Балалар мен жасспірімдерді ебекке жне политехникаа оытып, трбиелеуді гигиеналы негіздері
Ебек деп - адамдарды з ажеттіліктерін теу шін табии заттарды трін згертіп, з ажеттіліктерін теу шін ыайлап, кзделген масата сйкес жасалан іс-рекеттерін айтады. Ебек тек ана леуметтік емес, сонымен атар биологиялы категория боландытан, ол адамдарды интеллектуалды жне мдени дамуына жадай жасайды. Ол организмдегі биологиялы процесстерді дрыс жруіне ажетті адам міріні рам блігі жне сіп келе жатан жасспірімдерді леуметтік іс-рекетке толы абілеттілігі болып табылады. Біра, тменде крсетілген шаралар: ебекті клемі мен негізі организмні функционалды ммкіндіктеріне сйкес келуі; ебектік іс-рекеттерді олайлы санитарлы-гигиеналы жадайы; организмге тсетін жктемелерді аырындап, "баспалдаты" трде жоарылату ережесіні атал саталуы; ебектік іс-рекеттерді арыны мен сер ету уаытыны атал регламенттелуі сияты белгілі шаралар саталанда ана адам ебегі организмні дамуыны е мыты факторы болып табылады.
Дрыс йымдастырылан ебек организмні жаттыуын, дадылану механизмін жеделдетіп, тзімділігін арттырады, ызмет абілетін жоарылатады, жйке жйесіні ызметін жасартып, жалпы денсаулыты ныайтады. Ебек процессі дрыс ойылса, жмыс ритміні жасаруына сер ететін жоары жйке орталыыны динамикалы стереотипі алыптасады. Уаыт тыыздыы организмні ритмділігіне сйкес, дрыс йымдастырылан жмыс, кнделікті уаытты дрыс пайдаланылуын жне соан сйкес ми ыртысындаы озу жне тежелу процесстеріні дрыс алмасып труын амта-масыз етеді. Мндай жадайда жмысты те жоары арынмен орындаанны зінде ажу басталмайды. Керісінше, жмыс уаытыны тыыздыыны тмендегі, организмні ритмділігіні жотыы, жмыс арыны тмен боланны зінде ажу дамуын жеделдетіп, организмні ызмет абілетін азайтып, физиологиялы крсеткіштерін тмендетіп жібереді.
Балаларды ызмет абілеті жас млшеріне байланысты, организмдеріні функционалды жйелеріні жетілуіне, оларды дрыс реттелуіне сйкес алыптасады. Жмыс процесстеріні ауысып труы, оны ртрлілігі, за уаыт бірыай жмыс іс-тегеннен пайда болатын тежелу серін жойып отырады. Ебек пен демалысты дрыс тртібі, гигиеналы ережелер мен нормаларды сатау, жйке жйесіне аса кп жктеме тсірместен, динамикалы стереотипті алыптастырады. Бл жадайды су мен даму процесстері лі жетілмеген балалар мен жасспірімдер шін маызы те зор.
Ебекке трбиелеу жадайына ойылатын санитарлы баылау 3 баытта: ебекті мазмнына, ебекті тртібіне жне ебекті жадайына жргізіледі. Мнда ебекті олайсыз факторларымен араласу ауіпі туа бастайды. Мысалы, металлды ысты деуден жне механикалы деуден ткізетін шеберханаларды жмыс зонасыны ауасында зиянды химиялы заттар жоары концентрацияда болады, ал, токарьлы, фрезерлік шеберханаларда жмыс орныны жарытандырылуы кбінесе жасспірімдерге есептелмеген жне шуыл дегейі жоары болып келеді.
Бл жадайларды балалар организміне серін анытау шін жргізілген тере зерттеулер лі де аз. Фармокологияда балалара арналан дрілерді дозасы, оны улану реакциясын болызбау шін, дене салмаыны рббір килограммына есептелгені алынады. Осыан байланысты жасспірімдерге ндірістік химиялы заттарды сері ере-сектерге араанда анарлым ауіптірек екені туралы ортынды жасауа болады.
