушлашыу мжлесе ткре, сснг менге ат блк итте м артынан арыуы ер оата барып хушлашты, снки ны хрмт ит ул ил ааын, халыа рухи байлы тарата, башорт келен тртипк килтереп, йшг кс биреп т.

1771 йылды ймле ййе мшттре менн йылдаысы ти ген теп китте. Сентябрь башында Юлай Аналы улы Ырымбуран сургучлы хат алды. Старшина й кешенн торан команда менн ноябрь башында Польшаа йнлерг тейеш.

Хаттаы кртм - хбре тыныс ына абул итте Юлай Аналин старшина. ,, Ярыан йркте тынысландырыу сн ур дауа булыр,” - тип уйлап алды ул. Похода барыра телселр йн ашып китте. ерлек эштре л имгес башланды м дауам итте.

Оайлы юла сыыр алдынан булан йыйында 19 йшлек Салауат ваытлыса старшина вазифаын тп тороусы итеп бер тауыштан айланды.

1771 - 1772 йылдар эсенд баран хрби походтан, унлаан яралыны анамаанда, Шайтан - Кйр юалтыуы айтып тштлр. Походтан айтас Юлайа бер йыла яын тынысыра йшрг форсат тейе. Тик бер хбр бер - нис тапыр килеп алыты: батша Петр снс лмгн, теп - тере йрп ята, ти. атыны Екатеринанан тхетте кире тартып алыр сн кс йыя икн, бар халыа ирек м ер бир, имеш.

Октябрь башында Ырымбур губернаторынан хат алды Юлай Аналы улы. Асып уыа - кртм: боласы Пугачева аршы й ыбайлынан команда йыйыра. Улай - былай итег Пугачевты манифесы килеп етте.

Юлай исемлек тоттороп команданы йыйыу эшен Салауат улына тапшыры. Й урынына 95 яугир йыйыла алды, бишене етди сбптре бар икн - кил алмаандар.

Тркм башлыы итеп Салауат айланды, шунан Юлай старшина команданы ике хат менн д таныштыры м улара юла ерлнерг ушты: ,, Тйен урын - Стрлетама пристаны, унан у - Ырымбур,” - тине ул оатанда. Оатыу ен былай тип осланы:

- ее мин Рейнсдорп кртме буйынса ир батшаа аршы кршер сн ебрм. Пугачева аршы була инде - шуны алаы! Икенсе хатты да йкмткеен иеген сыармаы, - ара р эште кш тотоп башлаы! Салауата - ми ышанандай ышаныы, ул ее кр - тора яылыш юла батырма! Хушыы, балаайарым, а юл ег! Был йрмнн имен - аман айтаныыы крм - минн д бхетлерк кеше булмаяса был донъяла.

Блек