Г.В.Вернадскийді еуразияшылы идеясы

Еуразияшылдыа ылыми трыдан сер еткен ылыми жне саяси баыттаы алымдарды бірі Г.В. Вернадский. з ебектерінде осы идеяны сан салалы мселелерін жан-жаты талдап арастырды. Еуразияшылдарды негізгі ебектері Батыста жары крді. еуразиялыты ктерген басты-басты мселелері турасында ыса трде шолу жасаса. Алашы мселе — Батыс пен Шыыс жне онымен тыыз байланыстаы православие мен католицизм. Батысты е лы жетістігі — ылым мен техника. Алайда, еуразияшылдарды ойынша, бл жетістік дін мен ізгілікті жтадыына алып келді. Ізгілік пен дінді экономика анауда. Гуманизм де экономизм мен атар орнында тр, себебі ол адамды дайдан бездіріп, тек кйкі тіршілікті бауымен шырмалап тастады. Сонымен атар рационамизм (парасаттылы) да Батысты кнсі. «Батыс еуропалы лемді Шыысты лемні ауыстыратынына ешбір кмніміз жо» дейді олар.

Дін жнінде мселе озай отырып, еуразиялытар, Батыс («роман») мдениетіні негізгі католицизм екендігін жне осы дінні орталы идеясы кн мен ылмыс маына шоырланандыын тілге тиек етеді. Еуразияшылдар — жааша ойлау мен мірдегі жааша бастаманы кілдері, олар соы онжылдыта бастан кешкендерді, мірді мнін айындайтын мселе мен арым-атынастара жаа кзарас негізінде жмыс істейтін айраткерлер тобы. Еуразияшылдар здеріне дейін стемдік еткен кзарастар мен мір былысын тбірімен айта руа да жаа бір ырынан келіп, зінше дние таным алыптастырды. Сонымен бірге еуразияшылдар бкіл лем жайлы жаа географиялы жне тарихи тсінік алыптастырып, здері оан «еуразиялы» деп атау берді. Оны мні, кне лемні рамдас бліктері- «Еуропа» мен «Азияныны» шекаралы айматарын шартты трде «Еуразия» деп арастыра отырып з аттарын осыдан шыарды. Еуразия идеясы оларды ебегінде ылыми жне философиялы негіздеуге ие болды, белгілі бір дрежеде наты ылыми материалмен бекітілген ережемен байланысты теориялар, жйелер мртебесін алыптастырды. Еуразияшылдыты дниеге жаа кзарас, доктрина, жаа тарихи-философия жне мдениетті жаа онотологиясын дниеге келген оамды-саяси озалыс деуге болады.

Еуразияшылдыты идеология боланы аны. Дегенмен, кптеген зерттеушілерді осы бір блтартпас айа еуразиялы доктринаны мні мен наыз маынасын анытауда иыншылытара рындырады. те білімді жне з заманыны салауатты ойшылдары боланымен, осы бір прогресивті идеяны дниеге келтірушілерді кпшілігі большевиктер билігіндегі отанынан шеткері жерге кетуге мжбр болды. Олар туан жерінен кз жазан, біра туан мдениетінен ажырамаан эмигранттар еді.

Сра №61 Г.В. Вернадскийді «Биосфера ілімі»

Жердi барлы экожйелерi планетаны бетiн алып жатан бiр лкен экожйенi рамдас блiгi болып табылады. Бл лемдiк экожйенi биосфера деп атайды. Биосфера туралы iлiмдi орыс геохимигi В.И. Вернадский жасады. Ол алаш рет тiршiлiктi физикалы табиата сер ету масштабын баалады.

В.И. Вернадскийдi айтуы бойынша, биосфера — жалпы планеталы абыша, тiрiшiлiгi бар жне оны серiне шырап отыран Жер блiгi. Биосфера рлыты, теiздi жне мхитты барлы ауданын алып жатыр, жне тiрi организмдер ызметiмен жасалынан жыныстары бар Жер блiгi кiредi.

В.И.Вернадский жер бетiнде здiксiз ызмет ететiн химиялы кш жо, сондытан ттас алынан тiрi организмдерден баса те дiреттi кш жо деп жазды. Миллиардтаан жыл бойы фотосинтездеушi организмдер Кн энергиясыны кп млшерiн байланыстырып, химиялы жмыса айналдырады. Оны орыны бiр блiгi геологиялы даму барысында таскмiр жне таы баса тыайан жерiне жиналды. Фотосинтез нтижесiнде атмосфераны оттегiсi жиналды. Ертедегi Жердегi атмосферада баса газдар: сутегi, метан, аммиак, кмiрышыл газы болды. Оттегi нтижесiнде озонды экран тзiледi. Бл газды молекуласы оттегiнi 3 атомынан трады жне молекулярлы оттегiге ультраклгiн сулесiнi серiнен тзiледi. Сонымен, тiршiлiктi зi атмосферада бл сулелердi кп млшерiн стап алатын ораныш абатын тздi.

Тiршiлiк рлы бетiнде топыра абатын тзедi. Топырата минералды компоненттер, органикалы заттар жне кптеген микро — жне микроорганизмдер зара байланысан, оны В.И. Вернадский табиатты биокосты денелерiне жатызды. Мндай биокосты рам дниежзiлiк мхит суында да бар, ол жерде зат алмасу нiмдерi мен мекендеушiлер те кп.