Жетістік теориясы бойынша дебиттерге аналитикалы шолу жасаыз

Ресей психология ылымдарыны зерттеушілері К.Д. Ушинский, И.М. Сеченев, И.П. Павлов, В.М. Бехтерев, А.Ф. Ла-зурский, В.Н. Мясищев, А.А. Ухтомскийді, К.А. Абульханова-Славская, Е.В. Козиевская, Е.Е. Лушников мотивация мселелеріне байланысты нды ебектері бар.К.А. Абульханова-Славская жеке тланы мірлік стратегияны белсенді белгілерін бліп крсетеді:

- мірді тсілін тадау;

- «керек – бар» арама айшылыты шешу біліктілігі;

- зін-зі жзеге асыру шін жадайларды ру жне шыармашылы ізденіс.К.А. Абульханова-Славская жеке тланы белсенділігін іс-рекетті субьектісі ретінде зерттейді.Л.М. Митинаны зерттеулері арнайы психологиялы технология кмегімен жасалан бсекеге тсе алатын жеке тланы мінездемесін дамытуа баытталан. Технология жеке тланы мотивациялы, аыл-ой, аффектті жне мінез-лы рылымын айта руды болжайды, нтижесінде мір рекетіні сырты детерминациясы ішкіге ауысады. Жеке тланы дамуыны негізгі психологиялы жадайы ретінде Л.М. Митина зіндік сана дегейіні жоарлауын арастырады.

Сонымен бірге жеке тланы болаша психологиялы фундаменті немесе бсекеге тсе алатын ксіптенген адам рекетіні кез келген саласында базалы мінездемелері, яни, тлалы баыттылы, зыреттілік жне икемділік маызды.Автор жеке тланы жне мінез лыты згеруіні трт кезеін бліп крсетеді: дайынды; саналы трде тсіну; асыра баалау; рекет.Жеке тланы дамуыны негізгі процестерін біріктіреді: мотивациялы (I кезе), когнитивті (II кезе), аффективті (III кезе), мінез- лыты (IV кезе).Е.В. Козиевская жетістікке жету мо-тивациясыны феноменін индивидті ксіби іс-рекетімен зара байланысты деп арастырады. Жетістікке жетуді ксіби мотивациясын дамытып жне зерттеуді негізгі критерий ретінде жетістікке жетуді ксіби мотиві ымы сынылады (6).Е.Е. Лушников жетістікке жету моти-вациясын оу рекетімен байланыстырады. Ол жетістікке жету мотивациясыны келесі функцияларын бліп крсетеді: танымды функция (білім алуа мтылысы); эмоционалды функция (эмоцияны оу рекетіне сері); интегративті (жеткен нтижені баалау жне зіндік баалау жйесін бейнелейді). Авторды ойынша, жетістікке жету мотивациясыны алыптасуы педагогикалы ралдар жйесіні рылуын талап етеді. Бл жйені жйесін райтын фактор масаттар болып табылады.

Демек, жетістікке жету мотивациясыны даму рдісіні тиімділігін амтамасыз ететін негізгі механизм бл масат ою механизмі болып табылады.А.В. Сальков зіні зерттеулерінде жетістікке жету мотивациясыны дамуыны негізгі процесі ретінде нды тадау дегейін сынады, яни, жаа леуметтік жадайда жеке тланы саналы трде жзеге асыру ммкіндігі.Мінез лы типтеріні мліметтерін талдау негізінде, автор табысты жеке тла ретінде алыптаса алан индивидті моделін сынады. Бл адам:

1) Оны нтижесі табыстылы ретінде бааланады:

- жеке тланы зі ( нтижені субъективті уайымдау);

- референтті топ ( субъект шін маызды адамдарды пікірін тыдау);

- жетістік крсеткіштеріні объективті мліметтері;

2) Рефлексивті абілеттіліктері жоары дамыан:

- збетімен масат ою жне оан жету тсілдерін мегеру;

- «болаша бейнені» ру жне дамуды болашаын кру.

3) Белсенді мірлік позициясы айын айындалан.:

- зін-зі анытау ш дегейде (эмотивті, когнитивті, іс-рекетте);

- жетістікке жету мотивациясы жоары.

Д.К. Мак-Клелландты мотивация-лы теориясында адам мотивтері мен ажеттіліктерін жзеге асыру ммкіндіктері, жетістіке жетуге мтылу, негізгі мотивтік трткі болып, анааттанушылы пен нтиже трлеріні болуын жатызан жетістікке жету мотивациясы оамды тарихи жадайлармен байланысты арастырылып, оамдаы экономикалы даму, жетістікке жету мотивтеріні лтты дегейімен” айындалады деген орытындыа келген.Жалпы, жетістікке жету мотивациясы бл адамны андай да бір іс-рекетті сапалы жне жасы орындап, зіні іс-рекетіні нтижелерін жасарту болып табылады. Ал жетістікке жету мотивациясы жоары адамдарды масат жне міндеттерді оюда зіні ммкіндіктерін шынайы баалайды, иындытарды жеуге мтылып, іс-рекетте жоары нтижелерге жетуге тырысады.