Ебекке трбиелеу тртібіне ойылатын гигиеналы талаптар

 

Жалпы білім беретін мектептерде ебекке трбиелеуді негізгі трі- ебек сабаы, оны саны р сыныптарда оу жоспары бойынша 2 сааттан арастырылан: 5-7- сыныпта аптасына бір рет екі еселенген саба жргізіледі, 8-9- сыныпта ебек сабаы шін аптасына 3 саат, 10-11- сыныптар шін 4 саат блінеді.

 

5-10 -сынып оушылары шін жыл сайын ебек іс- тжірибесі ткізіледі:оны затыы 5-7- сыныптар шін кніне 3 сааттан, 8-9 сынып оушылары шін 4 сааттан 10-11 сыныптарда 6 сааттан аспауы керек. Ебек бірлестіктерінде болу уаыты 3-4 аптадан аспауы керек.

 

Ебек сабатары тске дейінгі кезедерде 3-4 сабатарда жне тстен кейінгі кезеде 1-2 сабатарда жргізілсе е тиімдірек уаыттара ойылан болып саналады. Апта ішіндегі кндерден ебек сабаына срсенбі жне бейсенбі кндерін алан дрыс. Осындай тртіп мектеп оушыларыны ызмет абілетіні тмендемеуіні алдын алуды е тиімді жолы болып табылады. Мектеп шеберханаларыны ммкіндіктері шектеулі болан жадайда, мндай тртіп, оу жадайлары иын сыныптар шін сынылады (жаа тртіптерді бастайтын, соы емтихандар тапсыратын т.б.)

 

Балалар организмі озу, зат алмасу процесстеріні жоарлыымен жне тзімділігіні аздыымен сипатталады. Сондытан, зіліссіз ебекті затыы бірінші сы-ныптарда 5 минут, 2-ші сыныпта 5-7 минут, 4-ші сыныпта 10 минут, 5-7 сыныптарда 15 минут болуы керек. Егер жмыс процесстері иын болса, онда крсетілген уаыттар одан да кбірек ысарады. 1-2 сыныптарда практикалы жмыстарды жалпы затыы 20-25 минуттан, ал, 3-4 сыныптарда 30-35 минуттан кп болмауы керек. Бтіндей аланда, жеіл операцияларды оса есептегенде ебек сабаыны тыыздыы жалпы уаытты 80%-нан жоары болмауы керек. Ебек сабаыны тртібіне ойылатын негізгі гигиеналы талаптар:

Мектеп оушыларыны ебек сабаынан алатын тапсырмалары 3-5 операциядан кем болмауы керек;

Операцияларды жасау арасында, рал-саймандарды ауыстыру шін 1-3 минутты зіліс жасалуы керек жне мндай зілістер жасы демалыспен амтамсыз етілуі керек;

Бастауыш мектептерде екі ебек сабаын атар жргізуге болмайды;

Жмыса алыптасан стеротипті бзып алмау шін, денешынытыру зілісі бірінші сабаты соында немесе екінші сабаты басында жргізілуі керек, ал, осалы емес жеке сабатарда 15-20 миуттан кейін жргізіледі. осалы сабатарды арасында міндетті трде 10 минутты зіліс жасалуы керек.

Сабаты тыыздыы, оны жалпы затыыны 60-80% млшерінде болуы керек, йткені тыыздыы одан тмен болса динамикалы стереотип алыптаспайды.

Денсаулыында кемшіліктері бар мектеп оушылары ерекше баылауа алынады.

 

8-11 сыныптаы мектеп оушыларын ебекке трбиелеу шін 6-7 сааттан тратын аптасына 1 кн блінеді, оны 3-4 сааты саба трінде туге, ал, алан 2-3 сааты міндетті трде ткізілетін оама пайдалы ебекке арналады. Мндай ебекке трбиелеу тртібіні кнделікті оу тртібінен айырмашылыы жо. рбір 45 минуттан кейін 10 минутты зіліс жасалады, ал, тс кезінде таматануа 30минут уаыт берілді. Алашыда 1-2 теориялы саба, одан со 3-5 тжірибелік саба жргізіледі.

 

Мектеп оушыларыны жыл сайыны іс-тжірибесі ебек кніні бірінші жартысында, ал, ндірістік жмыс орнында тетін болса 1-аусымда жргізілуі керек. Мндай жмысты тнгі ауысыма оюа тиым салынады. Жмыс істеген кезде, дене тласы амалсыздан ыайсыз жадайда трса жне жмыс едуір жктеме тсіретін болса, рбір 45-60 минуттан кейін міндетті трде 10 минутты зіліс жасалады. Барлы мектеп оушыларына, сіресе, бастауыш сынып оушыларына ртрлі жмыс трлерін кезекпен жргізу керек, рал-саймандар балаларды жасына сйкес болуы керек.

 

Балаларды да, жасспірімдерді де ебекке тзімділіктері ересек адамдара араанда тмен болады. Оларда жмыса йреніп, дадылану кезеі е жасы жмыс абілеті кезеінен жоарыра жне жмыса абілетін айтадан алыптастыру кезеі заыра болады. Сондытан, мектеп оушыларыны организмі ысартылан жмыс кніні зінде, рбір 2,5-3 саат жмыстан со зіліс ажет етеді. Сол зіліс ндірістегі жалпы тскі зіліске сйкес келуі шін, мектеп оушыларыны жмыс кнін жмысшылара араанда 1 саат кейін бастау керек. Жмыс уаытыны е олайлы затыы, рбір мамандыты з ерекшеліктеріне байланысты болады.

 

Мектеп оушыларына міндетті трде ткізілетін оама пайдалы ебектерді тртібі, оны зіндік ерекшеліктеріне байланысты. Мысалы, сыныпта немесе асханада кезекші болу, оу жріп жатан кндері ткізіледі, ал, блме жинау, табиатты орау, екінші шикізат жинау ндірістік ебекке оыту уаытынан тыс жргізіледі. Мндаы е бастапы масат, мектеп оушылырыны организміне лкен жктеме тсірмеу жне денсаулытарыны ауіпсіздігін сатау. Сонымен атар, оларды ынтасын жойып, ажытатын жне трбиелеу сапасын кемітетін за уаыт біржаты тапсырмалар беруден сатану керек. Кезекшілікті кестесі ыайлы жасалан болуы керек.

 

Жазы каникул кезіндегі пайдалы ебек оушыларды кн трті- бінде ескерілуі керек жне тек ана таертегі уаыттара жоспарлануы керек. Оушылара кешкі жне тнгі жмыстарды істеуге млде болмайды. Тнгі йыны уаыты ысармауы шін оларды таерте те ерте оятуа болмайды. Мектеп оушылары ндіріс орындарында жмыс істеген кезде, здері тапан есеп аы есебінен ысты тамапен амтамасыз етіледі.