Ойлап арасаыз, мндай тжырымны негізі бар. Жасспірімні салмаы аз, сондытан дене салмаыны рбір бірлігіні химиялы заттарды абылдауы ересектерге араанда анарлым жоары болып келеді. Балалар мен жасспірімдерді тыныс алу клемі мен тері абатыны клемі дене салмаы бірлігімен аланда салыстырмалы трде лкен болып келеді, ал, ндіріс улары тері арылы жеіл сіеді. Сонымен атар, балалар организмінде улы заттарды детоксикациялау механизмі лі жетілмеген. Жмыскерлерге арналан Денсаулы сатау Министрлгі бекіткен химиялы заттарды серін нормаландыру шаралары жмыс істейтін жасспірімдер шін жарамайды. Осы сра тірегіндегі мліметтерді барлыын біріктіріп араанда жасспірімдер организміні сезімталдыы, ересек адамдара араанда штен он есеге дейін жоары екен. Бл проблеманы гигиеналы трыдан шешу мселесін 2 баытта жргізуге болады:
Жас организмдер шін химиялы заттара нормалар енгізу;
Жасспірімдерді улы заттардан аулатату. Балалар мен жасспірімдерді ебекке жне политехникаа оытып, трбиелеуді гигиеналы негіздері
Ебек деп - адамдарды з ажеттіліктерін теу шін табии заттарды трін згертіп, з ажеттіліктерін теу шін ыайлап, кзделген масата сйкес жасалан іс-рекеттерін айтады. Ебек тек ана леуметтік емес, сонымен атар биологиялы категория боландытан, ол адамдарды интеллектуалды жне мдени дамуына жадай жасайды. Ол организмдегі биологиялы процесстерді дрыс жруіне ажетті адам міріні рам блігі жне сіп келе жатан жасспірімдерді леуметтік іс-рекетке толы абілеттілігі болып табылады. Біра, тменде крсетілген шаралар: ебекті клемі мен негізі организмні функционалды ммкіндіктеріне сйкес келуі; ебектік іс-рекеттерді олайлы санитарлы-гигиеналы жадайы; организмге тсетін жктемелерді аырындап, "баспалдаты" трде жоарылату ережесіні атал саталуы; ебектік іс-рекеттерді арыны мен сер ету уаытыны атал регламенттелуі сияты белгілі шаралар саталанда ана адам ебегі организмні дамуыны е мыты факторы болып табылады.
Дрыс йымдастырылан ебек организмні жаттыуын, дадылану механизмін жеделдетіп, тзімділігін арттырады, ызмет абілетін жоарылатады, жйке жйесіні ызметін жасартып, жалпы денсаулыты ныайтады. Ебек процессі дрыс ойылса, жмыс ритміні жасаруына сер ететін жоары жйке орталыыны динамикалы стереотипі алыптасады. Уаыт тыыздыы организмні ритмділігіне сйкес, дрыс йымдастырылан жмыс, кнделікті уаытты дрыс пайдаланылуын жне соан сйкес ми ыртысындаы озу жне тежелу процесстеріні дрыс алмасып труын амта-масыз етеді. Мндай жадайда жмысты те жоары арынмен орындаанны зінде ажу басталмайды. Керісінше, жмыс уаытыны тыыздыыны тмендегі, организмні ритмділігіні жотыы, жмыс арыны тмен боланны зінде ажу дамуын жеделдетіп, организмні ызмет абілетін азайтып, физиологиялы крсеткіштерін тмендетіп жібереді.
Балаларды ызмет абілеті жас млшеріне байланысты, организмдеріні функционалды жйелеріні жетілуіне, оларды дрыс реттелуіне сйкес алыптасады. Жмыс процесстеріні ауысып труы, оны ртрлілігі, за уаыт бірыай жмыс іс-тегеннен пайда болатын тежелу серін жойып отырады. Ебек пен демалысты дрыс тртібі, гигиеналы ережелер мен нормаларды сатау, жйке жйесіне аса кп жктеме тсірместен, динамикалы стереотипті алыптастырады. Бл жадайды су мен даму процесстері лі жетілмеген балалар мен жасспірімдер шін маызы те зор.
Ебекке трбиелеу жадайына ойылатын санитарлы баылау 3 баытта: ебекті мазмнына, ебекті тртібіне жне ебекті жадайына жргізіледі. Мнда ебекті олайсыз факторларымен араласу ауіпі туа бастайды. Мысалы, металлды ысты деуден жне механикалы деуден ткізетін шеберханаларды жмыс зонасыны ауасында зиянды химиялы заттар жоары концентрацияда болады, ал, токарьлы, фрезерлік шеберханаларда жмыс орныны жарытандырылуы кбінесе жасспірімдерге есептелмеген жне шуыл дегейі жоары болып келеді.
Бл жадайларды балалар организміне серін анытау шін жргізілген тере зерттеулер лі де аз. Фармокологияда балалара арналан дрілерді дозасы, оны улану реакциясын болызбау шін, дене салмаыны рббір килограммына есептелгені алынады. Осыан байланысты жасспірімдерге ндірістік химиялы заттарды сері ере-сектерге араанда анарлым ауіптірек екені туралы ортынды жасауа болады.
Ойлап арасаыз, мндай тжырымны негізі бар. Жасспірімні салмаы аз, сондытан дене салмаыны рбір бірлігіні химиялы заттарды абылдауы ересектерге араанда анарлым жоары болып келеді. Балалар мен жасспірімдерді тыныс алу клемі мен тері абатыны клемі дене салмаы бірлігімен аланда салыстырмалы трде лкен болып келеді, ал, ндіріс улары тері арылы жеіл сіеді. Сонымен атар, балалар организмінде улы заттарды детоксикациялау механизмі лі жетілмеген. Жмыскерлерге арналан Денсаулы сатау Министрлгі бекіткен химиялы заттарды серін нормаландыру шаралары жмыс істейтін жасспірімдер шін жарамайды. Осы сра тірегіндегі мліметтерді барлыын біріктіріп араанда жасспірімдер организміні сезімталдыы, ересек адамдара араанда штен он есеге дейін жоары екен. Бл проблеманы гигиеналы трыдан шешу мселесін 2 баытта жргізуге болады:
Жас организмдер шін химиялы заттара нормалар енгізу;
Жасспірімдерді улы заттардан аулатату.