Бугер-Ламберт-Бер заы

мндаы - тскен жары толыныны интенсивтілігі,

- ерітіндіден ткен жары толыныны интенсивтілігі,

k – жту коэффициенті (лсіреу), ол екі раушыдан трады, шашырау мен жту коэффициенттерінен: ,

С – зерттелетін затты концентрациясы,

D – абат алыдыы.

Кейде бл за былайша жазылады:

k и k^/ коэффициенттеріарасында мынадай байланыс бар:

Шамасы жарыты жтатын затты оптикалы тыыздыы деп аталады, ол кезкелген о мнге (0 ) ие болады, біра азіргі кездегі ралдар тек -3 мндерін лшей алады.

(3) ; Осыдан k = D /Cd

Атынасы ортаны жары ткізгіштігін не ортаны млдірлігін (жарыты шаылдыру мен шашырауды ескермейміз) сипаттайды, оны мні 0-ден 1-ге дейінгі аралыта (0- 100 %-а дейінгі аралыта) згереді.

Ерітіндіні жарыты жтуы Бугер-Ламберт-Бер заына баынатын болса, онда ерітіндіні оптикалы тыыздыы ерітіндідегі затты концентрациясына тура пропорционал болады. Бл жадайда оптикалы тыыздыты концентрацияа байланысын крсететін график координаталар жйесіні бас нктесінен басталан тзу трінде рнектеледі (сурет 3). Егер (1) атынас орындалмаса, тзу сызыты байланыс бзылады. Бугер-Ламберт-Бер заынан:

1. Ерітінді арылы ткен жары кшіні ертінідіге тскен жары кшіне атынасы жары кшіні абсолют шамасына байланысты емес.

2. Ерітінді алыдыы арифметикалы прогрессия бойынша артса, ерітінді арылы ткен жары кші геометриялы прогрессия бойынша кемиді.

Егер бір затты екі ерітіндісіні концентрациялары, алыдытары ртрлі болып, жарыты бірдей жтса, онда мына шарт орындалады: D1=D2

Біртекті ортада монохроматты жарыты параллель шоырыны жтылу заын Н. Бугер таайындаан:

Ортаны бірдей алыдытаы рбір келесі абатында осы абата тскен жары толыны энергиясы аыныны бірдей блігі жтылады жне ол ортаны абсолют шамасына байланысты болмайды.

Осы за негізінде ортаны бетіне тскен жары толыныны интенсивтілігі болса, алыдыы d болатын абаттан тетін жары толыныны интенсивтілігін анытауа болады. Ол шін ортаны осы абатынан х аралыта болатын dx абатын белгілейік

(сурет1, а).

Интенсивтілігі болатын абатты жарыты жтуы салдарынан - кемуі Бугер заы бойынша жне dx абатыны алыдыына байланысты:

мндаы - пропорционалды коэффициенті. Осы тедеуді мына трде жазуа болады:

. Осы тедеуді шеше отырып

мынаны аламыз: , немесе

Сурет 1.алыдыы x = d абат шін

Жары тетін абатты алыдыына байланысты жарыты интенсивтілігіні згеру графигі сурет 1,б крсетілген (экспоненциалды исы).

Пропорционалды коэффициент ( ) жту крсеткіші деп аталады жне ол затты жту абілетін білдіреді. Ол затты табиатына, кйіне, жарыты жиілігіне ( толын зындыына) байланысты. Металдарда жту крсеткіші те жоары (сурет 2,а). Бл металдарда еріксіз тербелістері оай озатын жне едуір амплитудасы болатын бос электрондарды болуымен тсіндіріледі. Металды бетіне тскен жары толыны зіні энергиясын тез шыындайды, сол себепті біршама аз тередікке теді.

Ал диэлектриктерде жту крсеткіші жоары емес, біра оларда белгілі бір толын зындыы интервалында жарыты селективті жтылуы байалады, осы кезде жту крсеткіші кенет артады (сурет 2,б). Бл диэлектриктерде бос (еркін) электрондарды болмайтындыымен байланысты, ал жарыты едуір жтылуы тек резонансты тербелістер кезінде болады, яни жары толыныны жиілігі диэлектриктер электрондарыны меншікті тербеліс жиілігіне жуы боланда. Бл былыс мысалы, атомды кйдегі газдарды сызыты жтылу спектріні болуын тсіндіреді.

Сурет 2. Фотометрлік талдау дісі біртекті ортаны электромагнитті сулелерді тадап жтуына негізделген. рбір біртекті орта белгілі толын зындытаы сулелерді тадап жтуа абілетті. Фотометрлік талдау дісі олданылатын аппаратуралара байланысты фотоколориметрлік жне спектрофотометрлікдеп блінеді.

Фотоколориметрлік дісте тсті ерітінділерді жарыты жтуы аныталады, бл діс кбінесе ерітінділер концентрациясын анытауда олданылады жне жары сзгіштер олданылады, аппаратураны (крделі емес аппаратура) лшеу длдігі ( %).

Спектрофотометрлік дісте аса крделі ралдар- спектрофотометрлер олданылады. Осындай ралдар тсті де, тссіз де осылыстарды талдауа ммкіндік береді. Бл дістек ана Бугер- Ламберт- Бер заы жту коэффициентіні зерттелуші заттарды концентрациясына туелсіздігі задылыы толыымен орындаланда олданылады.

Ерітіндідегі андайда болмасын бір затты концентрациясын анытауа арналан санды абсорбциялы талдау екі діске блінеді:

1. Графикті калибрлеу дісі.

2. Салыстыру дісі.