Екінші трі - ААИЖ аутосомды –рецессивті трлері

Біріншілік иммунды тапшылыты бл тобына 13-ші хромосомада орналасан, тирозинкиназа ZAP-70геніні мутациясы себеп болатын иммунды тапшылыы жатыр. Бл фермент Т – жне В лимфоциттерге пролиферативті белгіні беруін амтамасыз етеді. Нтижесінде науастарда лимфоциттерді дифференциялануы бзылады, е алдымен CD8 Т-лимфоциттер саны азаяды. Аутосомды –рецессивтік тымуалау трі тн.

Зертханалы тексеруде: жалпы Т-лимфоциттер саныны, сіресе CD8 жасушасыны азаюымен сипатталатын, айын лимфопения аныталады. Функционалды сынамалар лимфоциттерді бластты трансформациялаушы серпілісі, лейкоциттерді миграциясын тежеуші серпілісі, Т – жасушалы цитокиндер німдері, жоары сезімталдыты баяу тріні арналан терілік сынамасы тмендеген. Сонымен атар, В- лимфоциттерді жне сарысулы иммуноглобулиндерді барлы класыны млшері крт тмендеуі байалады.

ИТЖ осы тріні клиникалы кріністері вирусты, бактериялы немесе арапайымдылар табиаты бар айталамалы жпалы ауруларды, микозды болуымен байалады. Науастар ждеген, олара дамуды кідіруі тн. мір сру затыы 1-2 жылдан аспайды.

Емі: сйек кемігін жне тимусын ауыстыру, иммуноглобулиндерді кктамыра енгізу, бааналы ан жасау жасушаларын ауыстыру.

 

Аутосомды –рецессивтік тымаулуа трімен кездесетін ААИЖ баса мысалы, лимфоциттерді дифференциялануына атысатын пуриндік метаболизм ферментіні тапшылыымен сипатталатын аралас ИТЖ болып табылады.

a) Алдымен аденозиндезаминаза ферментіні генетикалы аауымен сипатталатын ААИЖ трі кзге тседі. Аау 20хромосомада орналасан. ААИЖ бл варианты барлы ААИЖ-ті 50%- ын райды. АДА ферменті эритроциттер мен лимфоциттер дифференциялануыны реттелуіне атысады. АДА ызметіні бзылысы , лимфоциттердегі ДН тзілуін тежейтін, соны серінен кбеюіне бгет жасайтын, метаболиттерді жиналуына келеді. Нтижесінде Т- жне В- лимфоциттерді жойылуы, сіресе жаа тзілген тимоциттерді кшті заымдануы байалады.

Зертханалы тексеруде: Т жне В – лимфоциттер млшеріні азаюы салдарынан, айын ршімелі лимфопения, сарысулы иммуноглобулиндер млшеріні крт тмендеуі аныталады.

Емі : науастара тазартылан баны АДА ферменті мен полиэтиленгликоль оспасын олданады. Полиэтиленгликоль ба ферментіні иммуногендігін азайтады жне азада за саталуына серін тигізеді.

ААИЖ дл осы трі гендік терапия кмегімен табысты емделген адамны алашы ауруы болып табылады. 1990жылы АШ-да бл емдеуді алашы табысты тжірибесі жасалды. W.F. Anderson дрігері зіні ріптестерімен бірге, ААИЖ осы трімен сыраттанан 4 жасар Ashanti Desilva деген ыз балаа гендік терапия курсын жргізген. Ретровирусты вектор арылы, ыз баладан алынан сйек кемігіні жасушаларына алыпты адамны АДА ферментіні генін енгізген, содан кейін осы жасушаларды науаса айта енгізген. Бл процедураны жылына 4 рет жасау нтижесінде, науас толы емделіп шыан. Ашанте азір 14 жаста, дені сау, мектепте оиды, спортпен шылданады, рбыларына араанда жиі сыраттанбайды. 2000жылды басында гендік терапия дісімен 10-а жуы адам емделген.

b) Пуриндік метаболизмні баса ферментіні – пуриннуклеозидфосфорилаза тапшылыымен сипатталатын ААИЖ трі кездеседі.

