Елбасы ебектеріндегі еуразияшылды идеясы

1995 жылды басында, баспасз толы негізде, Н.. Назарбаевты «еуразиялыты идеологы» жне жаа заман еуразисі, яни ткенге емес, болашаа – XXI асыра назар аударушы деп атады. Н.. Назарбаев 1995 жылы еуразиялыты рухани зияткерлік трысынан тиянатауа лкен мн берді. «Россия» газетіне (1995 жылды азаны) берген тжырымдамалы схбатында Президент былай деген болатын: «Еуразияда біратар елдер бар – «Солтстікте Ресейден бастап, отстікте ндістана дейін», зірге олар «Шыыса да, Батыса да жатпайды» дей келе, бл кеістікті «адысын аду белбеуі» деп атады. Еуропаны, сіресе Азияны болашаы едуір дрежеде осы геосаяси белбеу елдеріні з баытын алай анытауына туелді болма. Олара Ресеймен бірлесе отырып, «ауіпсіздікті жаа жйесін» руа болар еді. Крініп трандай, Н.. Назарбаевты пікірінше, тек Еуразиялы жоба ана осы айматы геосаяси «адысын аду» саясаты жадайынан алып шыатын сындарлы кшке ие.

Ыпалдасты проблемаларын жинатап, орытуда Н.. Назарбаевты 1996 жылды атарында жазылып біткен «асырлар тоысында» атты кітабыны маызы зор. Онда ТМД елдеріні арым-атынастары нерлым шиеленісті «ыпалдасты жне ыдыраушылы» рдістерімен айындалан. Біра, «ыпалдастытаы жаа импульсты зектілігі мен ммкіндігін бл жоа шыара ма?» – деп азастан Президенті сра ояды да, зі жауап береді: «Сенімдімін, олай емес». Бірата жаа болмыс, згерген ахуал жобаа тзету енгізуді, «ыпалдастыты жаа стратегиясын» руды талап етеді.

азастан Президенті жаа лгідегі университетті Астана (ол кезде лі Амола) аласында руды дрыс деп тапты. Ол кезде ала лі астаналы мртебеге ие болмаса да, болаша астананы туелсіз азастанны болаша айматы стратегиясында алар орны

зор екенін байатандай еді. Л.Н. Гумилев атындаы Еуразия университетіні рылуы туралы Жарлыа 1996 жылы мамырды 23 кні ол ойылды. Бл бірегей шешім олылыты орнын толтырды (ТМД елдеріні ылыми ауымдастыында кпшілік шін тосын жадай еді) жне азастана келген шет елдік оымыстылара лкен сер етті. Шындап келгенде Еуразия университеті Астананы рухани зияткерлік ара шаыраына, ылым мен білімні ордасына айналды.

Еуразиялы лтты университетті рылуы кп салалы мнге ие. Біріншіден, жаа астанада аса ірі университет рылды, мны зі су стіндегі мемлекет шін ттенше маызы бар. Екіншіден, жаа университет тжырымдамалы атауа ие болды. «Еуразиялы» - XX асырдаы аса крнекті еуразия тарихшысы Лев Николаевич Гумилевті есімі берілді. алымны 90 – жылдыына орай, 2002 жылы ЕУ – де Л.Н. Гумилевті мражай кабинеті ашылды, оан йелі Наталья Викторовна Гумилева Лев Николаевичті Мскеудегі тпнса жмыс кабинетін тгелдей кеп берді. Атап айту керек, мндай университетті ру абсолюттік жаашылды болды жне ТМД кеістігінде тедесі жо. шіншіден, азастан университеттік дрежеде азіргі заманы еуразияшылдыты ылыми талдамасына негіз аланды (2002–2007 жылдары ЕУ–ні абырасында алты рет халыаралы «Еуразиялы ылыми форумдар» ткізілді, оларды ртрлі елдерді алымдары азіргі заманы еуразияшылдыты зекті мселелерін талылады). Тртіншіден, ЕУ – ні рылуы еуразиялы идеяны білім беру саласына енгізуді, олдануды іс – жзіндегі адамы болды. Бесіншіден, тек ЕУ-ні негізінде М.В. Ломоносов атындаы ММУ-ні азастанды блімшесі табысты жмыс атаруда. Бл азастан Президентіні ынтасымен рылып, еуразияшылдыты іс-жзіндегі бір крінісі болып табылады.

Президент Н.. Назарбаевты «азастан-2030» Жолдауында крсетілгеніндей: елімізді ммкіндіктерін пайдалануымыз ажет, сондай ммкіндіктерді бірі «бізді еуразия аймаындаы тоыз жолды торабында орналасан жарафиялы жадайымыздан шыады», жне бны «аламдану дерісі... шешуші факторларды бірі ретінде ала шыарды». Еуропа мен Азия елдеріні арасындаы сауда-сатты Жібек Жолы арылы жргізілген болса, таы бір басы ашы мселе, «болашата да сауда, аржы аымы жйелері жне Еуропа мен Азия арасындаы кші-он баран сайын кшейе тспек. Тек осы себепке байланысты, - деп атап крсетті азастан Президенті, – баса да кптеген саяси тратандырушы факторларды айтпаанда, мен еуразия идеясын ала шыардым, оны стратегиялы болашаына сенімдімін».

Елді нышаны ретінде ар барысын тадай келе, Н.. Назарбаев былай дейді: Азиялы жолбарыс тымдас бола тра, азастан Барысыны «зіндік ерекшелігі бар» - ол е здік лтты, батысты жне шыысты сапалара ие болуы тиіс. азастан Барысыны мндай сапалы йлесімі, азастанны «еуразиялы ел» ретіндегі асиетті нышандарды тоыстырылуы еді. Сонымен, Еуразиялы жоба жне ке маынадаы еуразиялы – доктриналы (ілімдік) дегейге тжырымды ктерді.