Заманауи этикет талаптарын тізіп оларды ажеттілігін анытаыз

Этикет хан (шах, король, патша) сарайларында рсімділік сатау тртібі ретінде пайда болан. "Этикет" сзі француз тілінен аударанда "рсімді реттеуші оау-ааз, этикетка, рсім ткізу тртібі" деген маынаа ие. XVIII асырда этикет деп монархтар сарайларында зін-зі стау ережелеріні жиынтыын айтатын болан, біра мір бл терминні одан грі ке маынада олданылуын ажет етті. Жоары билік жргізушілер арасындаы арым-атынастарды з алдына блініп, арапайым халытан ерекшеленуіні нтижесінде этикетке кп мн берілгендігін тарих длелдейді. Этикет билеушілер сарайындаы мірді ата трде реттеп отырды: кімні ашан труы керектігі, монархты кімні, ашан, алай киіндіретіндігі, аудиенцияларды ту тртібі жне т.б.

Этикетке са-тйек деп мн бермеуге болмайтын, йткені сол атынастаы са-тйектерді дрыс орындалмауынан атыыстар мен жанжалдар туып, тіпті мемлекеттер арасы шиеленісетін.

Корольдік билік тсында этикет задары монархты конституция задарынан лдеайда мыты байлап алды деп зілдейтін де еді. Тіпті "тикет патшаларды кл етті" деген сз де сол кез шін этикетті маызын танытса керек. Этикет нормалары дербес асиетке ие. Адамдарды нені жаымды, нені жаымсыз деп тануы рбір тарихи кезеге, рбір этносты зіндік менталитетіне сай аныталады. Кейбір халытарда онаты таматы жеп, риза боланыны кусі ретінде кекіргенін естігенге мз болады, ал ол баса халытарда наыз мдениетсіздікті крінісі болып табылады. Кавказ халытарында амандасу барысында алашы болып лкен кісі ол сынса, азастанда жасы кішіден ізет ктеді.

леуметтік элита арасында дниеге келіп, сонда біраз уаыт бойында з серін білдірген этикет халы арасында кездеспеді деуге таы да болмайды. рбір халыты зіндік арым-атынас мдениеті боландыына ешкім кмн келтірмейді. Оны азіргі кні де ксіптік, трмысты жне отбасылы этикетте зіндік орын алып отыраны белгілі.

Іскерлік немесе ксіптік этикетті моральды негізі — гуманизм. Адамзатты адір-асиетіне деген рмет, зіні ріптесіні мддесі мен іс-рекет психологиясын білу, тану жне т.б. ксіптік этикетті рамдас бліктері.

Этикетті этикамен шатастыруа болмайды. Дыбысты састытарына арамастан ол екеуі — екі дние. Этикет наты бір мезетте наты бір жадайа байланысты наты адамдарды зін-зі белгілі бір ортада стау дебінтанытса, этика одан анарлым ке ауымды амтитын ым.

азіргі нарыты экономика жадайында іскерлік ажетті асиеттерді біріне айналып отыр. Іскер деп нары экономикасына бден бейім, яни сату-сатып алу, алу-алмасу рекеттеріне жаты, з ісін жетік білетін агілез жанды айтады. Іскер де тірі жан боландытан, адам оамында мір сретін боландытан, оны тек з баспайдасын ана кздеген, ешкіммен санаспайтын жан деп тсіну дрыс емес. Іскерлікті де зіне тн этикеті — іс-рекет станымдары бар.Іскерлікті маызды станымына сенім жатады. ріптес адамдар арасында сенім болмай, іс оа баспайды. Жалпы, сенім — адамдарды арым-атынасын ммкін ететін фактор. Егер клік жргізушіге сенбесек, ешашан жола шыпаан болар едік, егер аспазшыа сенбесек, мірде кшеде тама ішпеген болар едік, дрігерге сенбесек, ауруханаа аралмаан болар едік жне т.б. Ендеше адамды рекеттенушілік негізінде метафизикалы сенім жатыр. Сенім жоалан жерде міт зіледі, ал мітсіз тек шайтан ана. Адам баласы андай иын-ыстау жадайда болсын мітін бір збейді. Сол сияты іскерлер де лдекімні айтан сзінде, удесінде трар деген сенімін жоалтпайды рі здері де сенімнен шыуа тырысады.

Іскерлік аясында болсын, жалпы, андай да жым ортасында арым-атынас адамдарды бір-біріне деген кілінен басталады. Ашы-жарын кіл-кйде болу, айналаа шатты нрын себу — тек іскерді емес, жалпы, рбір адамны парызы. ай ортада жрсе де мынаны есте стаан жн: рыс-керіс, айай-шу шыарып, істі насыра шаптыраннан грі сондай жаымсыз эмоционалды кйді алдын алан жн. Ол шін е тиімдісі — ай жадайда болсын сабыр сатап, иындыты айналып тіп (оны мселеге стірт, калай болса солай араудан айыра білу керек), жымда бріне жаымды ахуал жасай білу.