Осы ферментті ташылыында лимфоциттерде нуклеозидтер , алдымен дезоксигуанозин жиналады, оан Т- лимфоциттер те сезімтал келеді. ПНФ тапшылыы кезінде Т- лимфоциттерді жойылуы басым болады. Тымуалау трі – аутосомды – рецессивтік.

Зертханалы тексеру кезінде айын лимфопения байалады, Т –лимфоциттер млшері арынды трде азаяды, ал В –лимфоциттерді саны алыпты. Сарысулы иммуноглобулиндерді дегейі тмендеген.

Клиникалы крінісі ААИЖ баса трлеріне сас келеді. осымша заымданулар ішінде жиі кездесетін неврологиялы симптомдар жне аутоиммунды гемолитикалы анемияны дамуы.

 

 

2. Атаксия – телеангиоэктазия (Луи – Барр синдромы)

Аралас иммунды тапшылыты осы вариант патогенезіні негізінде, 11хромосомада орналасан гендер мутациясы жатыр. Олар жасушалы циклды баылауыны бзылысын жне хромосоманы трасыздыын шаырады. Ауру аутосомды – рецессивтік трі бойынша тым уалайды. Ер балалар мен ыз балаларда бірдей жиілікте кездеседі. Клиникалы кріністер жиі мірді екінші жылында байалады.

Луи – Барр синдромында орталы жйке жйесі, лимфоидты жне эндокриндік жйелерді, теріні, шырышты абатты, асазан-ішек жолдарыны заымданулары орын алады. 35-45%науастарда аыл –ойыны кемістігі байалады.

Ауру ерте жаста басталады, біра тек 5-7 жасында ана аныталады. Сыраттанан балалар міріні алашы айларында, иммунды тапшылыты белгілері крінеді: респираторлы жпалара, жиі бронх – кпелік жйелерді заымдануына, пиодермияа, отит, пиелонефрит, синуситтерге, конъюктивитке бейім болады. атерлі ісікті даму аупі жоары. Кптеген жпаларды нтижесінде балаларды суі лсіз, ауырша, физикалы жне аыл – ойыны дамуында кемістік байалады.

Патогномды симптомдарды бірі кз алмасыны конъюктивасында майда антамырларды кееюі – телеангиоэктаздар болып табылады. Телеангиоэктаздар кз абаында, ла жараында, жата, мрында, мойында, ая –олда, шынта буындарында, тізе асты шырларында орналасуы ммкін.

Баса патогномды симптомы атаксия болып табылады. Сыраттанан балаларда жрісіні трасыз, икемсіз, сенімсіз ылытарды, жиі срінуді болуы байалады. Атаксия 1,5-2 жасында нрестелер жре бастаан кезде айын крінеді. Сонымен атар, сйлеу бзылыстары, гиперкинездер, бет – аузыны тыржиуы байалады. 50% жадайларда, бассйек нерв ызметіні бзылыстары болады.

Тимус гипоплазиясы, ккбауырды, тадайлы бадамшаларды, лимфа тйіндерді клеміні кішіреюі тн.

Зертханалы тексеруде: жасушалы жне гуморалды иммунитетті тапшылыы аныталады. Лимфопения байалады, онда Т – лимфоциттер саныны азаюы басымыра болады. ФГА- а лимфоциттерді бласттрансформациялау серпілісі едуір тмендейді. 75 % науастарда IgA, IgE, IgG2 дегейлері крт тмендейді. Альфа – фетопротеинні жоарылауы тн.

Емі : кешендік, рамына тимус гормондары жне иммуноглобулиндермен орынбасушы терапиясы кіреді. Сйек кемігін немесе бааналы ан жасау жасушаларын ауыстыруы ммкін.